4.9.2 Beleid gemeente Alkmaar en Waterschap
Het waterplan Alkmaar [1] is gezamenlijk door de gemeente Alkmaar en de rechtsvoorgangers van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (Waterschap Het Lange Rond, Waterschap Groot-Geestmerambacht en Uitwaterende Sluizen) opgesteld. In december 2002 is het plan bestuurlijk vastgesteld en met een samenwerkingsovereenkomst bekrachtigd. Sindsdien zijn beide partijen bezig met de uitvoering van het plan.
Het doel van het plan is te komen tot of het scheppen van randvoorwaarden voor een aantrekkelijk, veilig en gezond watersysteem nu en in de toekomst. Thema’s in het plan zijn dan ook veiligheid vanuit waterkwantiteit en waterkwaliteit, duurzaamheid, beleving, recreatie, migratie, etc.
Thema’s zijn uitgewerkt in uitvoeringsprogramma’s met maatregelen en afspraken die binnen een afgesproken periode uitgevoerd moeten worden. Door gezamenlijk afspraken te maken komen deze thema’s het best tot hun recht. Belangrijk nevendoel is om de doelstellingen zoveel mogelijk te bereiken tegen de laagst maatschappelijke kosten.
De beheersaspecten en de onderhouds- en baggerwerkzaamheden zijn uitgewerkt in aparte plannen. Dit Beheer- en onderhoudsplan en het Baggerplan maken onderdeel uit van het waterplan.
Het plan is in de uitvoeringsfase. Het maatregelpakket is divers in complexiteit en grootte. Het voorkomen van overstorten, lozen van rioolwater op het oppervlaktewater bij hevige regen, is vrijwel klaar. Daarvoor zijn ook enkele nieuwe gemalen gebouwd. Voor de opvang van regenwater leggen wordt extra waterberging aangelegd, onder andere in de Rekerhout en Bergermeerpolder.
Een maatregel met veel invloed op de ruimtelijke en waterkwaliteit van het water, is het aanleggen van zogenaamde ‘natuurvriendelijke oevers’ op zorgvuldig geselecteerde plaatsen. Dit zijn oevers waarin de overgang van land naar water geleidelijk is, zodat allerlei oever- en waterplanten hier kunnen groeien. Dit komt de kwaliteit van het water en de beleving van het water ten goede, zonder dat dit ten koste gaat van veiligheid.
De basis voor het Gemeentelijk rioleringsplan Alkmaar [2] wordt onder meer gevormd door het Waterplan Alkmaar 2002-2012. Het gemeentelijk rioleringsplan beschrijft de doelen en eisen voor onze gemeentelijke zorgplichten op het gebied van afvalwater, hemelwater en grondwater; en geeft een overzicht van de maatregelen die nodig zijn om deze doelen te realiseren. Naast de strategie voor de lange termijn, bevat het plan een concreet maatregelenprogramma voor de periode 2009-2013, inclusief een kostenraming en planning. Met het plan geeft de gemeente Alkmaar invulling aan haar formele wettelijke taken op het gebied van water, zoals deze zijn vastgelegd in de Wet milieubeheer en de Wet op de waterhuishouding.
Het beleid voor stedelijk water geeft het beleid en/of randvoorwaarden aan voor de manier waarop de gemeente invulling geeft aan haar zorgplicht op het gebied van afvalwater, hemelwater en grondwater.
In algemene zin staat de gemeente voor een doelmatige inzameling en transport van het water waar zij zich van wil ontdoen, naar een geschikt lozingspunt. Daarnaast worden ongewenste emissies naar het oppervlaktewater, de bodem en het grondwater voorkomen. Ook wordt overlast voor de omgeving voorkomen. Dit betekent het volgende voor de drie zorgplichten:
Het afvalwater dat binnen het gemeentelijk gebied wordt geproduceerd, wordt doelmatig ingezameld. Daarvoor is de gemeente Alkmaar met het HHNK een intensieve samenwerking aangegaan. Samen beheren het hoogheemraadschap en de gemeente de afvalwaterketen op een maatschappelijk verantwoorde en duurzame manier. Ook wordt deze op maatschappelijk verantwoorde en duurzame manier ingericht. Met de afvalwaterketen wordt bedoeld het inzamelen, transporteren en zuiveren van afvalwater. Verder wordt ernaar gestreefd waterkwaliteitsproblemen als gevolg van overstorten op te lossen. Ook worden overstorten uit de riolering teruggedrongen.
