Noordwesttangent (Dalem Zuid - Vossenberg West)

3.3 Natuurcompensatie

Het tracé van de Noordwesttangent en bijbehorende aantakkingen is zodanig gekozen dat aantasting van natuur en landschapswaarden - binnen de grenzen van verkeerstechnische haalbaarheid – zo gering mogelijk is. De - ondanks zorgvuldige inpassing en mitigerende (verzachtende) maatregelen - niet te vermijden schade aan bestaande waarden en ontwikkelingsmogelijkheden van de natuur is gerechtvaardigd op grond van het zwaarwegend belang van de ingreep en dient te worden gecompenseerd. Hiertoe is een Natuurcompensatieplan (maart 2001) opgesteld dat inzicht biedt in het beleid, de in het geding zijnde natuurwaarden, de effecten op de natuur, de berekeningswijze, de compensatietaak (in hectaren en natuurdoeltypen) en de (zoek)gebieden waar een en ander gerealiseerd kan worden.

De volgende mitigerende maatregelen zullen worden getroffen:

• ter beperking van de verstoring door verkeerslawaai wordt een stille dunne deklaag toegepast of een wegdektype met een minimaal vergelijkbare geluidsreductie;
• ter beperking van de effecten van doorsnijding en barrièrewerking worden de volgende maatregelen genomen:
  • 1. aanleg van een faunapassage voor kleine zoogdieren onder de weg door en via de brug over het kanaal;
  • 2. natuurvriendelijke inrichting en beheer van de bermen en bermsloten, zij vervullen een functie als biotoop en als verbinding en geleiding;

De aanleg van bovengenoemde voorzieningen is mogelijk binnen de op de verbeelding opgenomen bestemmingen.

De aanleg van het deel Dalem Zuid - Vossenberg West leidt tot de navolgende schade aan natuur en landschap.

De Burgemeester Letschertweg doorsnijdt in natuurkerngebied Rijensbroek een weidevogelgebied annex foerageergebied van de Taïgarietgans. Ook de bouw van een aantal woningen in Dalem Noord vond plaats in dat foerageergebied. Deze laatste aantasting is reeds gecompenseerd in het gebied Lange Rekken.

In het rapport Natuurcompensatie Noordwesttangent (Zandvoort, april 2001, inmiddels Royal Haskoning), is berekend hoeveel hectare vanwege de NWT gecompenseerd moet worden. Voor de aantasting van het weidevogelgebied dient 24 ha te worden gecompenseerd. Voor de woningbouw van Dalem Noord diende 9 ha gecompenseerd te worden.

De Taïgarietgans vergt een open landschap met bij voorkeur een open strook van 200 m rondom ter voorkoming van verstoring, bedreiging en om goed te kunnen landen en opstijgen.

Zoekgebied Rijensbroek

In eerste instantie richtte de aandacht zich op compensatie in het Rijensbroek zelf. Met name het gebied ten noorden van de Langendijk/Flaassendijk was hiervoor in beeld vanwege de nabijheid t.o.v. het aangetaste foerageergebied, de gunstige grondwaterspiegel met kwelwater en het aanwezige open landschap. Daartoe is door buro Coördinaat een tweetal globale inrichtingsvoorstellen gemaakt in het rapport “Herkansing voor de Taïgarietgans” (2004).

Overleg met grondeigenaren

Met alle grondeigenaren/gebruikers in het gebied is gedurende 3 jaar diverse malen overleg geweest om te bepalen welk deel van De Rekken het best kon worden verworven voor de compensatie. Er zijn toen direct al enkele aankopen verricht midden in de Lange Rekken. Met name de cruciaal gelegen gronden aan de noordkant van de Lange Rekken, aansluitend op het Staatsbosbeheer-gebied De Rekken, zijn hierbij verworven. Het lukte echter niet om de volle 33 ha én aaneengesloten in dit gebied te verwerven.

Een overleg met alle grondeigenaren en de wethouder van Gilze en Rijen leidde tot de vraag van de eigenaren of het gebied de Haanse Hoef/Groenven ten noorden van het kanaal (tot aan de Vierbundersweg) geschikt was voor de compensatie.

Zoekgebied de Haanse Hoef/Groenven

Vanwege het bovengenoemde verzoek van de grondeigenaren in het Rijens Broek heeft buro Coördinaat ook het gebied Haanse Hoef/Groenven onderzocht op bruikbaarheid voor weidevogels/Taïgarietganzen. Resultaat: het gebied bleek met name ongeschikt voor de Taïgarietgans vanwege de langgerekte, smalle vorm van de percelen, de daarmee samenhangende verstoringskans en de aanwezige bomen.

