Postcodegebied 1012

5.2 Nieuwe ontwikkelingen

5.2.1 Sleutelprojecten

In het 1012-gebied zijn tien sleutelprojecten benoemd, die een positieve impuls moeten geven aan de opwaardering van het gebied. Alleen plannen waarvoor een omgevingsvergunning is verleend zijn opgenomen in het bestemmingsplan. De projecten, waarvoor de plannen nog in ontwikkeling zijn zoals het Fortis-gebouw en Tabak 2, zullen te zijner tijd met een buitenplanse procedure mogelijk worden gemaakt.

Victoria-hotel/Kadastergebouw

Het Park Plaza Victoria Hotel is een beeldbepalend pand voor de entree van het Damrak. Met een zowel kwalitatief als programmatisch goede invulling, wordt een belangrijke eerste én laatste indruk gegeven aan de bezoeker van Amsterdam. Stadsdeel Centrum en de hotelketen Park Plaza hebben in juli 2009 een convenant getekend voor de herontwikkeling van het Kadastergebouw en de invulling van de plint van het Victoria-hotel.

Het Victoria-hotel

Daarna is voor deze ontwikkeling een bouwaanvraag ingediend. Het bouwplan behelst het verbouwen van het voormalige Kadastergebouw aan de Prins Hendrikkade 33 tot een zelfstandig hotel waarbij in het souterrain en op de bel-etage openbaar toegankelijke publieksruimten komen. Deze publieksruimten, die als 'stadsfoyer' in gebruik worden genomen, krijgen een thematische inrichting met culturele functies. Op de hoger gelegen lagen van het pand worden 98 kamers in het 4 sterren segment gerealiseerd.

Om het hotel mogelijk te maken is de 1e wijziging van het bestemmingsplan Nieuwendijk-Kalverstraat e.o. in juni 2010 vastgesteld. De gesprekken met betrekking tot het terras en de toekomstige invulling moeten leiden tot een gewijzigde aanvraag omgevingsvergunning voor de verbouwing van Damrak 6 en 7 en het verwijderen van het gebouwde terras. De oplevering is gepland in 2013.

Ons' Lieve Heer op Solder

De restauratie van de schuilkerk Ons' Lieve Heer op Solder op Oudezijds Voorburgwal 40 is inmiddels voltooid. Het monument met zijn 17e eeuwse interieur en kerk op zolder is heringericht als historisch huis. De uitbreiding vindt plaats door onder de Heintje Hoeksteeg een ondergrondse verbinding te realiseren met het pand op Oudezijds Voorburgwal 38. Zo worden alle panden van het museum en bijbehorende functies met elkaar verbonden.

Ons' Lieve Heer op Solder

Ons' Lieve Heer op Solder maakt onderdeel uit van het project 'cluster Arm'. Ander onderdeel van cluster Arm zijn de zogenaamde KLM-pandjes aan de Oudezijds Armsteeg. Op de begane grond van één van de KLM-pandjes is sinds mei 2011 het proeflokaal van bierbrouwerij De Prael gevestigd. In naastgelegen panden zijn onder meer Yellow Bike en een vintage shop gehuisvest. Op de verdiepingen zijn woningen gerealiseerd.

Tegenover de KLM-pandjes is in 2012 gestart met de sloop van de bestaande bebouwing, ten behoeve van de realisatie van nieuwbouw van het Leger des Heils. Voor deze zijde van de Oudezijds Armsteeg is een apart bestemmingsplan vastgesteld: de derde herziening bestemmingsplan Burgwallen. Het Leger des Heils, een afdeling van de Goodwillcentra Amsterdam (GWCA) en onderdeel van de stichting Leger van de stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg (W&G), wil hier ruimte maken voor begeleid wonen voor dak- en thuislozen en kleine winkels. In de plint van de voorziening zal een buurtsteunpunt komen. De voorziening, met een gereduceerde opvangcapaciteit, komt in de plaats van de dag- en nachtopvang voor verslaafden aan de Oudezijds Voorburgwal 87-89.

