Meppel - Ziekenhuis e.o.

4.4 Waterhuishouding

4.4.1 Europees beleid

De Kaderrichtlijn water (KRW) is een Europese richtlijn gericht op de verbetering van de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater. De KRW is sinds december 2000 Europees van kracht en maakt het mogelijk om waterverontreiniging van oppervlaktewater en grondwater internationaal aan te pakken. De kaderrichtlijn is geen vrijblijvende richtlijn, ze vormt een Europese verplichting, waar de waterbeheerder (Rijk, waterschappen, provincies en gemeenten) niet omheen kan. De belangrijkste doelstellingen van de KRW zijn:

• van water afhankelijke ecosystemen in stand te houden en te verbeteren;
• de beschikbaarheid van water veilig te stellen en het duurzaam gebruik te bevorderen;
• het aquatisch milieu in stand te houden en te verbeteren door het voorkomen van verontreiniging;
• de gevolgen van overstroming en droogte te beperken.

Via de Implementatiewet EG-kaderrichtlijn water is de KRW vertaald in de Nederlandse wetgeving. De Implementatiewet is gepubliceerd in het Staatsblad 2005, nr. 303. De wet, een wijzigingswet, regelt dat stroomgebiedbeheerplannen en maatregelenprogramma's een plaats vinden in het planstelsel van de Wet op de waterhuishouding. Verder regelt de wet dat de milieudoelstellingen van de KRW zullen worden geconcretiseerd als milieukwaliteitseisen in het kader van de Wet milieubeheer. Het bindende karakter van de KRW-doelstellingen vereist vastlegging van de doelstellingen in wettelijke voorschriften. Het gaat daarbij om een algemene maatregel van bestuur en provinciale verordeningen op basis van hoofdstuk 5 van de Wet milieubeheer, waarin ook de doorwerking van de doelstellingen naar vergunningverlening en andere besluiten van overheidsinstanties wordt geregeld.

In de Europese Kaderrichtlijn Water is de Europese Unie opgedeeld naar de stroomgebieden van de grote rivieren. Eén daarvan is de Rijn. De EU heeft het lange traject van Rijn naar Noordzeedelta onderverdeeld in vier stroomgebieddistricten. Die zijn weer gesplitst in deelstroomgebieden, waarvan Rijn Oost er één is. In het Regionaal Bestuurlijk Overleg werken de gemeente Meppel en het waterschap Reest en Wieden samen met diverse andere overheden en bij het waterbeheer betrokken instanties.

4.4.2 Rijksbeleid

Het Rijksbeleid ten aanzien van water is neergelegd in het nationaal waterplan (2009). Het Nationaal Waterplan (NWP) is het rijksplan voor het waterbeleid voor de periode 2009-2015. Het NWP beschrijft de maatregelen die genomen moeten worden om Nederland ook voor toekomstige generaties veilig en leefbaar te houden en de kansen die water biedt te benutten.

Om dit te bereiken moet zoveel mogelijk worden uitgegaan van een watersysteembenadering en integraal waterbeheer. Het NWP bouwt voort op de nota Waterbeheer 21e eeuw. Hierin wordt gesteld dat aan het watersysteem meer aandacht moet worden gegeven om de natuurlijke veerkracht te benutten. Het voorkomen van afwenteling door het hanteren van de drietrapsstrategie “vasthouden – bergen – afvoeren” staat hierbij centraal. Van belang is dat overtollig water zoveel mogelijk wordt vastgehouden in de "haarvaten" van het bestemmingsplangebied. Wanneer dit ontoereikend is moet worden gezocht naar bergingsmogelijkheden. Pas in laatste instantie is afvoer van overtollig water naar benedenstroomse gebieden aan de orde.

4.4.3 Regionaal beleid

In het waterbeheer zijn drie grote beleidsthema's waar het waterschap zich mee bezighoudt. Voor het conserverede bestemmingsplan Meppel-Zuid is dit er slechts één:

• Voor het dagelijkse waterbeheer is dat het Gewenste Grond- en Oppervlaktewater Regime (GGOR). Doel daarvan is gedurende een heel groot deel van het jaar die wateromstandigheden te realiseren die het beste passen bij de functie zoals de provincies die hebben vastgesteld. Het plangebied ligt gedeeltelijk in de zone van hydrologische beïnvloeding. De zone is bedoeld als signaal voor mogelijke knelpunten in het uitvoeren van het dagelijkse waterbeheer;
• Voor het bereiken van de goede ecologische toestand van het water zijn er de Europese richtlijnen voor ecologie en waterkwaliteit. Dit thema bestaat uit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) en de Vogel- en Habitatrichtlijnen (vertaald in Flora en Faunawet en Natuurbeschermingswet). Doel daarvan is dat alle Europese wateren, zowel oppervlaktewater als grondwater, zich in 2015 in een goede ecologische en goede chemische toestand bevinden. Met goede argumenten is uitstel mogelijk tot uiterlijk 2027. In of in de nabijheid van het plangebied is een waterlichaam aanwezig waarop de doelen direct van toepassing zijn, dat is de Reest.