Afvalwater en schoon hemelwater wordt gescheiden. Dit wordt ondermeer door het afkoppelen van verhard oppervlak van de riolering gedaan, zodat voorkomen wordt dat relatief schoon regenwater zich mengt met het afvalwater en wordt afgevoerd naar de zuivering. Alleen het regenwater, dat zodanig verontreinigd is dat het niet mag of kan worden gebruikt voor de lokale waterhuishouding, wordt afgevoerd via het vuilwaterstelsel. Verder wordt het hemelwater afgekoppeld van het gemengde rioolstelsel. Dit wordt gedaan in de oudere wijken in Alkmaar.
Omdat het veel te kostbaar is om alle oude rioolstelsels op korte termijn te vervangen door systemen waarin vuil en schoon water gescheiden blijven, worden straatkolken en regenpijpen bij voorkeur afgekoppeld als de riolering aan vervanging toe is. Of als er stadsvernieuwing plaatsvindt. Hierdoor kunnen de kosten van het afkoppelen en de overlast hiervan voor bewoners zo veel mogelijk beperkt worden.
In beginsel is de perceeleigenaar verantwoordelijk voor de ontwatering. De gemeente zorgt ervoor dat de ontwatering van het openbaar gebied goed geregeld is en dat er geen structureel nadelige gevolgen zijn voor bebouwing en andere bestemming als gevolg van te hoge grondwaterstanden. Vaak zijn grondwaterproblemen van dien aard dat de individuele eigenaar het probleem niet alleen kan oplossen. De gemeente voelt zich in dergelijke gevallen verantwoordelijk om het probleem (mede) te verhelpen. Dat kan door het onderzoeken van de oorzaak van het probleem, en waar nodig, door het aanleggen van drainage. In verband met de zorg voor het grondwater, komt er een loket voor burgers en bedrijven waar zij terecht kunnen met al hun klachten en vragen over grondwater.
[1] Gemeente Alkmaar en hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (December 2002) Waterplan Alkmaar 2002-2012.
[2] Nelen en Schuurmans (april 2008) Gemeentelijk rioleringsplan Alkmaar 2009-2013; uitwerking van de gemeentelijke watertaken op het gebied van afvalwater, hemelwater en het voorkomen van grondwateroverlast.
4.9.3 Water in relatie tot plangebied
Door de initiatiefnemer is vroegtijdig overleg gevoerd met de waterbeheerder door het aanleveren van het ‘waterformulier’. Op basis van het verzoek heeft het hoogheemraadschap een wateradvies [1] opgesteld, dat als basis heeft gediend voor de verdere uitwerking van het wateraspect binnen het project.
Algemeen
Het plangebied ligt in de polder Bergermeer, in peilgebied 04090-02 met een zomerpeil van -1,15mNAP en winterpeil van -1,20mNAP. Dit gebied watert af in noordwestelijke richting, langs de Havinghastraat en het Sluispolderpad naar de hoofdwaterloop langs de Steve Bikoweg/ Provinciale weg. De waterloop voert het water verder af in zuidelijk richting naar het gemaal Bergermeer. Hier wordt het water uitgeslagen op de Ringvaart van de Bergermeer die deel uitmaakt van de Schermerboezem. Aan de oostzijde van het plangebied bevindt zich het Noordhollands Kanaal dat eveneens deel uitmaakt van de Schermerboezem. Het streefpeil in de boezem bedraagt -0,50 mNAP. Tussen het plangebied en het Noordhollands Kanaal ligt een regionale boezemwaterkering.
