Van Sijpesteijnkade, Westflank Noord-HOV, Stationsgebied

3.3 Beschrijving van de bestaande functies in het plangebied

Huidige situatie
Het deelgebied Westflank Noord ligt ingesloten tussen grofweg het spoorwegemplacement, de Van Sijpesteijnkade, de Mineurslaan en het in aanbouw zijnde Stadskantoor. Het plangebied is voor een groot deel onbebouwd en wordt gebruikt als parkeerterrein/opslagterrein. De bebouwing binnen het plangebied bestaat uit een aantal gebouwen aan de Van Sijpesteijnkade en de Verkeersleidingspost van ProRail. Inmiddels (april 2013) is de parkeergarage op het Jaarbeursplein gesloopt.

Afbeelding 3.3 Bestaande bebouwing (situatie eind 2011)

Groen
In het plangebied is nauwelijks groen aanwezig.Het groen bestaat uit bomen en particulier groen in achtertuinen van de gebouwen aan de Van Sijpesteijnkade.

Verkeer
In de huidige situatie is de Verkeersfunctie de overheersende functie in het plangebied. De Van Sijpesteijnkade vormt door zijn aansluiting op de Noordertunnel de belangrijkste langzaamverkeersroute tussen de oost- en westkant van het station. Daarmee is deze route tevens een van de belangrijkste langzaamverbindingen door de stad, waarvan duizenden fietsers dagelijks gebruik maken. Ook voor voetgangers/reizigers van en naar het station vanuit de wijken aan de noord-westzijde, en met name richting Lombok, is de Van Sijpesteijnkade een belangrijke route.

De oostzijde van het plangebied wordt gekenmerkt door de grootschalige spoorinfrastructuur van het Centraal Station van Utrecht. Het betreft een emplacement en geluidwerende voorzieningen in de vorm van geluidsschermen. Tevens is er een Verkeersleidings Post (VL-post) van de NS gevestigd, van waaruit de railinfrastructuur in de wijde omgeving van Utrecht wordt gecontroleerd.

Tussen de achterkant van de panden aan de Van Sijpesteijnkade, de VL post het in aanbouwzijnde nieuwe Stadskantoor en de Mineurslaan ligt een parkeerterrein met een enigszins rommelige uitstraling door de aanwezigheid van achterkanten van functies en bouwactiviteiten in de directe omgeving.

Afbeelding 3.4 Huidige verkeersontsluiting westzijde Station

Water
Door de hierboven beschreven verkeersfunctie en de bestaande bebouwing is het plangebied grotendeels verhard. Het belangrijkste waterstaatkundige element is de Leidsche Rijn.

Van Sijpesteijnkade
De Van Sijpesteijnkade is een belangrijke langzaamverkeerroute richting het Centraal Station en het noordwestelijke deel van Utrecht. Naast dit functionele kenmerk heeft de Van Sijpesteijnkade een belangrijke historische functie omdat op nummer 25 een Rijksmonument gevestigd is. De overige gebouwen aan de Van Sijpesteijnkade hebben geen formele historische status.

De gebouwen aan de van Sijpesteijnkade zijn voor een deel in bezit bij NS en de twee direct nabij het spoor in eigendom bij ProRail. Tevens is de VL-post van Prorail alsmede de calamiteitentoegang naar de sporen aansluitend op dit bestemmingsplan gelegen waarbij de toegang via dit bestemmingsplan dient te worden geborgd. In een aantal panden zijn nog commerciële functies aanwezig (in de plint). Eén pand is in eigendom van de Gemeente Utrecht. In dit pand op de hoek met de Mineurslaan is een horecavestiging en daarboven (tijdelijke) bewoning. De panden verkeren bouwtechnisch in een slechte staat. Voor de panden (met uitzondering van het monument en de horecavestiging) is een sloopvergunning verleend.

3.3.1 Omgevingskaders

Het stationsgebied Utrecht Centraal ondergaat momenteel een volledige transformatie. De stationshal wordt vernieuwd en de aansluitingen van de stationshal naar de omgeving worden ingrijpend gewijzigd. Hierbij worden ook flankerende ontwikkelingen rondom het station meegenomen in de planvorming. Het programma CU2030 vormt de samenhang tussen al deze ontwikkelingen.