Afbeelding 9: Fragment beleidskaart water (bron: Waterschap Reest en Wieden).

Conserverende plannen die geen nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk maken hebben in beginsel geen invloed op de waterhuishouding. Het waterschap gaat akkoord met dergelijke plannen onder de volgende voorwaarden:

• In de waterparagraaf wordt een goede omschrijving van de waterhuishouding (ook van het bestaan van huidige knelpunten) opgenomen, evenals van het huidige waterbeleid.
• In geval van ontwikkelingsmogelijkheden d.m.v. een wijzigingsbevoegdheid of een uitwerkingsbevoegdheid wordt als uitgangspunt genomen dat de bestaande waterhuishouding niet mag verslechteren als gevolg van de ontwikkeling. Deze voorwaarde dient in de regels te worden opgenomen. Bij toekomstige ruimtelijke ontwikkeling wordt het waterschap betrokken.
• Alleen de belangrijkste waterlopen worden bestemd op de plankaart.

4.4.4 Gemeentelijk beleid

Stedelijke wateropgave Meppel

De stedelijke wateropgave is een concretisering van het Waterplan van gemeente, waterschap en Vitens uit 2001. De wateropgave bestaat uit de aanpak van wateroverlast door overstromend oppervlaktewater, van de wateroverlast in relatie tot rioolcapaciteit en van grondwateroverlast. In het geactualiseerde Nationaal bestuursakkoord Water is afgesproken dat het waterschap en de gemeente de stedelijke wateropgave gezamenlijk in kaart brengen en afspraken maken over een maatregelenprogramma en bijbehorende financiering. Het waterschap is verantwoordelijk voor het regionale watersysteem en daarmee ook voor de wateroverlast door overstromend oppervlaktewater. De gemeente kent enkele zorgplichten ten aanzien van hemelwater, grondwater en oppervlaktewater. Met betrekking tot de stedelijke wateropgave maakt de gemeente daarom inzichtelijk wat de riolerings- en grondwateropgaven is.

(Verbreed) gemeentelijk rioleringsplan

Het vGRP beschrijft de beleidsvoornemens en (bijbehorende) maatregelen voor inzameling, transport en verwerking van stedelijk afval-, hemel- en grondwater in de gemeente Meppel voor de periode 2011 tot en met 2015. Het vGRP vertaalt de voorgenomen maatregelen in een kostendekkingsplan en geeft aan welke gevolgen dit heeft voor de rioolheffing en de organisatie. In tegenstelling tot het voorgaande GRP is dit vGRP meer geschreven vanuit de beleidskaders in plaats van vanuit het operationele programma (de activiteiten).

4.4.5 Watersysteem

Het waterschap Reest en Wieden is verantwoordelijk voor het regionale watersysteem en daarmee ook voor de wateroverlast door overstromend oppervlaktewater. De gemeente Meppel kent enkele zorgplichten ten aanzien van hemelwater, grondwater en oppervlaktewater. De gemeente Meppel en het waterschap Reest en Wieden hebben gezamenlijk besloten voor een integrale benadering van de stedelijke wateropgave waarbij de knelpunten op het vlak van oppervlaktewater, hemelwater en grondwater integraal worden opgelost.

Regionale watersysteem

In het gebied ten oosten van Meppel is door opstuwing van landijs een aaneengesloten keileempakket ontstaan, dat relatief hooggelegen is: het Drents Plateau. Regenwater infiltreert op het hoger gelegen Drents Plateau en komt als kwel ten westen van Meppel (De Wieden en Nijeveense Polder) weer omhoog. Daarnaast zijn er plaatselijke ondiepe systemen (regionale kwel). Bijvoorbeeld langs de rand van het beekdal van de Reest ligt een zandrug waar water infiltreert dat in het beekdal opkwelt. De Reest wordt zo vooral gevoed door kwelwater. Rondom de Wold Aa speelt regionale kwel nauwelijks een rol.

