Buitengebied Vlieland

2.2 Ontwikkelingen

Ten opzichte van het vigerende bestemmingsplan worden twee kleinschalige ontwikkelingen mogelijk gemaakt. Dit betreft het openstellen van Stelling 12H en het mogelijk maken van een mobiel strandpaviljoen aan het einde van de Fortweg. Deze ontwikkelingen zijn opgenomen in de structuurvisie voor Vlieland van december 2009.

2.2.1 Stelling 12 H

In de zeereepduinen van Vlieland ter hoogte van de strandpalen 49 en 50 ligt de stelling 12H, een bunkerdorp uit de Tweede Wereldoorlog. Het bunkerdorp (Stützpunkt) is in de loop van de jaren na de Tweede Wereldoorlog grotendeels in het duinzand begraven, maar is nog in tact.

Figuur.4: globale ligging stelling 12H (in paars aangegeven).

Op Vlieland werden drie van deze steunpunten ingericht. Dit waren Stützpunkt 12H, 13H en 14H. Een Stützpunkt is een stelling met bunkers en barakken, uitgerust met zware wapens, omringd door een prikkeldraadversperring aangevuld met een loopgravenstelsel binnen, en mijnenvelden buiten de draadversperring. Op het terrein binnen de versperring bevonden zich personeelsonderkomens, munitiedepots, een keuken, waterbekkens, een kantine, wc's en gevechtsstellingen.

Figuur 5: huidige situatie bunkercomplex

Door de toegenomen belangstelling voor dergelijke oorlogsrestanten is door het informatiecentrum De Noordwester op Vlieland het plan opgevat het bunkerdorp weer op te graven en te herstellen, en tevens in te richten als bunkermuseum met diverse faciliteiten voor de geïnteresseerde bezoeker. Stichting De Noordwester werkt samen met de gemeente Vlieland, het ministerie van Defensie, Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer. Gezamenlijk zetten zij zich in om het bunkercomplex in de gewenste functie te realiseren.

De aanwezige bunkerelementen vormen het hart van de nieuwe voorziening. Het gaat om de voormalige keukenbunker, de grote woonbunker, de twee kleine woonbunkers en het geschutsemplacement. Stützpunkt 12H is het enige complex aan verdedigingswerken op Vlieland dat nog compleet en intact is (graszoden loopgraven en houten bouwwerken buiten beschouwing gelaten). Daarmee kan het, voor Vlieland aangeduid worden als een gebied met een bijzondere cultuurhistorische waarde.

Stelling 12H wordt na de aanpassingen:

• een museale attractie (permanente expositie);
• een op educatie en informatie gestoelde slechtweervoorziening;
• de eerste stelling die virtueel te beleven valt;
• in beeld gebracht middels een maquette;

De bezoekers maken kennis met het leven en overleven van eilandbewoners tijdens WOII. Zij worden geplaatst voor de vraagstukken van die periode. Hoe werden deze toen opgelost, maar ook hoe zouden wij die nu aanpakken? Om direct contact met het eiland te houden wordt gezocht naar combinaties van de specifieke elementen die Vlieland en de stelling gezamenlijk te bieden hebben (natuur, duinenlandschap, zee, wind, autovrij, bunkers, schuilhutten, observatieposten, geschutstelling, gangenstelsels, et cetera).

In de praktijk wordt de zandlaag die nu aanwezig is boven de bunkers afgegraven zodat het complex weer zichtbaar wordt. Tevens zullen de gebouwen toegankelijk gemaakt worden voor bezoekers zodat Vlieland weer een nieuwe (slechtweer) voorziening krijgt voor de bezoekers.

In het hoogseizoen, dat loopt van april tot en met oktober zal het museum in totaal 30 weken, 7 dagen in de week geopend zijn. Er wordt vanuit gegaan dat er gemiddeld 40 bezoekers per dag naar Stelling 12H zullen komen. Dit komt neer op de volgende berekening:

• Hoogseizoen: 30 weken * 7 dagen = 210 dagen
• Laagseizoen: 22 weken * 3 dagen = 66 dagen

In totaal zijn dit 276 dagen dat de Stelling 12H open is voor het publiek (210 + 66 dagen). Uitgaande van 40 bezoekers per dag komt dit op de volgende berekening:

276 dagen * 40 bezoekers = 11.040 bezoekers op jaarbasis.

Dit is in totaal 7% van het aantal toeristische bezoekers dat jaarlijks een bezoek brengt aan Vlieland.

Figuur 6: Schets nieuwe situatie.

Nadere analyse leert dat het informatiecentrum De Noordwester jaarlijks 10% van het aantal toeristische eilandbezoekers trekt. Voor “de vuurtoren” is dit aantal 8% en voor “museum het Tromp's Huys” is dit 4%. Voor de bezoekersprognose voor de Stelling 12H wordt er vanuit gegaan dat 6% van de toeristische eilandbezoekers in de toekomst een bezoek brengt aan de Stelling 12H. De bezoekersprognose komt in dat geval neer op 9.600 bezoekers per jaar. De waarheid zal waarschijnlijk ergens in het midden van deze twee prognoses liggen. De Stelling 12H kan bij openstelling voor het publiek dan ook rekenen op tussen de 9.600 en 11.040 bezoekers per jaar.

Het duingebied, waarin het complex ligt, maakt deel uit van Natura 2000 gebied De Duinen van Vlieland en is sinds 1 oktober 2005 beschermd door de Natuurbeschermingswet 1998. Ook spelen andere natuurbeschermingswetten- en beleid een rol, zoals de Flora- en faunawet en de Ecologische Hoofdstructuur. In paragraaf 4.4 wordt nader ingegaan op de mogelijke gevolgen voor de beschermde natuurwaarden.

2.2.2 Demontabel strandpaviljoen

De gemeente wil medewerking verlenen aan de komst van een demontabel strandpaviljoen aan het einde van de Fortweg. De komst van een strandpaviljoen is opgenomen in de structuurvisie van de gemeente en derhalve een gewenste ontwikkeling.

Het gebouw zal een oppervlakte krijgen van maximaal 75 m², exclusief de terrassen. Het paviljoen mag alleen in het zomerseizoen (van 15 maart tot en met de herfstvakantie) geopend zijn en moet na afloop binnen twee weken afgebroken worden. Om de komst van een strandpaviljoen mogelijk te maken dient een wijzigingsplan gemaakt te worden waarbij op moment van realisatie eveneens ecologisch aangetoond dient te zijn dat er geen beperkingen zijn. Op de verbeelding van dit bestemmingsplan is een gebied aangewezen waarbinnen de wijziging kan plaatsvinden.

Figuur 7: globale ligging strandpaviljoen.

2.2.3 Molen

In het bestemmingsplan is een wijzigingsbevoegdheid opgenomen om de oude korenmolen te kunnen herbouwen. Ten noordwesten van de Molenstraat op de duinenring rond het dorp stond tussen 1597 en 1867 een korenmolen. Deze molen die in eigendom was van de gemeente werd gebruikt voor het malen van het graan op het eiland, maar had ook een belangrijke functie als baken voor de scheepvaart. Hier had het loodswezen ook een uitkijkpost. De grond waar de molen stond is nog steeds in eigendom van de gemeente; een cirkel gemeentegrond in een gebied dat verder geheel in eigendom is van Staatsbosbeheer. Het is de bedoeling dat men een achtkante buitenkruier terugbouwt op de plek waar deze vroeger ook heeft gestaan. Dit gebied is voorzien van een wijzigingsbevoegdheid om de molen onder voorwaarden te kunnen herbouwen.