Woonzorgvoorziening Adullam

2.2 Toekomstige situatie

2.2.1 aanleiding

De gemeente Zwartewaterland voert momenteel samen met haar partners actief beleid om wonen, welzijn en zorg op elkaar af te stemmen. Vanuit dit beleid worden momenteel in verschillende kernen woonservicegebieden met steunpunten voor welzijn en zorg ontwikkeld. Onderhavig plan is binnen dit beleid ontwikkeld.

Stichting Adullam is een landelijke organisatie. Het werkgebied van de Stichting Adullam verspreidt zich vanaf delen van Overijssel tot in Zeeland en is opgedeeld in drie regio’s: Noordoost-, Midden- en Zuidwest-Nederland. Stichting Adullam streeft naar een gelijk en volwaardig zorgaanbod in deze regio’s. De Stichting Adullam biedt zorg binnen zo’n zestien voorzieningen. Binnen de kern Genemuiden biedt de Stichting Adullam zorg op de tijdelijke locatie Muiderheim aan de Prins Clausstraat 2c. Vanuit Stichting Adullam is het verzoek gekomen medewerking te verlenen aan de realisatie van een woonvorm voor 25 tot 30 cliënten met activiteitencentrum. Deze ontwikkeling past binnen de ontwikkeling van woonservicegebieden zoals dat wordt vormgegeven in de prestatieafspraken met de Provincie Overijssel.

In Nederland wonen ruim 1 miljoen mensen met een beperking. Dat kan een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking zijn. Deze mensen moeten op dezelfde manier in de samenleving mee kunnen doen als mensen zonder beperking. De Rijksoverheid heeft het recht op gelijke behandeling in de wet vastgelegd. Ook krijgen mensen met een handicap hulpmiddelen of extra voorzieningen als zij dat nodig hebben.

Stichting Adullam biedt verschillende vormen van zorg en begeleiding aan mensen met een verstandelijke beperking. De benodigde zorg is afhankelijk van de wensen van de cliënt en de zwaarte van de zorgvraag. Stichting Adullam heeft een aantal woonzorgvoorzieningen, waar cliënten binnen een beschermde omgeving begeleid en verzorgd worden. Voor intensieve zorgvragen is instellingszorg beschikbaar. Afhankelijk van de zorgzwaarte is de woonzorg verdeeld over acht zogenaamde zorgzwaartepakketten (ZZP’s).

Iedereen die AWBZ-zorg inclusief een slaapplaats nodig heeft, krijgt een ZZP. Hiermee kan bij elke zorgaanbieder zorg worden ingekocht. Het ZZP-systeem deelt cliënten in op grond van hun beperkingen. Zo ontstaan categorieën. Aan elke categorie is een zorgzwaartepakket verbonden. Zo’n pakket bestaat uit een bepaald aantal uren ondersteuning onderverdeeld in wonen, behandeling en dagbesteding. Cliënten van Stichting Adullam hebben te maken met 8 pakketten.

Het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) bepaalt in welke categorie een cliënt valt. Het CIZ is onafhankelijk en deskundig. Die beslissing verwoordt het CIZ in een indicatiebesluit. Met dat document in de hand kunnen cliënten of hun vertegenwoordigers terecht bij het zorgkantoor, dat zorg ingekocht heeft bij verschillende instellingen. De cliënt mag zelf bepalen bij welke instelling hij/zij zorg afneemt. Met de gekozen instelling sluit het zorgkantoor een overeenkomst af. De indicatie is meestal vijf jaar geldig. Tussentijds mag de cliënt vragen de afspraken te veranderen. Bijvoorbeeld omdat zijn mobiliteit achteruit is gegaan of omdat hij meer begeleiding nodig heeft bij zijn ontwikkeling.