In Meppel komen verschillende beken en kanalen bij elkaar. De wateren stromen uit het noorden en oosten en komen bij Meppel samen. Het water wordt uiteindelijk afgevoerd via het Meppelerdiep in de richting van het Zwarte water, via het gemaal bij Zwartsluis. De wateroverlast in Meppel wordt onder meer veroorzaakt door een te geringe afvoercapaciteit in extreme situaties van met name de Wold Aa en het Meppelerdiep en door de opstuwing die plaats vindt in het Mallegat. Onder meer door de kanalisering van beken stroomopwaarts van Meppel en verharding van oppervlakken is de afvoer van regenwater versneld. Een specifiek knelpunt in Meppel is het Meppelerdiep, waar bij harde westenwind opstuwing kan plaatsvinden.

Om wateroverlast in het stedelijke gebied te voorkomen wordt Meppel op enkele punten beschermd met keringen. De hoogte van deze keringen worden afgestemd op de maatgevende hoogwaterstand. Deze is bij Meppel 70 cm boven NAP.

In Meppel komen enkele gebieden voor met puthoogtes lager dan de maatgevende hoogwaterstand van 70 cm boven NAP. Deze gebieden zijn Oevers D, Blankenstein en Slingenberg. Dit heeft dus geen betrekking op het plangebied.

Afbeelding 10: Laag gelegen gebieden en waterkeringen.

Stedelijk watersysteem

Het grondwater in stedelijk gebied wordt minder direct beïnvloed door oppervlaktewaterpeilen dan in het landelijk gebied. De grondwaterstand in Meppel ligt gemiddeld op ongeveer 1,00 meter onder maaiveld. Door plaatselijke omstandigheden, zoals het watersysteem, bodemsamenstelling of bouwwijze, komen hogere grondwaterstanden voor.

Afbeelding 11: Bestaande waterhuishouding.

Een groot deel van Meppel watert af op het waterpeil van het Meppelerdiep (73 cm boven NAP). Enkele deelgebieden binnen de gemeente Meppel worden onderbemalen. Dit is niet van toepassing voor het ziekenhuisterrein.

Het rioolstelsel van de kern Meppel bestaat uit 16 deelgebieden en is deels onder vrijverval aangesloten op het gemaal van de RWZI Meppel. In de kern komen allerlei stelseltypes voor; het grootste deel is gemengd.

4.4.6 Knelpunten

In mei 2008 is een knelpuntenanalyse uitgevoerd, die een globaal overzicht geeft van de knelpunten in het bestaande stedelijke gebied van de gemeente Meppel (Eerste uitvoeringsmodule Waterplan Meppel: Stedelijke wateropgave). De conclusie van deze analyse is dat in 14 deelgebieden in Meppel, Rogat en Nijeveen wateroverlast kan optreden in extreme situaties. Deze conclusie is gebaseerd op een quick-scan aan de hand van eenvoudige rekenmodellen. Wat betreft de waterketen en de afvoer van hemelwater is in veel deelgebieden met een gemengd stelsel de kans op water-op-straat in theorie aanwezig.

4.4.7 Watertoets

Op 17 september 2012 is een watertoets uitgevoerd op de website www.dewatertoets.nl. In het op 7 november 2012 opgestelde Watertoetsdocument is meegedeeld dat conserverende plannen, die geen nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk maken, in beginsel geen invloed hebben op de waterhuishouding.

Er bestaat tussen het waterschap Reest en Wieden en de gemeente Meppel een intensieve samenwerking op het gebied van water. In oktober 2008 is door het college van Burgemeester en wethouders van de gemeente Meppel en het Dagelijks Bestuur Waterschap Reest en Wieden de “Eerste uitvoeringsmodule Waterplan Meppel: Stedelijke wateropgave” vastgesteld. Binnen de kaders van conserverende bestemmingsplannen wordt vanwege de samenwerking en de documenten die beschikbaar zijn geen aanvullende informatie gevraagd. De problemen zijn bekend en de opgaven zijn onderkend (zie hierboven).

In het kader van het overleg als bedoeld in artikel 3.1.1 Bro wordt het waterschap om een nadere reactie gevraagd.

Opgemerkt wordt nog dat in 2010 met het oog op de realisatie van nieuwe complexen aan de oostzijde van de Reggersweg een watertoetsdocument is opgesteld (zie Bijlage 3 Watertoets Nieuwbouw Schiphorst).