Hotel Krasnapolsky

Het hotel is gestart met een ingrijpende renovatie, die in fasen wordt uitgevoerd. Onderzocht is of er publiekstoegankelijke functies op de begane grond gerealiseerd kunnen worden zodat het hotel een open uitstraling en betere aansluiting met de buurt kan krijgen. Voor een deel van de renovatieplannen zijn inmiddels omgevingsvergunningen verleend, zoals voor de verbetering van de buitenkant van de parkeergarage en het naastgelegen hoekpand in de Sint Jansstraat.

Fortisgebouw Rokin/Nes

Het grootschalige Fortisgebouw heeft door zijn ligging dichtbij de halte van de Noord-Zuidlijn een strategische ligging binnen het plangebied. De aanpak van het gebouw moet leiden tot meer levendigheid aan de oostkant van het Rokin en tot het versterken van de relatie tussen het Rokin en de Nes. Om dit te bereiken verdient de aansluiting van de plint van het gebouw op de openbare ruimte bijzondere aandacht. Ook de uitstraling van de bestaande onderdoorgang in het gebouw moet worden verbeterd. Met de vestiging van nieuwe functies in de plint dient ook de Nes-kant van het gebouw een levendiger uitstraling te krijgen. De Vleeshal aan de Sint Pietershalsteeg 3 is onderdeel van de herontwikkeling. Het is wenselijk door middel van architectonische ingrepen de massaliteit van het pand te verminderen waardoor een betere aansluiting met de omliggende bebouwing aan het Rokin wordt bereikt. In 2012 is een convenant opgesteld door de voormalige eigenaar ABN/AMRO en de gemeente over de stedenbouwkundige randvoorwaarden en de beoogde toekomstige invulling. Inmiddels heeft ABN/AMRO verkocht aan de Emmes Group. De bepalingen in het convenant gelden ook voor deze nieuwe eigenaar Emmes is gestart met de planvorming, met sloop/nieuwbouw als uitgangspunt. Het beoogde programma bestaat vooral uit winkels en een horecavoorziening op de bovenste bouwlaag. Naast de voorstellen voor de nieuwbouw wordt met Emmes ook gesproken over een goed beheer en eventueel een tijdelijke invulling, mocht de definitieve planontwikkeling langer op zich laten wachten.

Fortisgebouw

Tabakspanden en Foodplaza

Voor twee locaties aan de Spuistraat en aan weerszijden van de Wijdesteeg, te weten Tabak 1 en 2, zijn door Woonstichting De Key plannen ontwikkeld voor een combinatie van renovatie en sloop/nieuwbouw. In de Tabakspanden komt ruimte voor creatieve bedrijven, een Artmall met o.a. een kunstmarkt, koopwoningen en horeca. Doel is hier een creatieve 'hotspot' te creëren. De aanvragen voor de omgevingsvergunningen zijn ingediend. De aanvragen zijn opgesplitst in Tabak 1 (de panden ten zuiden van de Wijdesteeg) en Tabak 2 (de panden ten noorden van de Wijdesteeg). Voor Tabak 1 is in november 2012 een omgevingsvergunning verleend. In 2013 kan gestart worden met de sloop, nieuwbouw en renovatie. In de aanvraag omgevingsvergunning voor Tabak 2 wordt voorgesteld de huidige bebouwing grotendeels te vervangen door nieuwbouw met een ander volume (met uitzondering van het 'Slangenpand'). Aan het Keizerrijk en op het binnenterrein wordt nieuwbouw toegevoegd. Om dit mogelijk te maken is een projectafwijkingsbesluit en een verklaring van geen bedenkingen van de stadsdeelraad noodzakelijk. Deze verklaring is vooralsnog niet afgegeven. Eind 2012 heeft de raadscommissie Bouwen en Wonen de ontwerpverklaring van geen bedenking aangehouden. De portefeuillehouder heeft hierop toegezegd met De Key in gesprek te gaan om te onderzoeken of het mogelijk is de huidige bewoners en gebruikers van Spuistraat 199 (het 'Slangenpand'), vertegenwoordigd door S199 en van Spuistraat 219, vertegenwoordigd door Stichting Langgewagt, een plek te geven in de nieuwe plannen van De Key.

