Rivierenwijk en Snippeling

5.2 Archeologie / cultuurhistorie

5.2.1 Archeologie

5.2.1.1 Prehistorie

Langs de Snipperlingsdijk werden in 2003 door detectoramateurs een Keltische triquetrum uit de late ijzertijd - vroeg Romeinse tijd en een Romeinse munt uit de vierde eeuw gevonden. In de ijzertijd en Romeinse tijd lag er een nederzetting op de dekzandrug van Colmschate ten oosten van het plangebied.

5.2.1.2 Middeleeuwen

Door het plangebied loopt de Snipperlingsdijk. Deze dijk werd rond 1345 aangelegd om het gebied ten noorden van de dijk bewoonbaar te maken.

Ten zuiden van de Snipperlingsdijk liep een deel van de stadslandweer. De landweer is een verdedigingssysteem van wallen, greppels en soms palissaden, dat werd aangelegd in de 14deeeuw. Aan de zuidzijde van de Snipperlingsdijk kon de landweer door middel van archeologisch onderzoek worden aangetoond. Ook in het noordoosten van het plangebied liep een deel van de stadslandweer: de Landweer om de Kolk.

Op een kleine kop in het zuiden van het plangebied lag vanaf ongeveer 1348 tot 1572 het zieken- en leprozenhuis St. Jurriën. Dit ziekenhuis bestond uit een hoofdgebouw met een aantal bijgebouwen, waaronder stallen, schuren en een kapel. In de directe omgeving van dit ziekenhuis bevindt zich zeer waarschijnlijk een groot aantal menselijke begravingen. Deze liggen vermoedelijk langs de Snipperlingsdijk, aan weerszijden van het perceel van het ziekenhuis, waarschijnlijk met name aan de oostzijde. Het gebied waarop tegenwoordig deels Snipperlingsdijk 25 gelegen is, is het laatste overblijfsel van de oorspronkelijke verkaveling van dit gebied en behoorden waarschijnlijk tot het grondgebied van het ziekenhuis. Op grond van de te verwachten historische elementen hebben deze percelen een hoge verwachting. De aanwezigheid van archeologische resten is in 1999 bevestigd door archeologisch booronderzoek.

Bij het leprozenhuis was een doorgang of slagboom in de landweer: de Ziekenboom. Deze werd voor het eerst vermeld in 1352.

Tegenover het gasthuis lag in de 15de eeuw een tolkamer. Deze deed waarschijnlijk ook dienst als herberg. De resten van dit gebouw werden in 2000 opgegraven. De gebouwen van het gasthuis en de tolkamer-herberg werden tijdens de Tachtigjarige Oorlog in 1572 en 1578 door oorlogshandelingen verwoest.

5.2.1.3 Nieuwe tijd

In het westen van het plangebied lag de Schans van Hopman Haen. Deze schans is in de Tachtigjarige Oorlog omstreeks 1587 aangelegd op de plek van de huidige vijver langs de Snipperlingsdijk. Ten zuiden van het plangebied zijn tijdens de Tachtigjarige Oorlog twee andere schansen aangelegd.

In het zuidoosten van het plangebied lag de Hunneper Molen langs de Koerhuisbeek. Deze molen werd in 1566 gesticht door het Klooster ter Hunnepe. In 1572 werd de molen samen met het St. Jurriën gasthuis verwoest. In de 17e of 18e eeuw werd de molen weer opgebouwd en in de 18de eeuw ontstond het buurtschap Snippeling op het kopje bij de molen. In de 19deeeuw werd een nieuwe molen vlak bij de plaats van de oude molen gebouwd.

Na de oorlogshandelingen in 1572 werd pas vanaf 1600 de tolkamer weer opgebouwd. Het leprozenhuis kreeg een plek binnen de stadsmuren. Op de locatie van het gasthuis werd een boerderij gebouwd. Iets ten oosten van de tolkamer werd een boerderij gebouwd: de Snippeling.

In 1610 werd over de oude Snipperlingsdijk langs de zuidgrens van het plangebied een nieuwe dijk aangelegd. Ten zuiden van de Snipperlingsdijk, net buiten het plangebied ligt de Mosterddijk.

In 2001 werden bij werkzaamheden aan de brug over het Overijssels Kanaal muurwerk en een waterput aangetroffen. De resten van een 19e-eeuwse boerderij werden blootgelegd ten noorden van de Holterweg en ten oosten van het Overijssels Kanaal. Waarschijnlijk gaat het hier om een T-boerderij met stalgedeelte, vermoedelijk uit het begin van de 19e eeuw, met de naam De Bakker.