Het CIZ bepaalt op basis van de informatie die naar hen wordt gestuurd welke ZZP het best bij de cliënt past. Het is daarom heel belangrijk dat een reëel beeld geschetst wordt van de cliënt, met al zijn mogelijkheden én zijn beperkingen. Het CIZ indiceert alleen de ondersteuning die nodig is om de cliënt op een sociaal aanvaardbaar niveau deel te kunnen laten nemen aan de samenleving en kijkt daarom vooral naar zijn beperkingen.

De Stichting Adullam hanteert de volgende onderverdeling:

• ZZP VG 1 Wonen met enige begeleiding
  De cliënt woont in een veilige leefomgeving met beperkte begeleiding vanuit de woonzorgvoorziening. Er is altijd een hulpverlener direct oproepbaar of in de nabijheid, zodat die kan helpen bij vragen of bij het oplossen van een probleem. De beperkte begeleiding van de bewoners richt zich met name op het toezicht en stimulatie ten aanzien van hun sociale redzaamheid.
• ZZP VG 2 Wonen met begeleiding
  De cliënt woont in een veilige leefomgeving met voortdurende begeleiding van de woonzorgvoorziening. Een belangrijk doel van de begeleiding is het bieden van die veilige en vertrouwde leefomgeving, waarbinnen de bewoner dan vrij zelfstandig kan leven. Ten aanzien van de persoonlijke verzorging is over het algemeen geen hulp nodig.
• ZZP VG 3 Wonen met begeleiding en verzorging
  De cliënt woont in een veilige, beschermde leefomgeving met begeleiding en verzorging van de woonzorgvoorziening. De ondersteuning richt zich op het stimuleren van de zelfredzaamheid van de bewoner. Daarnaast is er toezicht en stimulatie en soms enige hulp bij de persoonlijke verzorging.
• ZZP VG 4 Wonen met begeleiding en intensieve verzorging
  De cliënt woont in een veilige, beschermde leefomgeving. Met voortdurende begeleiding en tegelijk veel verzorging van de woonzorgvoorziening. Deelname aan het maatschappelijk leven is slechts met begeleiding mogelijk. Daarnaast heeft de bewoner behoefte aan vaste structuren en een vast dagritme. Bij de persoonlijke verzorging is hulp nodig, soms wordt deze zorg overgenomen door de begeleider.
• ZZP VG 5 Wonen met intensieve begeleiding en intensieve verzorging
  De cliënt woont in een veilige, beschermde leefomgeving. De begeleiding en de verzorging van de bewoner vinden plaats binnen een instelling. De bewoner heeft te maken met (ernstige) meervoudige beperkingen. Vanwege de lichamelijke handicap(s) heeft de bewoner op het gebied van mobiliteit soms hulp nodig en dan met name in het verplaatsen buitenshuis, ook is verzorging en soms verpleegkundig handelen noodzakelijk. De begeleiding heeft een structuurverlenend karakter, met een duidelijke dagindeling, vaste leefregels en strikte afspraken.
• ZZP VG 6 Wonen met intensieve begeleiding, verzorging en gedragsregulering
  De cliënt woont in een veilige, beschermde leefomgeving met veel begeleiding en veel verzorging van een instelling. De bewoner heeft naast de verstandelijke handicap te maken met psychische problemen en/of gedragsproblemen. De begeleiding is structuurbiedend en gericht op veiligheid, waarbij sprake is van een voorspelbare invulling van de dag. De bewoner kan de persoonlijke verzorging veelal zelf uitvoeren, maar iemand anders moet wel toezien, stimuleren of soms helpen.
• ZZP VG 7 (Besloten) wonen met zeer intensieve begeleiding, verzorging en gedragsregulering
  De cliënt woont in een veilige, soms zelfs besloten leefomgeving met heel veel begeleiding en veel verzorging van een instelling. De bewoner heeft naast de verstandelijke handicap te maken met psychische problemen en/of gedragsproblemen. De begeleiding is permanent gericht op het bieden van structuur en veiligheid. Er is sprake van risicovol gedrag of maatschappelijk probleemgedrag. De bewoner heeft eventueel ook lichamelijke handicaps.
• ZZP VG 8 Wonen met begeleiding en volledige verzorging en verpleging (vanaf 01-01-2011)
  De cliënt woont in een veilige, beschermde leefomgeving. De begeleiding en de volledige verzorging van de bewoner vinden plaats binnen een instelling. De bewoner heeft te maken met ernstige meervoudige beperkingen. Vanwege de lichamelijke handicap(s) is de bewoner niet mobiel en is intensieve verzorging en veelal verpleegkundig handelen noodzakelijk. De begeleiding heeft een structuurverlenend karakter, met een duidelijke dagindeling, vaste leefregels en afspraken.

