Benoordenhout - Internationaal Strafhof

3.3 Stedenbouwkundige en programmatische opzet van het plan

De Alexanderkazerne dateert van vlak voor 1940 en zal binnen enkele jaren geheel worden afgestoten door de Nederlandse krijgsmacht. Het ruim 7 ha. grote terrein ligt tegen de noordelijke duinen van de stad vlakbij de grens met de gemeente Wassenaar. De locatie is door de Nederlandse regering in overleg met de gemeente Den Haag in 2005 voorgedragen omdat deze in hoge mate voldoet aan de volgende criteria:

• een representatieve locatie in de Internationale Zone van de stad, groot genoeg om een programma voor het ICC te kunnen realiseren
• uitstraling
• bereikbaarheid: directe ligging aan de hoofdinfrastructuur van de stad
• het kunnen realiseren van een hoge mate van veiligheid door middel van beveiligingszones van ca. 20-30 meter en parkeren gescheiden van de gebouwen
• de mogelijkheid van een campusmodel waarbij indien gewenst de onderdelen van het ICC ieder een gebouw met eigen identiteit kunnen krijgen
• geringe afstand tot de gevangenis van Scheveningen
• minimaliseren van hinder voor het woonmilieu
• nabijheid van het internationale netwerk (internationale organisaties en ambassades, de Nederlandse overheid en in het bijzonder het Ministerie van Buitenlandse zaken, door expats gewaardeerde woonmilieus met goede voorzieningen)

In de nieuwe huisvesting van het Internationaal Strafhof zullen o.a. het rechtswezen, kantoren van aanklager en griffier en rechtszalen worden gehuisvest. Daarnaast zijn er ondersteunende functies als beveiliging en catering nodig. Ook wordt rekening gehouden met het realiseren van conferentieruimtes. Op het perceel worden geen gevangenisfuncties gerealiseerd.

Het terrein van de Alexanderkazerne maakte oorspronkelijk deel uit van het duingebied zoals een deel van de aangrenzende wijk Benoordenhout. Deze wijk dateert grotendeels uit de jaren 1915-1940 en is gebouwd in een 17de tot 19de-eeuwse landgoederenzone waarvan nog veel onderdelen goed bewaard zijn gebleven. Het woonwerkmilieu dat hier is gecreëerd, wordt door veel Hagenaars en bezoekers van de stad zeer gewaardeerd. De wijk is internationaal georiënteerd, hetgeen mede blijkt uit het grote aantal expats en internationaal opererende kantoren.

Vanwege de architectonische en stedenbouwkundige kwaliteiten is de wijk Benoordenhout een beschermd stadsgezicht op grond van de Nederlandse Monumentenwet. Men kan deze wijk stedenbouwkundig karakteriseren als een verstedelijkt landschap waarin grote kantoren als die van Shell harmoniëren met lage rijtjeshuizen en villa's door het handhaven van grote en kleine elementen van de landgoederen. Die zorgvuldige inpassing verdient navolging bij het ICC-project mede gezien de hoge natuurwaarden van het duingebied.

Het aan het ICC ter beschikking gestelde terrein heeft voor Nederlandse begrippen een hoge ligging. Met hoogten van 7 tot 10 meter (+NAP) ligt het duidelijk boven het gemiddelde niveau van Den Haag. De aangrenzende duinen gaan tot 14 meter en de wijk Benoordenhout kent een hoogteligging van 1-5 meter boven zeeniveau. Een deel van de stad ligt zoals vrijwel geheel West-Nederland zelfs onder zeeniveau. Het verdient vanuit ruimtelijke overwegingen aanbeveling de hoge situering van de locatie te benutten om het karakter van het ICC extra accent te geven in stedenbouwkundig opzicht.

Het in noordelijke richting gelegen aangrenzende duingebied maakt deel uit van de Europese Ecologische Hoofdstructuur en is vanwege de hoge natuurwaarden door Europese en Nederlandse regelgeving beschermd. Om die reden zal de architectuur enige afstand dienen te houden van de erfgrens en zullen eventuele hoogteaccenten in het ontwerp van beperkte omvang moeten zijn. Het bospark ten zuidoosten van de locatie is van belang als onderdeel van de Provinciale Ecologische Hoofdstructuur en dient in het ruimtelijk concept van het ICC eveneens als een kwaliteitsdrager te worden beschouwd. Veel aandacht wordt gevraagd voor de gevolgen voor de waterhuishouding. Het plangebied maakt deel uit van een grondwaterbeschermingsgebied. Ook ligt de Alexanderkazerne in de nabijheid van een waterwingebied. Bij de herinrichting van het terrein en de aangrenzende openbare ruimte zal in de keuze van beplanting en materialen de bijzondere ligging in en tegen een duingebied vertaald moeten worden.