De ontwikkeling van Van Sijpesteijnkade, Westflank Noord - HOV is niet los te zien van alle ontwikkelingen in de omgeving. Bepalend voor de ontwikkelingen in de omgeving van de Westflank Noord zijn natuurlijk ook daarvoor het Masterplan, het Structuurplan, het Integraal Programma van Eisen Openbare Ruimten en het Ontwikkelkader Mineurslaan, zoals die door de gemeente zijn vastgesteld. Natuurlijk zijn dit plannen en zal richting de realisatie het nodige wijzigen. Wel vormen deze door de gemeente vastgestelde plannen het uitgangspunt.

Zonder volledig te kunnen zijn geeft onderstaande opsomming een beeld van de veelheid van factoren die in de omgeving spelen. Natuurlijk zal ook het nodige in de plannen en fasering wijzigen.

De OV Terminal (1) en het Stationsplein West (2) zijn in aanbouw en gaan een belangrijke voetgangersverbinding vormen van de Westzijde naar het treinstation en de binnenstad. Bovendien komt onder het nieuwe Stationsplein West een grote fietsenstalling. Het Stadskantoor (3) is als Fase 1 van Westflank Noord reeds in aanbouw en zal vanaf 2014 een belangrijke bestemming worden voor gemeentepersoneel, bezoekers en bewoners. Dit heeft directe consequenties voor de bereikbaarheid van het spooremplacement (12) voor hulpdiensten en de bereikbaarheid van de VL-post voor ProRail. Beide bestemmingen dienen in de toekomst bereikbaar te blijven. De calamiteitentoegang en de VL- post dienen dan via de Van Sijpesteijnkade bereikbaar te zijn.

Eind 2014 zal het spooremplacement verbreed zijn om ruimte te bieden aan een 8e eilandperron (4). Hierdoor komt het hoog gelegen emplacement nagenoeg tegen het Stadskantoor aan te liggen. Deze uitbreiding beslaat niet de volledige Spoorreservering (5), maar het overige zal voor toekomstige uitbreidingen gereserveerd blijven. Volgens de huidige inzichten zal vanaf 2015 het busverkeer over de nieuwe HOV baan (8) gaan rijden.Dat betekent dat het Busstation West en het HOV-viaduct over de Leidsche Rijn aangelegd moet zijn. Dit heeft directe consequenties voor de bereikbaarheid van het spooremplacement (12) voor hulpdiensten. Die moeten het emplacement ook in de toekomst kunnen bereiken via de bestaande Railinzetplaats. De Railinzetplaats dient dan via de Van Sijpesteijnkade bereikbaar te zijn.

De Van Sijpesteijnkade (11) moet daarvoor heringericht zijn, ook al is er voor gekozen de Leidsche Rijn (10) zelf voorlopig nog niet door te trekken. Voor de herinrichting van de kade is door de gemeente een ontwerp gemaakt. Basis voor dit ontwerp is het door de gemeente vastgestelde Integraal Programma van Eisen (IPvE). Hierin zijn de uitgangspunten benoemd ten aanzien van de toegankelijkheid en de inrichting van de openbare ruimte waaronder die van de Van Sijpesteijnkade als belangrijke fietsverbinding. De Van Sijpesteijnkade biedt daarnaast via de Noordertunnel toegang tot het station, gaat het Stadskantoor voor fietsers ontsluiten en vormt ook de toegang voor auto's richting de VL post. Het tijdelijk opheffen van deze route is geen optie en het verleggen is een grote uitdaging.

Afbeelding 3.5 Omgevingskaders met alle projecten die van invloed zijn op de planvorming Van Sijpesteijnkade, Westflank Noord - HOV

Vanuit de VL-post (7) wordt de railinfrastructuur in de wijde omgeving van Utrecht gecontroleerd. De veiligheidsvoorschriften voor verkeersleidingsposten zijn verhoogd, waardoor ProRail actief is gaan studeren of gehele of gedeeltelijke verplaatsing van deze VL post en overige op deze locatie aanwezige voorzieningen, danwel op het treffen van aanvullende veiligheidsmaatregelen. De functie Verkeersleiding met de personele bezetting wordt verplaatst naar een nieuwe locatie. Het gebouw wordt gehandhaafd met alle technisch voorzieningen en functies voor het functioneren van de sporen met daarop aansluitend de kabels, leidingen en overige assets.