Zoekgebied Lobelia

Omdat de Taïgarietgans in 2005 was waargenomen in Lobelia is bezien of compensatie dáár kon plaatsvinden. Dat bleek niet mogelijk, omdat het betreffende gebied al was aangeduid als natuurgebied (EHS).

Zoekgebieden elders

Bezien is of de weidevogelgebieden bij Hilvarenbeek (Gorp en Rovert) of bij Esch (Uilenbroek ) konden worden uitgebreid, maar ook dat bleek onmogelijk.

Zoekgebied splitsen

Omdat een groot aaneengesloten gebied van 33 ha niet maakbaar bleek, is overgestapt op de variant waarbij een splitsing werd gemaakt in een gebied voor de Taïgarietgans in het Rijensbroek en een gebied elders voor de overige (weide-)vogels. Hiervoor zijn 2 varianten bekeken: een variant waarbij 2 laaggelegen, los van elkaar gelegen smalle percelen ten noorden van het kanaal werden benut en een variant met een aaneengesloten gebied (“dikker” gebied) direct ten westen van de Burg. Letschertweg.

De eerstgenoemde variant werd door de Groene Mal partners afgewezen. Vooral vanwege de kans op verstoring en de aanwezigheid van bomen.

De tweede variant had die nadelen in veel mindere mate en kon bovendien gecombineerd worden met de zone voor de landschappelijke inrichting langs de NWT en met de nog te realiseren ecologische verbindingszone van Huis ter Heide naar Boswachterij Dorst (Ecologische Zone Wildertse Arm). Door deze combinatie ontstaat een breder open gebied met minder kans op verstoring. Deze variant werd door de Groene Mal partners geaccepteerd. Het compensatiegebied in de Lange Rekken op zich is te klein, maar biedt vanwege de omliggende landbouwgrond, een voldoende open gebied voor de Taïgarietgans. Het gebied blijft voor de gemeente Tilburg een zoekgebied in het kader van de Groene Mal. Eventuele aankoopmogelijkheden zullen ook in de toekomst worden benut. Dit plan is uitvoerbaar binnen de huidige bestemming: agrarisch gebied met vogelkundige waarden.

Inrichtingsplannen

Voor het gebied in het Rijensbroek is door buro Coördinaat een inrichtingsplan gemaakt. Dit is gebruikt bij het overleg met de grondeigenaren en de gemeente Gilze en Rijen. Een schade-expertisebureau heeft een inschatting gemaakt van de eventuele schade. De gemeente Tilburg heeft een vrijwillige schadeloosstelling voorgesteld.

Ook voor het tweede gebied wordt een inrichtingsplan gemaakt in samenhang met het plan voor de ecologische zone. De gronden gelegen ten noorden van het Wilhelminakanaal zijn opgenomen in het plangebied van dit bestemmingsplan en krijgen de bestemming "Natuur".

In de kostenraming van de NWT is een bedrag opgenomen voor de aankoop en de inrichting van de gronden. De realisatie zal gelijk met dan wel eerder dan de tangent plaatsvinden.

De totale natuurcompensatie voor de gehele Noordwesttangent vormt één afgewogen geheel, met een omvang van zo'n 120 hectare.

Naar aanleiding van de inspraak op het voorontwerp bestemmingsplan heeft met de agrariers in de Lange Rekken, onder andere via hun vertegenwoordiger, een aantal malen overleg plaats gevonden. Uiteindelijk hebben de agrariërs een voorstel gedaan om de gehele benodigde compensatie (van 24 ha voor de NWT en 9 ha voor Dalem Noord) in het gebied te laten plaats vinden, waarbij men de gronden aan de gemeente verkoopt en vervolgens weer in (aangepast) gebruik neemt. Het positieve aan dit voorstel is dat de gehele compensatie voor dit deel van de tangent in één gebied zal kunnen plaatsvinden. De financiële voorwaarden en ook de beheermaatregelen in dit voorstel zijn echter voor de gemeente niet zondermeer acceptabel. Derhalve wordt vooralsnog vastgehouden aan het compensatieplan zoals opgenomen in het voorontwerp plan dat wil zeggen compensatie op de gronden in de Lange Rekken die al eigendom van de gemeente zijn en de resterende hectaren compenseren ten noorden van het kanaal. Tot het moment van vaststelling van het plan zal nog met de agrariërs in het gebied de Lange Rekken onderhandeld worden om tot een alternatieve oplossing te komen.