Het gebouw aan de Nieuwezijds Voorburgwal 226, waarin op de begane grond Albert Heijn Food Plaza is gevestigd, wordt verbouwd tot een hotel met 185 kamers en een zelfstandig restaurant/lounge op de bovenste bouwlaag (600 m²). Hiertoe is eind december 2012 een omgevingsvergunning verleend.

Cluster Beursplein

Ten behoeve van de opwaardering van het gebied worden de mogelijkheden onderzocht van de herontwikkeling van het C&A-gebouw en van de uitbreiding van de Bijenkorf aan de Warmoesstraat. Op de kop van de Warmoesstraat, ter plaatse van het huidige laad- en losterrein en de parkeergarage, kan hierdoor een belangrijke kwaliteitsverbetering ontstaan. Belangrijke aandachtspunten bij deze uitbreiding zijn: het vinden van een goede oplossing voor het laden en lossen en het fietsprobleem in de omgeving van het Beursplein en de Dam. In afwachting van concrete plannen is in het bestemmingsplan aan de Warmoesstraat de bestaande situatie opgenomen. Wat betreft het C&A-gebouw is begin 2013 een aanvraag omgevingsvergunning ingediend voor de volledige renovatie van het gebouw, met winkelruimte alle op bouwlagen en een voorstel voor verplaatsing van de huidige passage.

Naast de bovengenoemde ontwikkelingen zijn er ook plannen voor de Beurs van Berlage en Euronext. De Beurs van Berlage onderzoekt in welke mate het gebouw beter geëxploiteerd kan worden na het vertrek van het Nederlands Philharmonisch Orkest en Euronext heeft plannen om het bestaande café als zelfstandige horeca te gaan exploiteren.

Binnengasthuisterrein

Voor het Binnengasthuisterrein is de huidige regeling opgenomen volgens de bestemmingsplannen Binnengasthuisterrein e.o. en Hoek Binnengasthuisstraat/ Vendelstraat. Op de locatie van de voormalige theaterschool aan de Binnengasthuisstraat (Tweede Chirurgische Kliniek) en het voormalige Zusterhuis aan de Nieuwe Doelenstraat, heeft de Universiteit van Amsterdam (UvA) de wens om een studiecentrum annex bibliotheek te realiseren. Met betrekking tot deze plannen heeft het dagelijks bestuur met de UvA op 10 mei 2012 een regeling afgesloten. In deze regeling is het uitgangspunt vastgelegd dat op basis van het huidige Programma van Eisen voor de Universiteitsbibliotheek Geesteswetenschapen (oktober 2011), het studiecentrum gerealiseerd wordt. Hierbij wordt gestreefd naar een kwalitatief hoogwaardig plan, zowel uit oogpunt van functionaliteit, flexibiliteit en toekomstwaarde als uit oogpunt van restauratie en herbestemming van de monumentale waarden. Onderkeldering en geheel of gedeeltelijke bebouwing van de binnenhof is daarbij een mogelijkheid.

Chinatown

De functie en het karakter van Chinatown, in en rondom de Zeedijk, moet worden versterkt. Hiertoe is met subsidie van het stadsdeel in 2011 een Stichting Chinatown opgericht. De inspanningen hebben geleid tot de vestiging van een mooie winkel met Chinese gadgets op de Geldersekade genaamd 'Asia station'. De stichting bestaat uit ondernemers en vertegenwoordigers van de Chinese gemeenschap in het gebied. Doelstelling van de stichting is om de Chinese identiteit van Chinatown verder te versterken. Het initiatief van de NV Zeedijk om samen met een ondernemer een Chinees hotel op de Geldersekade te realiseren is verder uitgewerkt en heeft geleid tot een voorlopige financiering en een concrete exploitant.

Parkeergarage Oosterdok/Geldersekade

Het college van b&w en het dagelijks bestuur van het stadsdeel hebben in 2010 ingestemd met de voorkeurslocatie Oosterdok en met het opnemen van de garage in het Stedenbouwkundig Plan Prins Hendrikkade/Oosterdok. Vervolgens zijn de plannen uitgewerkt en is begonnen met het opstellen van het Stedenbouwkundig Plan en het integraal Programma van Eisen voor de parkeergarage. De negatieve economische ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat er in 2012 opnieuw een afweging gemaakt moest worden over het al dan niet medegebruiken van een bestaande garage, in plaats van het bouwen van een “eigen” parkeergarage.

