Nijmegen Neerbosch West

4.7 Archeologie

Beleid archeologie

Met de ondertekening van het Verdrag van Valletta (Malta) in 1992 is in Nederland de beleidsmatige zorg voor het archeologisch bodemarchief aanzienlijk toegenomen. In het verdrag staat: Archeologische waarden dienen als onvervangbaar onderdeel van het culturele erfgoed te worden meegenomen en te worden ontzien bij de ontwikkeling en besluitvorming van ruimtelijke plannen. Mocht bescherming onvoldoende mogelijk zijn dan dient, volgens dit verdrag, de informatie te worden onttrokken aan de bodem via archeologisch onderzoek. Uitgangspunt hierbij is dat de initiatiefnemer van de verstoring van het bodemarchief de kosten van het onderzoek dient te dragen. Inmiddels zijn de uitgangspunten van het Verdrag in de Nederlandse wetgeving geïmplementeerd in de Monumentenwet 1988 via de wijzigingswet Wet op de Archeologische Monumentenzorg (WAMz, 1-9-2007).

Het archeologiebeleid van de gemeente Nijmegen is, in overeenstemming met Malta en de Monumentenwet 1988, er op gericht om het bodemarchief zoveel mogelijk te ontzien. Indien dat niet mogelijk is, wordt voorafgaande aan de bodemverstoring archeologisch onderzoek verricht. De wijze van onderzoek wordt bepaald op basis van de vast te stellen archeologische waarden en de aard en omvang van de bodemingrepen. De archeologische (in bredere zin: cultuurhistorische) kennis die hierbij wordt vergaard, levert informatie op die mede als inspiratiebron kan dienen voor het ontwerp van een gebouw of bij het inrichten van de openbare ruimte. Zo kan het 'verhaal van de plek' ook door toekomstige generaties nog worden gelezen.

Het zal duidelijk zijn dat een betere bescherming van het bodemarchief en vooral ook het tijdig meewegen van de archeologische belangen vraagt om een zo goed mogelijk inzicht in de verwachte ligging, verspreiding en aard van het bodemarchief. Om deze reden is door de gemeenteraad van Nijmegen een archeologische beleidskaart vastgesteld waarop de belangrijkste archeologische vindplaatsen en gebieden met hun archeologische waardering zijn aangegeven. De Nota nieuw beleid archeologie is op 30 januari 2013 door de raad vastgesteld. In deze nota zijn de archeologische waarden beschreven.

Een persoon die anders dan bij het doen van opgravingen een zaak vindt, waarvan deze weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat het een monument is (in roerende of onroerende zin), is verplicht hiervan melding te doen (artikel 53 Monumentenwet 1988). Deze melding dient te gebeuren bij de minister van OCW, i.e. de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.

Neerbosch West

De archeologische waarde van het gebied is voldoende aangetoond door eerdere vondsten die zijn gedaan in het gebied, zoals beschreven is bij de Beschrijving van de terreinen, behorend bij de Archeologische Beleidskaart van de gemeente Nijmegen.

Op deze kaart heeft het plangebied Neerbosch-West drie verschillende waarden gekregen (zie onderstaand kaartje). Het zuidelijke deel van het plangebied kent de waarde 1. Dit betreft een gebied met een nader te onderzoeken archeologisch belang. In gebieden met waarde 1 krijgen dienen ingrepen in de bodem met een omvang groter dan
2500 m2 vooraf te worden gegaan door een archeologisch vooronderzoek. Op basis van de resultaten van dit onderzoek kan worden besloten of vervolgonderzoek noodzakelijk is.

In de delen van het plangebied die de waarde 2 kennen, geldt hoge archeologische verwachting voor bewoningsresten van de vroege ijzertijd tot de Romeinse tijd. Deze zone maakt deel uit van een oostwest georiënteerde 'zandrug'. In deze zone liggen verschillende bekende vindplaatsen.

Drie delen van het plangebied kennen een zeer hoge archeologische waarde (waarde 3). Het betreft ten eerste een gebied, gelegen ten oosten van de Bijsterhuizenstraat en ten zuiden van de Broekstraat. Bij een booronderzoek is hier aardewerk uit de Romeinse tijd aangetroffen. De vondsten wijzen op bewoning in de Romeinse tijd op deze plek. Aan de andere kant van de straat, net buiten de gemeente Nijmegen, heeft het aansluitend terrein de status van archeologisch rijksmonument verkregen. In het tweede gebied ten oosten van de Bijsterhuizenstraat en ten noorden van de Broekstraat is in de buurt van boerderij Bijsterhuizen een hoeveelheid aardewerk aangetroffen, daterend uit de vroege of midden ijzertijd. Deze vondsten vormen een aanwijzing voor de aanwezigheid in de bodem van nederzettingssporen uit die periode. Het derde gebied met waarde 3 is het terrein ten noorden van de Nederheidseweg waar naast de huidige boerderij een 16e eeuwse Stenen Kamer staat. De boerderij en de Stenen Kamer staan op een verhoging in het terrein. Zeer waarschijnlijk is het terrein al eerder bewoond geweest dan de 16e eeuw. Sporen van voorgangers van de huidige boerderij kunnen zich nog in de bodem bevinden.