De intensievere vormen van woonzorg worden bij Stichting Adullam aangeboden binnen de instelling, terwijl cliënten voor de lichtere zorgvormen terecht kunnen bij één van de woonzorgvoorzieningen. Stichting Adullam hanteert de volgende verdeling:

• woonzorgvoorziening: ZZP’s VG 1 tot en met VG 4
• instelling: ZZP’s VG 5 tot en met VG 8

In het onderhavige plan is vrijwel alleen sprake van instellingswonen (VG5 t/m VG8).

figuur 2: relatie woonzorgvoorziening en omgeving

2.2.2 ruimtelijke visie en stedebouwkundige uitgangspunten

2.2.2.1 ruimtelijke visie

In 2010 is door de gemeente een studie uitgevoerd. In dit document is de inbedding in Genemuiden bekeken en een gebiedsanalyse gemaakt. In de studie is de ruimtelijke en functionele inpassing van de woonzorgvoorziening in het plangebied onderzocht. Daarnaast zijn de mogelijkheden onderzocht tot integratie met de omgeving om zodoende een betere inpassing mogelijk te maken.

Omdat de functies van de woonzorgvoorziening deels het niveau van het plangebied overstijgen, is een zorgvuldige inbedding in de ruimtelijke en functionele hoofdstructuur van Genemuiden essentieel. Uit de studie van de gemeente blijkt dat het van belang is dat de woonzorgvoorziening zich op een vindbare plek in Genemuiden bevindt. De locatie aan de Krommesteeg is in dit verband een logische plek. Daarnaast moet de woonzorgvoorziening onderscheidend zijn ten opzichte van zijn directe omgeving en een herkenbaar punt vormen binnen de hoofdstructuur van Genemuiden. Volgens de studie is de locatie aan de Krommesteeg een passende locatie voor de woonzorgvoorziening. De locatie aan de Krommesteeg biedt in combinatie met de ontwikkeling van het woonservicegebied en de uitleglocatie Binnenveld mogelijkheden voor de herstructurering van de buurt.

2.2.2.2 locatiekeuze

Voor het bepalen van de locatie zijn zowel door de Stichting Adullam als de gemeente randvoorwaarden opgesteld. De opgestelde randvoorwaarden zijn (mede) bepalend geweest voor de locatiekeuze. Deze randvoorwaarden zijn:

Stichting Adullam:

• mogelijkheden voor integratie, doordat de bewoners van de zorgvoorziening activiteiten kunnen ontplooien en gebruik maken van voorzieningen in de naastgelegen wijk. Stimuleren van omgekeerde integratie, zodat bewoners uit de naastgelegen wijk de woonzorgvoorziening bezoeken. Bijvoorbeeld voor een kleine kinderboerderij of verkoop van producten die op de dagbesteding worden gemaakt;
• rustige, groene en prikkelarme omgeving;
• groot genoeg voor het realiseren van benodigde gebouwen met verschillende functies plus buitenvoorzieningen;
• locatie biedt mogelijkheden voor het realiseren van o.a.:
  • 1. een waardig thuis voor wonen en werken;
  • 2. geen instellinguitstraling;
  • 3. een duurzaam gebouw;
  • 4. buitenruimte met groene uitstraling.

