Stiftstraat 6 Weerselo

2.1 Historische aspecten

Het Stift Weerselo is omstreeks het midden van de twaalfde eeuw als benedictijner abdij gesticht. Het Stift was een geestelijke stichting, waarin alleen ongehuwde dames uit adel werden toegelaten. De naam 'Stift' staat in verband met 'stichten' en betekent geestelijke stichting. Men bedoelde ermee een gebouw voor personen die in kloosterlijk verband samenwoonden en werkten. Het Stift van Weerselo was eerst een klooster tot dat het na eeuwen werd omgezet in een Stift. Gegevens over de bebouwing van het Stiftsterrein in de middeleeuwen zijn door een brand, die in het begin van de 16e eeuw het gehele klooster verwoestte, nauwelijks bewaard gebleven.

Figuur 2.1: 't Stift op oude topografische kaarten uit respectievelijk 1848, 1905 en 1965 (Bron: watwaswaar.nl)

De Stiftskerk dateert van omstreeks 1400, maar staat op de fundamenten van een oudere kerk. De kerk heeft een fraaie Gotische ingang. In totaal zijn er vierentwintig stiftshuizen geweest om en rond het Stiftsplein. Het staat niet helemaal vast, waar de oorspronkelijke kloostergebouwen hebben gestaan, maar de blinde noordmuur doet vermoeden dat zij zich hierbij hebben aangesloten. Volgens het gebruikelijke schema moeten zij dan in een rechthoek of vierkant rondom een binnenplein hebben gelegen, dat tevens de begraafplaats was. Het Stiftsplein Noordelijk is het kloosterkerkhof of een latere begraafplaats geweest. Aan de zijkant van de kerk heeft een klokkenhuis gestaan, met klokken van Wolter Westerhues, tot een storm het in 1929 omverwierp.

In 1810 stonden behalve de particuliere eigen stiftshuizen: het kapittelhuis, (dat diende tot korenberging), de pastorie, het kostershuis, de woning van de stiftssluiter, de woning bewoond door Wolter Haverkotte, een huis bewoond door Hermen Waanders en de ambtsdienaar (veldwachter) Hendrik Roscam, het spijker, bewoond door de weduwe van Gerrit Spijker, en dan de kerk en de school met het schoolhuis. Met de opheffing van de stiftgemeenschap raakte het complex in verval. De gracht wordt gedempt, de stifthuizen gesloopt, het bos verdwijnt en de bebouwing in het oostelijk deel is wat uitgedund. Uit een vergelijking met de huidige toestand blijkt, dat er zich sindsdien nauwelijks veranderingen hebben voorgedaan. Vanwege het historische beeld, dat van algemeen belang is wegens de schoonheid en het karakter van het geheel, is Het Stift tot een beschermd dorpsgezicht aangewezen op 30 mei 1973.