De Wolden Structuurvisie 2030

3.2.1 Het concept van 'landschappelijk' bouwen

Met de introductie van het concept 'landschappelijk bouwen' voor de kleine kernen en het buitengebied anticipeert de gemeente in belangrijke mate op de verwachte krimp. (Zie par. 2.2, anticiperen op krimp).

In de kleine kernen en ook in het buitengebied (te weten in twee linten en op de rug ten zuiden van Zuidwolde) worden mogelijkheden geboden voor woningbouw volgens het concept van 'landschappelijk bouwen'. Het initiatief ligt daarbij bij de dorpsbewoners zelf. De vraag naar woningen vanuit het dorp zelf is richtinggevend. Nieuwe woningen kunnen worden ontwikkeld vanuit een particulier of collectief opdrachtgeverschap en worden begeleid vanuit de gemeente. Landschappelijk bouwen kan resulteren in bijvoorbeeld seniorenhuisvesting in combinatie met zorg. Maar er zijn ook voorbeelden van nieuwe woonwijkjes bestaande uit een aantal eengezinswoningen. Ook voor het buitengebied, te weten in twee linten en op de rug ten zuiden van Zuidwolde, worden incidenteel mogelijkheden voor woningbouw geboden volgens het concept van “landschappelijk bouwen”. In par. 3.2.3 wordt verder ingegaan op dit concept in relatie tot het landschap van De Wolden.

Landschappelijk bouwen: kwaliteitsslag voor het landschap

Landschappelijk bouwen is er op gericht een duidelijke meerwaarde voor het landschap op te leveren. De woningbouw moet passend zijn binnen de kenmerken van het landschap en de planvorming moet gericht zijn op het behoud en waar mogelijk op een versterking van de landschapskwaliteit.

Ten aanzien van nieuwe ontwikkelingen en het toetsingskader hiervoor geeft de structuurvisie een eerste aanzet in de vorm van een beschrijving van de structuurbepalende elementen per landschapstype en inpassingsvoorbeelden voor nieuwe ontwikkelingen. Het toetsingskader wordt verder uitgewerkt in het LOK.

'Rood voor groen' benadering

Woningbouw volgens het concept van 'landschappelijk bouwen' moet een meerwaarde voor het landschap opleveren. Dit kan ondermeer door de 'rood voor groen' benadering te koppelen aan dit concept: een deel van de opbrengsten van de te bouwen woning, wordt gebruikt om nieuw groen te ontwikkelen. Op deze wijze kan landschappelijk bouwen worden ingezet als een aanvullende financieringsmogelijkheid ten behoeve van de ruimtelijke kwaliteit van het buitengebied. Bij de 'rood-voor-groen'benadering is de kwaliteitsverbetering van het buitengebied het primaire doel.

'Ruimte voor ruimte' regeling

'Landschappelijk bouwen' kan ook gekoppeld worden aan de 'ruimte voor ruimte' regeling. Deze regeling maakt het mogelijk dat in ruil voor het afbreken en opruimen van vrijkomende agrarische gebouwen het recht op een woonhuis ontstaat. Dat woonhuis kan gebouwd worden op het perceel waar de vrijgekomen gebouwen gesloopt worden. Als dat niet mogelijk is dan wordt gezocht naar een nieuwe bouwkavel aansluitend bij een kern, in een bestaand lint of een bestaand cluster van gebouwen. Er verdwijnt zo overbodig geworden bouwmassa in het landelijk gebied, mede ter verbetering van de landschappelijke kwaliteit. De kosten voor sloop worden opgebracht door de opbrengst van de uitgifte van de nieuwe bouwrijpe kavels. Ook bij de 'ruimte voor ruimte' regeling is de kwaliteitsverbetering van het buitengebied het primaire doel.

Fondsvorming

Om met het concept van 'landschappelijk bouwen' een kwaliteitsslag voor het landschap te kunnen maken kan fondsvorming een hulpmiddel zijn. Er worden dan strategische afspraken gemaakt ten behoeve van fondsvorming voor “bijdragen aan ruimtelijke ontwikkelingen”. De gelden in het fonds worden aangewend voor investeringen in de ruimtelijke kwaliteit. In par. 4.2 wordt nader ingegaan op deze vorm van bestuurlijk instrumentarium.

Onderstaand schema geeft een overzicht van de mogelijkheden voor woningbouw in samenhang met bovengenoemde aspecten

locatie	aanbod/vraag	verdeling bouwvolume	rol gemeente
kerndorpen Zuidwolde De Wijk Ruinen Ruinerwold Koekange	aanbodgerelateerd	overgrote deel	initiërend risicodragend
kleine kern Alteveer/Kerkenveld	vraaggerelateerd	klein deel	initiërend risicodragend
kleine kernen Ansen, Berghuizen, Drogteropslagen, Echten, Eursinge, Fort, Koekangerveld, Linde, Oosteinde, Veeningen	vraaggerelateerd	klein deel	faciliterend en regisserend niet-risicodragend
buitengebied twee linten + rug ten zuiden van Zuidwolde	vraaggerelateerd	incidenteel	faciliterend en regisserend niet-risicodragend

Uitwerking

De uitwerkingen voor de woonontwikkelingen zijn onderverdeeld in:

• 10. uitbreidingsmogelijkheden bij de vijf kerndorpen
• 11. uitwerking van het principe van landschappelijk bouwen bij de kleine kernen en in het buitengebied, te weten in twee linten en op de rug ten zuiden van Zuidwolde.