Gemeente:

• inbreidingslocatie (provinciaal beleid om nieuwbouwmogelijkheden eerst binnenstedelijk te zoeken) of een locatie passend binnen de gemeentelijke structuurvisie;
• als geen binnenstedelijke locatie voor handen is, geldt de Stadsrandvisie Genemuiden (die in samenwerking met provincie is opgesteld) als richtinggevend.
• bij voorkeur in de nabijheid van het woonservicegebied;
• passend binnen structuur van toekomstige uitbreiding;
• realisatie met zo weinig mogelijk voorinvestering voor de aanleg van openbare voorzieningen, zoals water, groen en wegen.

Op basis van de gestelde randvoorwaarden zijn uiteindelijk vier locaties verdergaand onderzocht en beoordeeld. Deze locaties betreffen:

• 1. Tag West, dicht bij de nieuw te bouwen kerk van de Hersteld Hervormde Gemeente
• 2. bedrijventerrein Zevenhont
• 3. boerderij Krommesteeg 1
• 4. Binnenveld

figuur 3: onderzochte locaties

Na ampele overwegingen is uiteindelijk gekozen voor de locatie Binnenveld. Deze locatie bleek goed inpasbaar in de reeds opgestelde stedenbouwkundige schets voor die Binnenveld (toekomstige uitleglocatie) is opgesteld. Daarnaast bleek een goede integratie mogelijk met de nabij gelegen woonwijk en het woonservicegebied (zorg, diensten, activiteiten). De locatie voldoet optimaal aan de gestelde randvoorwaarden en ligt aan de rand van het plangebied Binnenveld. Het Binnenveld is sinds een aantal jaren één van de beoogde uitbreidingslocaties van Genemuiden. In 2009 is de stedenbouwkundige schets voor Binnenveld opgesteld.

figuur 4: stedenbouwkundige schets Binnenveld

De locatie in het plangebied Binnenveld voldoet optimaal aan de gestelde randvoorwaarden en ligt aan de rand van het plangebied en past binnen de stedenbouwkundige schets en het bijbehorende verkavelingsprincipe:

figuur 5: verkavelingsprincipe

2.2.2.3 alternatieve locaties

De direct aanwonenden van het plangebied uit de Prins Clausstraat zijn tijdens diverse gesprekken en bijeenkomsten betrokken bij de planvorming. Zij geven aan grote moeite te hebben met de beoogde locatie en hebben gevraagd om de mogelijkheden voor een alternatieve plek te onderzoeken. Daarbij hanteren zij als uitgangspunt om de voorziening zover mogelijk van hun woningen te realiseren. De aangedragen alternatieven zijn:

• 5. boerderij Visscher (Krommesteeg 1);
• 6. hoek Krommesteeg/Randweg;
• 7. aan de andere kant van de groenstrook/wandelroute;
• 8. gasleiding verleggen en bouwperceel opschuiven.

Deze alternatieve locaties zijn verder onderzocht. Het realiseren van nieuwbouw voor Adullam op één van de alternatieve locaties levert voor de bewoners aan de Prins Clausstraat voor de korte termijn op dat bebouwing niet direct achter hen plaats vindt. Het ruimtelijk beleid van de gemeente is gebaseerd op het creëren van een goede ruimtelijke kwaliteit voor nu en in de verre toekomst. Met dat beleid als uitgangspunt heeft de oorspronkelijke locatie (die naadloos past binnen de stedenbouwkundige schets voor Binnenveld) de voorkeur. Hier van afwijken betekent weliswaar dat voorlopig een open ruimte blijft liggen tussen de Woonzorgvoorziening Adullam en de Prins Clausstraat. Echter, de definitieve invulling van die open ruimte zal bestaan uit woningbouw die dichter bij de Prins Clausstraat komt dan waar nu de Woonzorgvoorziening Adullam geprojecteerd is. Onder andere om deze reden is er uiteindelijk ook voor gekozen om niet één van de voorgestelde alternatieven te honoreren en verder te gaan met het ontwikkelen van de locatie binnen het Binnenveld, zoals deze is onderzocht.

