Noord

3.4 Lint Leidseweg

3.4.1 Inleiding

De Leidseweg vormt de historische verbinding tussen Voorschoten en Leiden. Ten zuiden van het plangebied volgt de Leidseweg de strandwal. Aan het einde van de strandwal, nabij buitenplaats Berbice, maakt het tracé een knik en loopt verder, min of meer parallel aan de Korte Vliet. In de 20e eeuw is deze rivier gekanaliseerd. Een relict van de oude rivierloop is nog aanwezig achter de bebouwing.

3.4.2 Ruimtelijke structuur

Ongeveer volgens het zelfde tracé waar tegenwoordig de Veurseweg en Leidseweg ligt, slingerde er al sinds eeuwen een doorgaande weg over de strandwal. Deze weg werd in de Middeleeuwen de Heerweg genoemd. Hoewel het gebied lager ligt dan de strand- en oeverwal vormde het tracé Veurseweg en Leidseweg een natuurlijke en kortste verbinding tussen Voorschoten en Leiden.

Langs de Leidseweg loopt een bebouwingslint. Op historische kaarten is te zien dat rond 1900 het bebouwingslint nog niet bestond, maar er slechts incidentele bebouwing aan de weg stond. De oudste bebouwing die op historische kaarten uit de 16de eeuw te zien is, zijn drie historische boerderijen, direct ten zuiden van landgoed Ter Wadding, en een watermolen in de dan al lager gelegen Noord-Hoflandse polder. Kenmerkend aan de boerderijen (Bouwlust, Vrede Best en Nooit Gedacht) is het slotenpatroon rondom de gebouwen. De sloten, waterlopen en weteringen zijn een onderdeel van het oorspronkelijk verkavelingspatroon van de Noordhofland polder en delen ervan dateren mogelijk uit de tijd van de ontginning van het veengebied. Het slotenpatroon is door de loop der tijd op veel plekken verloren gegaan.

Het landgoed Ter Wadding is pas in de 18de eeuw aangelegd. De huidige vorm van het landhuis dateert uit ca. 1770. De naam 'Ter Wadding' is echter al veel ouder en wordt mogelijk zelfs al genoemd in het beroemde goederenlijst van de St-Maartenskerk te Utrecht, welke dateert van omstreeks 9de eeuw na Chr.. Het bisdom Utrecht geeft in de lijst aan dat zij drie hoeven bezit in 'Vvatdinchem'. Vermoed wordt dat de naam Ter Wadding of 'Vvatdinchem' verwijst naar een (oude) doorwaadbare plaats in de Oude Rijn of de Oude Vliet. Het landgoed ligt, in tegenstelling tot de meer zuidelijk gelegen landgoederen in de gemeente Voorschoten, niet op de strandwal.

In de 19e eeuw is de lintbebouwing langs de Leidseweg ontstaan. In het deel ten noorden van de Trompweg is daarbij sprake van een diversiteit aan bebouwing, zowel qua omvang, kapvorm, materiaal en kleurgebruik. Het zuidelijk deel is projectmatiger ingevuld. De bebouwing is daar qua maatvoering, kapvorm en materialisering op elkaar afgestemd en staat in één rooilijn. De bebouwing langs de Leidseweg staat relatief dicht tegen de straat aan. Hierdoor heeft deze plaatselijk een smal profiel. Dit smalle profiel opent op een aantal plekken, onder andere bij de kruispunten.

Figuur 3.3 Situatie 1903 (bron: watwaswaar.nl)

In de 19e eeuw is de lintbebouwing langs de Leidseweg ontstaan. In het deel ten noorden van de Trompweg is daarbij sprake van een diversiteit aan bebouwing, zowel qua omvang, kapvorm, materiaal en kleurgebruik. Het zuidelijk deel is projectmatiger ingevuld. De bebouwing is daar qua maatvoering, kapvorm en materialisering op elkaar afgestemd en staat in één rooilijn. De bebouwing langs de Leidseweg staat relatief dicht tegen de straat aan. Hierdoor heeft deze plaatselijk een smal profiel. Dit smalle profiel opent op een aantal plekken, onder andere bij de kruispunten.

Figuur 3.4 Impressie omgeving Ter Wadding (bron: Bing Maps)

3.4.3 Functionele structuur

De Leidseweg zelf heeft een belangrijke verkeersfunctie. Naast de ontsluitingsfunctie voor de wijk Noord-Hofland, vormt de weg een belangrijke verbinding tussen Voorschoten en Leiden. Deze functie is overigens deels overgenomen door de later gerealiseerde Voorschoterweg.

De bebouwing aan de Leidseweg betreft overwegend woningen. Verder komen in het lint daarnaast een aantal niet-woonfuncties voor. Dit betreft onder meer twee autobedrijven, een tuincentrum, een (voormalig) agrarisch bedrijf, een restaurant en een fietsenzaak. Het landhuis Ter Wadding is op dit moment in gebruik als kliniek en kantoor.