Waterkwantiteit
In het project is geen sprake van een toename van de verharding. Wel zal er ca. 3000 m2 water worden gegraven. In de toekomst zal het water in Alkmaar door het hoogheemraadschap worden onderhouden. Teneinde dit onderhoud goed te kunnen uitvoeren zullen de waterlopen aan de minimumeisen voldoen: breedte minimaal 6.00m, diepte minimaal 1,00m. Verder zal er worden gezorgd voor een plek waar een maaiboot te water gelaten kan worden en een plek waar slootvuil gelost en opgehaald kan worden door een vrachtwagen.
Riolering
In relatie tot het watersysteem is ook het in het plangebied aanwezige rioleringssysteem van belang. In het project wordt ernaar gestreefd om (schoon) regenwater eerst zoveel mogelijk plaatselijk te bergen en vervolgens (gescheiden) af te voeren naar het oppervlaktewater. Het plangebied ligt direct aan het open water. Hier zal het dakwater op worden afgewaterd. Hierbij wordt kritisch gekeken naar de toepassing van uitloogbare materialen.
De aanleg van een binnentuin op het parkeerdek geeft de mogelijkheid om regenwater vast te houden. Wellicht zijn er ook mogelijkheden om regenwater gedeeltelijk op te slaan als watervoorziening voor de binnentuin in de droge periode.
Het water dat op het parkeervlak zelf terecht komt zal op verzoek van het hoogheemraadschap middels een kolk worden afgevoerd naar de zuivering. De hoeveelheid water dat op het parkeervlak terecht komt zal overigens beperkt zijn, omdat de garage beschermd is tegen inregenen.
Waterkering
Het plangebied is direct gelegen naast een regionale waterkering. De kernzone van deze kering wordt begrensd door de (westelijke) kant van de bestrating van de Helderseweg. De beschermingszone van de waterkering strekt zich globaal uit tot 50 meter ten westen van dit punt. Daarmee bevindt het plangebied zich deels in de beschermingszone van de waterkering en is de keur van het hoogheemraadschap van toepassing. Voor de keurontheffingsaanvraag voor bouwwerken en –activiteiten in het plan is het van belang dat wordt aangegeven dat de waterkering in de nieuwe situatie voldoet en blijft voldoen aan de toetsingscriteria van het hoogheemraadschap. Wellicht is een stabiliteitsonderzoek hiervoor nodig.
Conclusie
Door de initiatiefnemer is op 12 augustus 2009 overleg geweest met het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Naar aanleiding van dit overleg heeft de waterbeheerder op 15 augustus 2009 schriftelijk reageert op het plan. Deze reactie is al bijlage opgenomen bij dit bestemmingsplan. Door de waterbeheerder is aangeven dat er geen sprake is van een toename van verharding. Compensatie is daarmee niet vereist. Het plan voorziet wel in een waterpartij .
Hemelwater dient zoveel mogelijk op locatie opgevangen te worden en deze vervolgens gescheiden af te voeren naar het oppervlakte water. Hiervoor kan gebruik gemaakt worden van de nabij gelegen watergang. In het bouwplan wordt dit aspect meegenomen. Gezien de ligging nabij de waterkering is ontheffing van de keur noodzakelijk is voor de gewenste ontwikkeling. Deze noodzakelijke ontheffing kan naar alle waarschijnlijkheid worden afgegeven. De beoogde waterpartij kan aangelegd worden indien geotechnisch dit geen belemmeringen met zich meebrengt. Nieuwe bebouwing moet op minimaal 5 meter uit de waterkering blijven.
Voor de aan te leggen parkeergarage dient onderzocht te worden of infiltratie van hemelwater tot de mogelijkheden behoort.
[1] Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (15 augustus 2008) Brief: Watertoets Helderseweg 55-57, registratienummer 08.22065