2.2.2.4 stedenbouwkundige inpassing

2.2.2.4.1 inpassing Binnenveld

Het stedenbouwkundige plan voor Binnenveld is sinds 2006 in ontwikkeling en heeft zijn vorm gekregen in de stedenbouwkundige schets uit 2009. De ruimtelijke kwaliteiten van het Varkensgat met zijn groene omzoming worden zo veel mogelijk doorgezet in het Binnenveld door een groene zone die van het Varkensgat in noordoostelijke richting loopt tot Zevenhont. Op deze manier wordt een groene verbinding gemaakt tussen het rondje Varkensgat en het Zevenhontpark. In het stedenbouwkundig plan is een duidelijk onderscheid tussen de noordzijde van de groene zone en het gebied ten zuiden van de groene zone. Het noordelijk gebied, dat veel kleiner is dan het zuidelijke gedeelte, bestaat uit een aantal clusters met woningen in het groen. Tussen de clusters wordt doorzicht geboden vanaf de bestaande woningen richting de groene zone. De ontwikkeling aan de zuidzijde bestaat uit grotere bouwvlakken (scheggen) die gescheiden worden door groene zones (wiggen) in noord-zuid richting. Ook zal er aan het Varkensgat zelf bewoning gaan plaats vinden.

Het stedenbouwkundige plan is de drager van een ontwikkeling van Binnenveld tot woongebied. Om tot dit stedenbouwkundige plan te komen is intensief overleg gevoerd met de omwonenden en overige betrokkenen. Directe wensen van omwonenden en betrokkenen en op- en aanmerkingen zijn zoveel mogelijk in het plan verwerkt. In het overleg hebben meerdere uitwerkingen plaats gevonden. Het uiteindelijke verkavelingsprincipe van het deelgebied (zie figuur 4 'verkavelingsprincipe') tussen de groene zone en Prins Clausstraat bestaat uit geclusterde bebouwing zonder voortuinen maar met achtertuinen en een gemeenschappelijk groen gebied centraal binnen het cluster. De bebouwingen langs de oost-westelijke verbindingsweg zijn hoofdzakelijk parallel aan de weg georiënteerd.

2.2.2.4.2 positionering woonzorgvoorziening

De locatie van Adullam bevindt zich in het noordelijke gedeelte van het plangebied aansluitend aan de plek waar de Krommesteeg bij de bebouwde kom van Genemuiden komt. Dit is een bijzondere plek in het plangebied omdat de gebouwen die op deze plek komen een gebouwde drager moeten worden voor het groene lint. De groene ruimte die zich aan de zuid- maar vooral ook aan de oostzijde bevindt, dient een stevig en herkenbaar accentpunt te krijgen in de vorm van formele gebouwen. Deze karakteristieke gebouwen versterken de herkenbaarheid van het gebied en geven een gezicht aan de wijk die op het Binnenveld zal ontstaan.

Bij de ontwikkeling van deze locatie is het belangrijk dat er een goede binding ontstaat met de groene ruimte, met de bestaande bebouwing van Genemuiden en de zicht as door het groen richting Zevenhont. De locatie zal worden omzoomd met bomen op de wijze zoals dit ook in het buitengebied aan de Krommesteeg gebruikelijk is. Aan de zijde van de Krommesteeg gebeurt dit door een transparantere en opener beplanting.