Oudekerksplein en omgeving

Dit sleutelproject is onderdeel van de straatgerichte aanpak. Zie voor een beschrijving paragraaf 5.2.2.

5.2.2 Straatgerichte aanpak

Een belangrijke pijler van het Coalitieproject 1012 is de straatgerichte aanpak. Voor een zestal benoemde clusters van straten wordt een brede aanpak uitgerold, waar door middel van een pro-actieve aanpak en inzet van een zeer breed instrumentarium criminogene functies worden verminderend en tegelijkertijd een economische transformatie wordt gegenereerd. De transformatie leidt tot een verbeterde functiebalans en een verbetering van het woon- en leefklimaat.

Cluster 1 betreft het Damrak, de noordelijke Nieuwendijk (vanaf Oudebrugsteeg tot Singel) en de tussengelegen stegen: Oudebrugsteeg (westzijde), Karnemelksteeg, Haringpakkerssteeg, Hasselaerssteeg.
Dit gebied vormt de entree van Amsterdam en bepaalt door haar ligging in grote mate het beeld van Amsterdam. Het zwaartepunt bij de ontwikkeling van deze straten ligt in de opwaardering van bestaande retail naar een zogenaamd A1 winkelbestand van internationale allure, gecombineerd met een mix van horeca, cultuur en hotels. Met de ondernemersverenigingen, pandeigenaren en bewoners zijn aparte visies opgesteld voor het Damrak ('entree van de stad') en voor de Nieuwendijk ('authentiek en avontuurlijk'). De visies zijn vastgesteld door het dagelijks bestuur van stadsdeel.

Cluster 2 betreft het Rokin, de Nes, Oude Turfmarkt en de daartussen gelegen stegen; Langebrugsteeg, Kalfsvelsteeg, Cellebroerssteeg, Wijde Lombardsteeg, Sint Pieterspoort, Nadorststeeg, Hermietenstraat, Beurspoortje.
Enerzijds ligt de opgave in het opwaarderen van het winkelbestand op het Rokin, anderzijds in het verbeteren van de ontsluiting van de Nes en het verder profileren van de Nes als cultuurstraat. In 2011 is een visie op de toekomst van het Rokin opgesteld, in samenwerking met de Vereniging Ondernemers Rokin (VOR) en bewoners. Het Rokin wordt hierin gepresenteerd als 'stadsboulevard met allure', waarin historische glorie en eigentijdse kwaliteit elkaar ontmoeten: bijzondere winkels, goede bereikbaarheid en theatertalent om de hoek. De visie is vastgesteld door het dagelijks bestuur. Eigenaren van panden waarin zich criminogene functies bevinden, worden benaderd om mee te werken aan nieuwe functies.

Cluster 3 betreft de Damstraat, Pijlsteeg, Oude Doelenstraat, Oude Hoogstraat en Nieuwe Hoogstraat.
Deze van oorsprong zeer gedifferentieerde en gevarieerde winkelstraat is de laatste jaren aanzienlijk verschraald. De grootste opgave is om deze tendens te keren en de verscheidenheid aan te brengen door kleinschalige innovatieve concepten op het gebied van ambacht, horeca en winkels.

Cluster 4 betreft de Warmoesstraat, Oudebrugsteeg, Lange Niezel, Nieuwebrugsteeg. 
De centrale straat in dit cluster, de Warmoesstraat, kent veel verschillende functies. De straat heeft niet specifiek een winkel of horeca invulling maar kent verschillende ritmes en verschillende straatdelen qua functionele invulling. De verbetering van de Warmoesstraat is belangrijk in het kader van het ontwikkelen van de zogenaamde “tweede ladder”, als verbindend element tussen Rode Loper en het Wallengebied. De oost-west verbindingen krijgen grote aandacht.
De diversiteit aan ondernemingen gaat samen met zeer diverse uiteenlopende belangen. Op basis van individuele interviews met ondernemers en gesprekken met belanghebbenden, waaronder bewoners, is een visie opgesteld en vastgesteld door het dagelijks bestuur. De visie legt de nadruk op de veelzijdigheid van de straat met een aanpak om het homokwartier te versterken, de woonfunctie te intensiveren, samenwerking tussen ondernemers te bevorderen en het beheer van de openbare ruimte te verbeteren.