Lijst van boerderijplaatsen

Historische boerderijen
Naam	Eerste vermelding	Ter hoogte van adres
Sint Jurrien	1572	Snipperlingsdijk 25
Snippelink	1660	tegenover Snipperlingsdijk 25
Goorman	1787	Heukelenseweg 3
De Roskam	1731	Lage Weteringsweg 4
Schuring	1735	Lage Weteringsweg 2
Lammers - Hunnepe Mulder	1832	Lage Weteringsweg 13
Tijjink	1520	omgeving Storminkstraat
De Bakker	1853	omgeving Holterweg - Westfalenstraat

Rond historische boerderijen is een buffer van 100 m aangegeven waarin oudere voorgangers en randverschijnselen van het erf worden verwacht. Voor de 19e-eeuwse boerderijen is het minder waarschijnlijk dat er nog oudere voorgangers zijn. In de bufferzones van deze boerderijen worden vooral resten van het 19e-eeuwse erf verwacht.

5.2.1.4 Tweede Wereldoorlog

Door het westen en zuiden van het plangebied loopt een loopgraaf uit de Tweede Wereldoorlog. De militaire resten zijn veelal in de periode 1945-1946 geruimd.

5.2.1.5 Verwachting, selectie

Het grootste deel van het plangebied heeft een matige verwachting. De kruising Amstellaan - Henri Dunantlaan - Oude Bathmenseweg, de omgeving Roerstraat - Deltaplein en de lagere delen bij de Douwelerkolk hebben een lage verwachting.

Het gebied langs de noordrand van het plangebied, de zuidwest hoek en het oostelijke deel van het plangebied hebben een middelhoge verwachting. Het hogere deel langs de noordrand maakt deel uit van de spoordijk en heeft daarom geen middelhoge maar matige verwachting. Langs de zuidoostgrens van het plangebied ligt een kopje met een hoge verwachting. Ook het terrein van het St. Jurriën gasthuis heeft een hoge verwachting.

In deze gebieden kunnen resten uit alle perioden verwacht worden. In de gebieden met de bekende historische elementen: de Snipperlingsdijk, de Schans van Hopman Haen, St. Jurriëns gasthuis, herberg/tolhuis de Snippeling en Hunneper Molen kunnen resten uit de middeleeuwen en nieuwe tijd verwacht worden.

Op de locatie van het tolhuis heeft al archeologisch onderzoek plaatsgevonden en is verder archeologisch onderzoek niet noodzakelijk. De locatie van het gasthuis en de te verwachten begravingen die daarbij horen zijn in principe behoudenswaardig.

5.2.2 Cultuurhistorie

De in 1960 geannexeerde delen van de gemeente Diepenveen zijn bebouwd volgens het na de oorlog gangbare principe van bouwblokken met een stempel als identieke eenheden met veel ruimte en groen tussen de bouwblokken. Dit gebied vormt het tweede deel van de Rivierenwijk. Cultuurhistorische elementen van voor de tweede wereldoorlog zijn niet meer aanwezig.

In de 17e of 18e eeuw werd de Hunnepermolen opnieuw opgebouwd en bij de molen ontstond in de 18e eeuw het buurtschap Snippeling. De molen werd in 1900 opnieuw opgebouwd vlak bij de plaats van de oude molen. Op de bakstenen romp na werd de molen in de tweede wereldoorlog verwoest. De firma Klosters doofde in 1964 de karakteristieke kalkovens die vlak bij de molen stonden. Het buurtschap Snippeling met zijn aanwezige cultuurhistorische waarden ligt tegenwoordig verscholen tussen kantoorgebouwen.

Waardevolle gebouwen:

Adres	Omschrijving
Heukelenseweg 2	Kleine boerderij, woonhuis + stal
Heukelenseweg 7	Gave villa
Heukelenseweg 25	Voormalig boerderij
Holterweg 4	Oude molenromp
Holterweg 12
Holterweg 16	Dubbele symmetrische woning en rijwielstalling
Holterweg 20	Verbouwde boerderij
Lage Weteringsweg 4	Verbouwde boerderij
Lage Weteringsweg 9	Villa met bijzondere historische elementen
Lage Weteringsweg 13/15	Verbouwde boerderij