Koudenhoorn, Warmond

2.2 Bestaande situatie

2.2.1 Ruimtelijke structuur

Historische en landschappelijke context

Het recreatie-eiland Koudenhoorn ligt aan 't Joppe in Warmond in het uiterste zuidwesten van de Kagerplassen. Het eiland was voorheen een gedeelte van de Zwanburgerpolder. In de jaren '70 van de vorige eeuw is echter de plas 't Joppe gegraven voor zandwinning. Het nieuw ontstane eiland kreeg toen een recreatiebestemming.

Op de onderstaande afbeelding is het ontstaan van het eiland te zien.

Situatie 1969 Situatie 1974

Historische kaarten (bron: www.watwaswaar.nl)

Het recreatie-eiland Koudenhoorn is gelegen ten zuidwesten van de Kagerplassen en is een overblijfsel van het zuidelijke deel van de Zwanburgerpolder. De ten noorden van het plangebied gelegen dorpskern van Warmond is gelegen op de meest oostelijk gelegen strandwal. Op de archeologische verwachtingenkaart is te zien dat er ter plaatse van Koudenhoorn sprake is van een veenvlakte op wad(afzettingen).

Uitsnede gemeentelijke archeologische verwachtingenkaart

Het plangebied is ontstaan achter de kustbarrière van de strandwallen die in de gemeente Teylingen zijn gelegen. Hier ontstond een zogenaamde kustvlakte: een uitgestrekt wad- en kweldergebied dat onder invloed stond van de zee. Deze kustvlakte werd gedomineerd door een stelsel van geulen en kreken waarin kleiige en zandige mariene sedimenten werden afgezet. Naarmate de strandwallen hoger en breder werden, kreeg de zee steeds minder frequent toegang tot de kustvlakte achter de strandwallen. Hierdoor trad verzoeting op, mede onder invloed van de rivieren vanuit het achterland. Dit leidde tot de vorming van een enkele meters dikke veenlaag (het zogenaamde Hollandveen). Het Hollandveen is vanaf de late middeleeuwen op grote schaal ontwaterd en ontgonnen. De ontwatering ten behoeve van de ontginning leidde al snel tot oxidatie en inklinking van het veen en had een maaivelddaling tot gevolg. De lagere ligging ten opzichte van het zeeniveau maakte de veenontginningen kwetsbaar voor overstromingen vanuit het Rijn-estuarium waardoor zich veenmeren als de Kagerplassen vormden die door wind- en golfwerking steeds groter werden.

In eerste instantie werd getracht het water via afvoersloten en de voor de zandwinning gegraven zandsloten af te voeren. Vanaf de 16e eeuw was het niet meer mogelijk om het gebied via een natuurlijke manier te ontwateren. De eerste molens werden aangelegd die het overtollige water naar bijvoorbeeld het Haarlemmermeer maalden. Rond de 17e eeuw werden om de weilanden heen kaden aangelegd, waardoor de zo ontstane polders met kleine molens konden worden bemalen en drooggelegd. De Kagerplassen zijn, in tegenstelling tot veel andere gebieden, echter nooit drooggemalen.

2.2.2 Functionele structuur

De functionele structuur van het plangebied bestaat uit een noordelijk en zuidelijk deelgebied, zie afbeelding.

Begrenzing deelgebieden (bron: Google Maps)

Noordelijk deelgebied

Het gebied heeft een belangrijke functie in de lokale en regionale recreatiemogelijkheden. Het noordelijk deelgebied is voor langzaam verkeer bereikbaar en er kan gewandeld en gefietst worden. In het gebied is een scoutingvereniging aanwezig en liggen aanlegsteigers, volkstuintjes, paardenweiden, bos, een strandje en een paviljoen. Met uitzondering van de volkstuintjes, bestaat het eiland grotendeels uit grasvelden en verharde paden. De oevers van het eiland bestaan grotendeels uit droge rietzones.

Foto impressie (bron: Arcadis)

Zuidelijk deelgebied

De zuidzijde van het eiland bestaat uit een bosrijk stiltegebied, dat door middel van een hek is gescheiden van de rest van het eiland. Binnen het stiltegebied lopen enkele paden voor recreanten.