HOV om de Zuid

4.3 Luchtkwaliteit

Nieuwe ontwikkelingen die gevolgen kunnen hebben tot een verslechtering van de luchtkwaliteit moeten worden getoetst aan de in de Wet milieubeheer luchtkwaliteitseisen (kortweg Wet luchtkwaliteit, Wlk) opgenomen grenswaarden. Het voornemen voor de realisatie van het HOV tracé Om de Zuid kan mogelijk gevolgen hebben voor de luchtkwaliteit in de omgeving, namelijk dat sprake kan zijn van een verkeersaantrekkende werking. In het kader van een goede ruimtelijke ordening dient daarnaast te worden nagegaan wat de luchtkwaliteit ter plaatse van het geplande tracé is.

Beleid en normstelling

Het toetsingskader voor luchtkwaliteit wordt gevormd door de Wet milieubeheer luchtkwaliteitseisen (Wlk). De Wlk bevat grenswaarden voor zwaveldioxide, stikstofdioxide en stikstofoxiden, fijn stof, lood, koolmonoxide en benzeen. De grenswaarden van de laatstgenoemde stoffen zijn in tabel 4.1 weergegeven. De grenswaarden gelden voor de buitenlucht, met uitzondering van een werkplek in de zin van de Arbeidsomstandighedenwet.

Tabel 4.1 Grenswaarden maatgevende stoffen Wlk

stof			toetsing van	grenswaarde	geldig vanaf
stikstofdioxide (NO2)			jaargemiddelde concentratie	40 ìg/m³	2010
fijn stof (PM10)1)			jaargemiddelde concentratie	40 ìg/m³	2005
			24-uurgemiddelde concentratie	maximaal 35 keer per jaar meer dan 50 ìg/m³	2005

¹) Bij de beoordeling hiervan blijven de aanwezige concentraties van zeezout buiten beschouwing (volgens de bij de Wlk behorende Regeling beoordeling Luchtkwaliteit 2007).

Op grond van artikel 5.16 van de Wlk kunnen bestuursorganen bevoegdheden die gevolgen kunnen hebben voor de luchtkwaliteit (zoals de vaststelling van een bestemmingsplan) uitoefenen indien:

• de bevoegdheden/ontwikkelingen niet leiden tot een overschrijding van de grenswaarden (lid 1 onder a);
• de concentratie in de buitenlucht van de desbetreffende stof als gevolg van de uitoefening van die bevoegdheden per saldo verbetert of ten minste gelijk blijft (lid 1 onder b1);
• bij een beperkte toename van de concentratie van de desbetreffende stof, door een met de uitoefening van de betreffende bevoegdheid samenhangende maatregel of een door die uitoefening optredend effect, de luchtkwaliteit per saldo verbetert (lid 1 onder b2);
• de bevoegdheden/ontwikkelingen niet in betekenende mate bijdragen aan de concentratie in de buitenlucht (lid 1 onder c);
• het voorgenomen besluit is genoemd of past binnen het omschreven Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) of een vergelijkbaar programma dat gericht is op het bereiken van de grenswaarden (lid 1 onder d).

In het kader van een goede ruimtelijke ordening wordt bij het opstellen van een bestemmingsplan uit een oogpunt van de bescherming van de gezondheid van de mens tevens rekening gehouden met de luchtkwaliteit.

Onderzoek en resultaten

Er is onderzoek¹) uitgevoerd (zie bijlage 6) naar de gevolgen voor luchtkwaliteit als de huidige bussen tussen het Centraal Station en de Uithof gaan rijden over de geplande HOV-baan, ook is het verschil onderzocht als de HOV-baan wordt uitgevoerd als trambaan, en is onderzocht wat er zal gebeuren als de situatie blijft zoals dat hij op dit moment is. Dus de bussen van het Centraal Station door de stad naar de Uithof. De HOV-baan wordt naar verwachting op zijn vroegst in 2015 in gebruik worden genomen, daarom richt het onderzoek zich tot de jaren 2015 en 2020.