Cluster 5 betreft de Oudezijds Achterburgwal en zijstraten; Korte Niezel, Korte Stormsteeg, Boomsteeg, Molensteeg, Oude Kennissteeg, Kreupelsteeg, Monnikenstraat, Bloedstraat, Stoofsteeg, Barndesteeg.
Dit is en blijft het Red Light District van Amsterdam. De opgave is om hier een milieu te creëren met aansprekende vormen van erotiek, nachtclubs, erotische filmfestivals, functies op het snijvlak van mode en erotiek. De nadruk ligt daarbij vooral op het verbeteren van bestaande functies.

Cluster 6 is het sleutelproject Oudekerksplein en omgeving; Enge Kerksteeg, Wijde Kerksteeg, Sint Annendwarsstraat, Trompetterssteeg, Dollebegijnensteeg, Sint Annenstraat.
Voor de ontwikkeling van dit gebied waar alle raambordelen zullen verdwijnen, is een visie op de toekomstige invulling ontwikkeld. De visie gaat uit van een centrale positionering van het Oudekerksplein in het Wallengebied zoals dat in vroegere tijden ook was op zowel religieus, sociaal als economisch vlak. De 'parel van de Wallen' leeft straks van bedrijvigheid, kunst, cultuur en horeca. Er komen meer woningen. Het Oudekerksplein is in de Strategienota als sleutelproject aangemerkt maar lijkt in de systematiek van de aanpak op de clusters van de straatgerichte aanpak.
De brede straatgerichte aanpak is in januari 2010 gestart. Vanuit een olievlekwerking en versterkt vertrouwen van bonafide investeerders zijn veel nieuwe initiatieven van de grond gekomen. Er is met veel partijen gesproken die interesse tonen in het postcodegebied 1012 of daar gevestigd zijn: makelaars, zittende en nieuwe ondernemers, pandeigenaren, bewoners en ontwikkelaars.
Op diverse plekken vinden bijzondere verbeteringen plaats zoals de vestiging van restaurant Anna op het Oudekerksplein, de vestiging van hotel the Exchange op het Damrak en de komst van het NRC op het Rokin.

5.2.3 Overige ontwikkelingen

Herontwikkeling Rokin 65

Het kantoorpand Rokin 65 is verbouwd voor de vestiging van NRC Media. Het gebouw, dat direct grens aan het Fortis-gebouw, heeft op de begane grond een publiekskarakter met een open uitstraling. Er is een café-restaurant, in combinatie met ruimte voor debat en culturele manifestaties en een winkel op de hoek met de Wijde Lombardsteeg. De (hoofd)entree van het gebouw is verplaatst van de hoek Rokin/Wijde Lombardsteeg naar een centrale plek in de gevel aan het Rokin.

Theaterhotel Nes 47

Achter Rokin 65, in de Nes, wordt het Theaterhotel gevestigd met onder meer 53 kamers en een zelfstandige horecagelegenheid. Voor de invulling van het hotel is het thema 'theater' als uitgangspunt genomen. Het hotel wordt een ontmoetings- en verblijfsplek voor mensen uit de theater-, film-, kunst- en literaire wereld. Het hotelinitiatief betreft een bijzonder concept dat bijdraagt aan de ruimtelijke kwaliteitsverbetering van de gehele straat. Hiermee sluit het plan aan bij de doelstellingen uit de Stategienota.