De aanpassingen aan de Van Sijpesteijnkade hebben ook relatie met de vele hoogteverschillen in het gebied. Om die reden heeft de gemeente als onderdeel van het IPvE een bijlage gemaakt met huidige en toekomstige peilmaten, die leidend zijn bij de uitwerking. Zo blijven de kabels en leidingen in de Van Sijpesteijnkade (11). Dit heeft haar weerslag op de rooilijnen in het plangebied, die daardoor blijven liggen op de huidige bebouwingsgrenzen. De inrichting van de openbare ruimte is uitgewerkt in het Definitief Ontwerp Van Sijpesteijnkade & HOV viaduct.

De voormalige Jaarbeurspleingarage is gesloopt om plaats te maken voor de tijdelijke eindhalte van de tram. In 2017 wordt deze tramlijn doorgetrokken over de HOV baan (8) naar de Uithof. Daarvoor is het een vereiste dat ook het gebouw Cranenborch (16) gesloopt is. Voor de inpassing van én de HOV baan, én de afhandeling van het parkeer- en expeditieverkeer én de benodigde constructies voor de aanleg van een verhoogd maaiveld in de Mineurslaan, is door de gemeente een Ontwikkelkader Mineurslaan opgesteld en een Definitief Ontwerp gemaakt.

Gelijktijdig studeert de eigenaar van het gebouw Leeuwesteijn (6) op sloop en herontwikkeling tot bijvoorbeeld een verzamelkantoor met de World Trade Center-formule. Een hoog volume op deze locatie heeft directe invloed op het uitzicht, de zichtbaarheid, de bezonning en het windklimaat van de Westflank Noord. Ook kan in de toekomst naast gebouw Sijpesteijn (13) en op het Jaarbeursplein nog een gebouw ontwikkeld worden. Aangezien deze ontwikkelingen nog zeer onzeker zijn zal hier in het bestemmingsplan beperkt tot geen rekening mee worden gehouden. Wel relevant is de ontwikkeling door de gemeente van een parkeergarage van maximaal 1.000 plaatsen onder het Jaarbeursplein (17). Deze garage is bedoeld voor het parkeren van bezoekers aan de omgeving en ter compensatie van de gesloopte Jaarbeurspleingarage. Deze garage wordt ontsloten vanaf de Croeselaan, die verder richting het Westplein zal worden geknipt om doorgaand autoverkeer te ontmoedigen. Met betrekking tot plannen om het Westplein te ondertunnelen heeft nog geen definitieve besluitvorming door gemeente kunnen plaatsvinden. De keuze hieromtrent heeft invloed op de geluidsbelasting in de omgeving, zo ook voor woningbouw aan de Van Sijpesteijnkade.

Daarnaast heeft de keuze voor het toekomstige Westplein direct invloed op de ontwikkeling van de naastgelegen wijk Lombok (14). De bestaande panden aan de Van Sijpesteijnkade zullen, met uitzondering van het monument, voor de nieuwe ontwikkeling moeten wijken. Deze sloop is deels vereist voor de eerder genoemde route voor hulpdiensten, de entree voor de parkeergarage van Westflank Noord, de aanleg van het HOV viaduct en de woningbouwopgave in Fase 3. Door de gemeente is voor deze sloop rechtsgeldig een sloopvergunning afgegeven. Op verzoek van de gemeenteraad is tot op heden niet overgegaan tot sloop, Vanwege de maatschappelijke weerstand daartegen. De gemeenteraad heeft eind 2012 opdracht gegeven een nadere studie uit te voeren om te onderzoeken of er meer panden aan de Van Sijpesteijnkade behouden konden blijven. Op basis van nadere studie is uiteindelijk geconcludeerd dat na integrale afweging van stedenbouwkundige, functionele, verkeerskundige en financiële overwegingen de gehele sloop noodzakelijk is met uitzondering van het monument. Het College van B&W heeft deze conclusies als afdoende onderbouwd geaccepteerd.