Structuurvisie tevens woonvisie Zwartewaterland 2013

4.2 Cultuurhistorie

De landschappen in de gemeente zijn qua verschijningsvorm nog behoorlijk uniek en authentiek. De gemeente ligt in een deel van Nederland en Overijssel waarin grote en relatief ongestoorde cultuurlandschappen voorkomen. Juist om deze landschappen in deze vorm te behouden is respect voor zowel de landschappen als de eigenheid van de afzonderlijke landschappen nodig. Dit respect betreft zowel de bijzondere omstandigheden in de ondergrond (kwel, archeologische vindplaatsen, rivierduinen of zandkoppen, bijzondere bodemlagen), de cultuurhistorische waarde van gebieden (ontginningsgeschiedenis, unieke verkavelingspatronen, paden en routes, gebouwen en beplantingen) als de natuur die in de loop der tijd is ontstaan, veelal ook als gevolg van menselijk ingrijpen.

Populaties van weidevogels, de zwarte stern en vele andere bijzondere soorten zorgen voor een hoge beschermstatus van gebieden binnen de gemeente. Het accommoderen van nieuwe ontwikkelingen en transformatie van de landschappen vraagt om een zorgvuldige inpassing en specifieke benadering. Het gevolg hiervan is dat niet alles overal kan. De omgang met het landschap, waarbij het ook gaat om respect voor de verschijningsvorm en het veelzijdige ruimtelijke karakter dient in de toekomst mede bepalend te zijn voor het antwoord op toekomstige ontwikkelingen. Daar waar ontwikkelingen nodig zijn, dienen de waarden van het onderliggende landschap zo goed mogelijk gerespecteerd te worden. Dit kan ook leiden tot een vertaling van de essentiële waarden in een nieuwe vorm.

De waarde van het landschap krijgt extra betekenis wanneer het landschap door de randen van de kernen wordt gerespecteerd. De kernen moeten worden afgerond op een manier die de kernen en het omliggende landschap met elkaar laten harmoniseren. Uitbreidingen aan de kernen, zoals die tot op heden geleidelijk aan hebben plaatsgevonden, moeten zorgvuldig worden afgerond. Daarnaast kan de waarde van het landschap door de inwoners van de kernen beleefd worden door de toegankelijkheid van het landschap te vergroten.

Korte termijn

De buurtschappen en linten zijn kleine gemeenschappen binnen de gemeente. Enkele buurtschappen hebben een zodanige structuur en waarde dat nieuwe ontwikkelingen beperkt moeten worden om de waarde van de buurtschappen te behouden. Gedacht wordt aan buurtschappen als De Velde, Zwartewatersklooster en Baarlo. Andere (grotere) buurtschappen kunnen een verdichting landschappelijk gezien beter opvangen en bovendien goed gebruiken in het belang van de leefbaarheid in die kernen. Daarbij geldt voor iedere kern dat er op een zorgvuldige en kernspecifieke wijze omgegaan moet worden met uitbreidingen.

Voor wat betreft de oude kernen van Genemuiden, Hasselt en Zwartsluis zullen de ontwikkelingen moeten bijdragen aan het behoud en herstel van de aanwezige cultuurhistorische waarden.

Voor de beschrijving van de bestaande kwaliteit van identiteit zie 3.2. Voor het uitvoeringsprogramma zie Hoofdstuk 5.