De stedenbouwkundige uitwerking van de kavel van Adullam is gebaseerd op het uitgangspunt van een clustering van losse gebouwen zoals in de eerdere stedenbouwkundige schets is opgenomen. Het ensemble is zo opgezet dat het een open relatie heeft met zowel de groene zone als de bestaande bebouwing van Genemuiden. De uitstraling van het ensemble moet het uitgangspunt van Adullam: "Waardig en huiselijk wonen" ondersteunen. Daarom is gekozen voor stijlvolle gebouwen en niet voor een instellingsachtige opzet. De keuze om dit te doen in de vorm van een buiten is in overleg tussen de architect en Adullam gemaakt

In de voorgestelde opzet ontstaat een duidelijke voortuin aan de Krommesteeg. Hier bevindt zich ook de hoofdentree met een mooie poort. Voor de poort komt een parkeerterrein in de openbare ruimte voor bezoekers. De voortuin is de plek voor activiteiten zoals bijvoorbeeld markten. Ook is er plaats voor een kleine kinderboerderij met klein vee, kippen en konijnen. De hoofdingang van het gebouw is duidelijk herkenbaar en gericht op de voortuin en de Krommesteeg.

Aan de achterzijde is een achtertuin aanwezig. De achterzijde krijgt een eigen entree met een minder prominente poort. Direct gekoppeld aan deze entree liggen in de openbare ruimte parkeerplekken voor het personeel. In de achtertuin vinden de meer bewegingsgerichte en spelgerichte activiteiten plaats. De achterzijde wordt ook gebruikt voor het halen en brengen van bewoners, het bezorgen van leveranties en het informele komen en gaan van medewerkers en bewoners. In de achtertuin zijn parkeerplekken opgenomen, een opstelplaats voor personenvervoer en een ruime berging voor tuinmaterialen en fietsen.

figuur 6: positionering woonzorgvoorziening

Het programma van Adullam is in drie onderdelen verdeeld die ieder een eigen duidelijk herkenbaar gebouw hebben gekregen. De drie gebouwen worden verbonden door corridors die een droge loop mogelijk maken op de begane grond en de eerste verdieping. In het centrale, en meest prominente gebouw zijn de behandelruimtes gelegen en de plekken voor de personeelsteams. In dit gebouw is ook de hoofdentree gelegen. Daarom is het belangrijk dat dit gebouw het meest prominent aanwezig is.

Aan de zuidzijde van het behandelgebouw is het woongebouw gelegen. Deze positie is zo gekozen dat deze zo ver mogelijk verwijderd is van de bestaande woningen aan de Prins Clausstraat. Het woongebouw volgt de in de grond gelegen gasleiding met in acht neming van de vereiste veiligheidszone. Het woongebouw heeft een lagere goothoogte met een sprekende gevel aan de Krommesteeg. Aan de achterzijde zijn terrassen en balkons gelegen die uitkijken over de achtertuin en het naastgelegen park. De positie van het gebouw en zijn oriëntatie beperken het aantal prikkels voor de bewoners waardoor zij hier rustig en ongestoord kunnen wonen en leven.

Het derde gebouw dat aan de noordzijde van het behandel gebouw is gelegen is het dagbestedingsgebouw. Aan de straatzijde van dit gebouw is een winkelruimte opgenomen waar lokaal gemaakte producten door bewoners worden verkocht. Het dagbestedingsgebouw bestaat uit een laag met een tweede laag in de kap. Ook dit bijgebouw heeft een prominente gevel aan de straatzijde. De groepen zijn zo georiënteerd dat er zo min mogelijk verstoring plaats vindt door prikkels van buiten af.

Voor de bewoners van de Prins Clausstraat is de toegangsweg verplaatst van de noordzijde naar de zuidzijde van de kavel.

Het ensemble vormt een geheel in de vorm van een buiten dat drager is van zijn "landerijen". Deze landerijen zijn de groene ruimten rond het gebouw. Op deze manier komen gebouwen en landschap op een goede manier bij elkaar. Zowel in de situatie zonder de geplande woonwijk maar ook in de definitieve wijk als deze in zijn geheel is uitgevoerd.