Rokin Plaza

Voor de locatie Rokin Plaza, gelegen aan het Rokin 16 is een apart bestemmingsplan vastgesteld en onherroepelijk (30 december 2012). Om die reden is het pand buiten dit bestemmingsplan gelaten. Het bestemmingsplan maakt het mogelijk dat de bestaande binnenhof wordt bebouwd, waardoor de steeg sterker als steeg wordt beleefd. De huidige binnenhof heeft geen verblijfskwaliteit en door zijn verscholen ligging is sprake van overlast. De steeg mag op twee plaatsen worden overbouwd en de overbouwingen moeten op zes meter vanaf het gemiddeld maaiveld beginnen. Het pand wordt volledig gerenoveerd en krijgt onder meer nieuwe gevels. Er komen winkels op meerdere verdiepingen (4.000 m²) en woonruimte op de bovenste bouwlaag.

Rokin 28-30

Er is een omgevingsvergunning verleend voor de panden Rokin 28-30 doorlopend naar de Kalverstraat. Er komt een winkel van 1.200 m² en een aantal woningen op de bovenste verdiepingen.

Panden Universiteit van Amsterdam (UvA)

Het nieuwe huisvestingsplan van de Universiteit van Amsterdam is gericht op clustering van activiteiten op vier locaties: in de binnenstad op en rond het Binnengasthuisterrein en het Oudemanhuispoortcomplex, het Roeterseiland, het Science Park en het AMC. Als gevolg hiervan zal de UvA een deel van de panden afstoten, waaronder een aantal gelegen in het plangebied. Op dit moment wordt een visie ontwikkeld voor de toekomstige invulling van een aantal van deze panden. Het gaat om de panden Singel 425/Handboogstraat 10-12: Universiteitsbibliotheek (UB), Spuistraat 210-212: Bungehuis, Spuistraat 128, 134 en 136: PC Hoofthuis, Oudezijds Achterburgwal 185: Spinhuis (zie ook hoofdstuk 6).

Natte Damrak

Voor het Natte Damrak wordt een visie ontwikkeld om te komen tot een ruimtelijke en functionele kwaliteitsverbetering van het gebruik van het water. Deze visie zal worden vertaald in een apart bestemmingsplan.

Noord-Zuidlijn en Rode Loper

In 2003 is gestart met de aanleg van de Noord-Zuidlijn. Volgens de huidige planning zal deze in het najaar van 2017 worden opgeleverd, met haltes bij het Centraal Station en het Rokin. De nieuwe metrolijn verbindt Amsterdam-Noord met Station Zuid-WTC. Het nieuwe station Rokin zal worden gecombineerd met een ondergrondse openbare parkeergarage en fietsenstalling.

Door de metrolijn vinden ook bovengronds veel veranderingen plaats: er komen in- en uitgangen van de nieuwe metrostations op straat waardoor het op die plekken veel drukker zal worden. Met het project Rode Loper wordt de herinrichting boven het tracé van de Noord-Zuidlijn in de binnenstad, van Prins Hendrikkade tot Weteringcircuit, voorbereid. Op initiatief van stadsdeel Centrum is, in samenwerking met de dienst Infrastructuur, Verkeer en Vervoer (DIVV), de dienst Ruimtelijke Ordening (DRO) en het Project Management Bureau (PMB) een Nota van Uitgangspunten opgesteld waarin is aangegeven aan welke doelstellingen de toekomstige openbare ruimte van de Rode Loper moet voldoen. De Nota van Uitgangspunten voor de Rode Loper is in 2009 door de stadsdeelraad en de gemeenteraad vastgesteld. 

De doelstellingen worden ontleend aan beleid dat eerder is vastgesteld door de centrale stad en het stadsdeel:

• behoud van bereikbaarheid en doorstroming,
• verbetering van verkeersveiligheid,
• verbetering van de luchtkwaliteit,
• toepassing van duurzame materialen.

Daarnaast leidt de visie tot drie doelstellingen:

• meer ruimte voor voetgangers;
• een entree met uitstraling;
• accentueren historische structuren.

Het definitief ontwerp voor het Damrak, het eerste gedeelte van de Rode Loper is gereed. Begin 2013 wordt gestart met de herinrichting. Met het ontwerp voor de Rode Loper is de gemeenteraad in maart 2012 akkoord gegaan. Om tegemoet te komen aan, met name de laatste twee van de genoemde doelstellingen uit de Nota van Uitgangspunten, is in dit ontwerp geen plaats meer voor de gebouwde terrassen aan het Damrak.