Uit het onderzoek blijkt dat er zowel in 2015 als in 2020 geen overschrijdingen zijn voor de concentratie fijn stof (PM10) in alle drie de onderzochte situaties (autonoom, HOV voor bus en HOV voor tram). Er is wel sprake van overschrijdingen van de jaargemiddelde concentratie stikstofdioxide (NO2) in 2015 (langs de Koningsweg en de Weg tot de Wetenschap) en in 2020 (langs de Weg tot de Wetenschap). De overschrijdingen nemen echter niet toe ten gevolge van de geplande HOV-baan. In het geval dat de HOV-baan geschikt wordt gemaakt voor trams nemen de luchtverontreinigende concentraties langs deze wegen iets af. Ten aanzien van de huidige situatie ontstaat in ten alle tijden een voor de stad gunstigere situatie.

Tabel 4.2 Totale emissie NOx, NO2 en PM10 in 2015

624 aantal bussen 5,5 lengte in km		624 aantal bussen 7 lengte in km	aantal trams 7 lengte in km
Huidige busroute		HOV-baan voor bussen	HOV-baan voor trams
6,934 emmissie factor Nox 0,6134 emmissie factor NO2 0,273 emmissie factor PM10		4,923 emmissie factor Nox 0,6134 emmissie factor NO2 0,273 emmissie factor PM10	0 emmissie factor Nox 0 emmissie factor NO2 0 emmissie factor PM10
resultaat van de vermindering uitstoot		resultaat van de vermindering uitstoot	resultaat van de vermindering uitstoot
Nox 23797,49 gram		Nox 21503,66 gram	Nox 0,00 gram
NO2 2105,1888 gram		NO2 1904,448 gram	NO2 0,00 gram
PM10 936,94 gram		PM10 851,76 gram	PM10 0,00 gram

Tabel 4.3 Totale emissie NOx, NO2 en PM10 in 2020

624 aantal bussen 5,5 lengte in km		624 aantal bussen 7 lengte in km	aantal trams 7 lengte in km
Huidige busroute		HOV-baan voor bussen	HOV-baan voor trams
4,436 emmissie factor Nox 0,461 emmissie factor NO2 0,184 emmissie factor PM10		3,194 emmissie factor Nox 0,332 emmissie factor NO2 0,141 emmissie factor PM10	0 emmissie factor Nox 0 emmissie factor NO2 0 emmissie factor PM10
resultaat van de vermindering uitstoot		resultaat van de vermindering uitstoot	reslutaat van de vermindering uitstoot
Nox 15224,35 gram		Nox 13951,39 gram	Nox 0,00 gram
NO2 1582,152 gram		NO2 1450,176 gram	NO2 0,00 gram
PM10 631,49 gram		PM10 615,89 gram	PM10 0,00 gram

¹) Vertramming HOV Uithof, gemeente Utrecht DSO Afdeling Milieu & Duurzaamheid, 4 maart 2009.

Conclusie

Ook uit oogpunt van blootstelling aan luchtverontreiniging zijn de beide HOV-varianten (bus en tram) gunstiger dan de huidige busroute, aangezien er meer mensen (langdurig blootgesteld) wonen langs de huidige busroute dan langs de toekomstige HOV-baan.

Uit de emissieberekeningen voor stikstof(di)oxiden en fijn stof voor het gehele traject van Centraal Station naar De Uithof de HOV-busvariant gunstiger dan de huidige autonome situatie. De vertramde HOV-variant kent géén tot verwaarloosbare emissies en is voor het milieu uit oogpunt van luchtkwaliteit het gunstigst.

Uit onderzoek blijkt dat het project geen (of nauwelijks) verkeersaantrekkende werking tot gevolg heeft. Daarnaast blijkt uit het luchtrapport (zie bijlage 6) dat er sprake is van een verbetering van de luchtkwaliteit. Er kan redelijkerwijs uitgesloten worden geacht dat dit project tot een verslechtering van de luchtkwaliteit zal leiden. Er zal derhalve voldaan worden aan het gestelde in artikel 5.16 eerste lid, onder b van de Wet milieubeheer. Luchtkwaliteitseisen zijn dan ook geen belemmering voor de vaststelling van het bestemmingsplan.