Visie thema landschap en groen

Ambities

Hoofdstuk 1 Algemeen

1.1 Waarde van Landschap en Groen

"De gemeente werkt samen met inwoners en partners aan een aantrekkelijke, groene en herkenbare leefomgeving. We zetten in op het handhaven en waar mogelijk versterken van groenstructuren tot een duurzaam, samenhangend en daardoor herkenbaar raamwerk van groenelementen. Onze leefomgeving nodigt hierbij uit tot bewegen en er is ruimte voor ontmoeting wat bijdraagt aan de gezondheid van veiligheidsbeleving van onze inwoners en bezoekers. Samen met inwoners en partners gaan we aan de slag met het vergroenen van openbare en particuliere ruimtes (meer groen, water en minder asfalt en stenen). We bevorderen de biodiversiteit, zetten in op soortenbescherming en passen ons wijk- en gebiedsbeheer hierop aan. Binnen ons beleid hebben we aandacht voor klimaatadaptatie en het tegengaan van hittestress en door het toepassen van ruimtelijke adaptatie bij ontwikkelingen wordt de inrichting van onze leefomgeving aangepast op de effecten van klimaatverandering." (Strategische visie 2022).

Uit bovenstaande citaat uit de Strategische visie komt het belang van groen voor de toekomstbestendige leefomgeving duidelijk naar voren. Groen staat niet op zichzelf, maar is onderdeel van een integrale benadering van de leefomgeving. Met het openbaar groen kan de gemeente bijdragen aan de toekomstbestendige leefomgeving. Het groen is namelijk cruciaal voor een gezonde, toekomstbestendige en aantrekkelijke woon- en leefomgeving. In het groen kunnen planten en dieren zich ontwikkelen en natuurwaarden leveren; groen speelt een belangrijke rol in het tegengaan van hittestress en voor het reguleren van wateroverlast en droogte; het groen is de trekpleister voor veel toeristen en bezoekers; groen is een belangrijke drager voor de identiteit van de gemeente; en tot slot is groen nodig voor de gezondheid, want het draagt bij aan een gezonde lucht en helpt ook voor de mentale gezondheid.

1.2 Ambities Landschap en Groen

Landschap en groen zijn cruciaal voor een gezonde, toekomstbestendige en aantrekkelijke woon- en leefomgeving. We zetten in op het behouden en het versterken van het aanwezige groen en de kenmerkende landschappen. Daarnaast zetten we in op het verder vergroenen van de kernen, zowel kwalitatief als kwantitatief. Om dit waar te maken wordt aansluiting gezocht bij de pijlers biodiversiteit en natuurwaarde, klimaatadaptatie en duurzaamheid, economie, recreatie en toerisme, identiteit en beleving en een vitale leefomgeving.

Figuur 1: Visualisatie van Pijlers

Hoofdstuk 2 Landschap

2.1 Ambities landschap

Onze gemeente kent diverse landschapstypen. Dit diverse karakter koesteren we en willen we voor de toekomst zichtbaar en beleefbaar houden. Dit komt ten goede aan de identiteit van onze gemeente en draagt bij aan het economisch en toeristisch potentieel. Ook draagt het bij aan een gezonde en vitale leefomgeving. Elke landschapstype kent zijn eigen landschapselementen die kenmerkend zijn voor het betreffende landschapstype en hiermee bijdragen aan de identiteit van Rijssen-Holten. Het is de ambitie om deze landschapselementen te behouden en te versterken.

2.2 Vertaling ambities landschap in de visie

Figuur 2: Structuurkaart groen gemeente Rijssen-Holten.

2.2.1 Deelgebieden

De gemeente Rijssen-Holten is opgedeeld in een aantal deelgebieden voor het landschap. Deze betreffen met name het buitengebied, omdat hier het landschap nog beleefbaar is. Ieder deelgebied heeft haar eigen landschapskarakteristieken en daarmee haar eigen ambities en opgaven.

2.2.2 Landschapstypen

Rijssen-Holten kent een aantal landschapstypen: stuwwallandschap, kampenlandschap, maten- en flierenlandschap, jong (heide-)ontginningslandschap, essenlandschap en het Reggelandschap. Al deze landschapstypen hebben hun eigen mogelijkheden en opgaven.

2.2.3 Landschapselementen

Landschapselementen zijn op zichzelf staande elementen in het landschap. Deze elementen willen we behouden en beschermen en waar mogelijk versterken.

Hoofdstuk 3 Groen

3.1 Ambities Groen

De ambitie is dat de totale oppervlakte aan openbaar groen minimaal gelijk blijft en bij voorkeur toe neemt. De biodiversiteit binnen de gemeente wordt versterkt en wordt een robuust groen-blauw netwerk met verbindingen op grote en kleine schaal gecreëerd. Dit leidt tot een klimaatadaptieve, duurzame en groene inrichting van de openbare ruimte die bestand is tegen het veranderende klimaat en zorgt voor minder hittestress.

De groene trekpleisters dragen blijvend bij aan de aantrekkelijkheid van de gemeente en het groen dat de toeristische trekpleisters onderling en met de centra verbindt wordt versterkt. Op toeristisch belangrijke plekken is het openbaar groen van een hoger niveau dan gemiddeld in de gemeente.

De landschappelijke, cultuurhistorische en sociaaleconomische identiteit van de streek en de kernen is zichtbaar in het groen. Het groen in de gemeente heeft een hoge belevingswaarde voor inwoners en bezoekers; het prikkelt de zintuigen en draagt positief bij aan de algehele beleving van een plek. Er is voldoende (kwantitatief én kwalitatief) groen aanwezig om in te kunnen spelen, te sporten en te ontspannen. Het groen draagt stevig bij aan een goede luchtkwaliteit, aan het voorkomen van ziekten en plagen en het bevorderen van het mentale welbevinden.

Figuur 3: Structuurkaart groen Rijssen

Figuur 4: Structuurkaart groen Holten

3.2 Vertaling ambities groen in de visie

De ambities en uitgangspunten voor groen zijn vertaald naar uitgangspunten per gebied, groengradiënten of groenelementen.

Figuur 5: Visualisatie opbouw structuurkaart

3.2.1 Groengradiënten

De groengradiënten hebben tot doel om op specifieke locaties aanvullende uitgangspunten voor de groenelementen te hanteren, om zo bij te dragen aan de gemeentebrede ambities voor groen. Hierdoor ontstaat een systeem waarbij per plek verschillend omgegaan wordt met groen en worden uitspraken gedaan voor de hele gemeente.

3.2.2 Groenradialen

De groenradialen dragen bij aan de beleving van de spinnenwebstructuur van Rijssen en Holten. Ze vormen herkenbare, doorgaande lijnen waarlangs biodiversiteit versterkt wordt. De relatie tussen bebouwde kom en het omliggende landschap wordt versterkt door deze lijnen aan te kleden met gebiedskarakteristieke beplanting en fragmentatie van de lijnen dient vermeden te worden.

3.2.3 Groenklimaatlinten

Water wordt zoveel mogelijk vastgehouden op de hoger gelegen gebieden van de kernen. Om ruimte te bieden voor huidige en toekomstige waterproblematiek op kernniveau (bijvoorbeeld piekregenwater of droogte), vormen de groenklimaatlinten verbindingen dwars op de overgangen van hoog naar laag. Op deze manier wordt water langer vastgehouden en vertraagd afgevoerd. Het groenareaal wordt optimaal ingezet voor waterberging en klimaatadaptatie, waarbij waar mogelijk koppelkansen gezocht worden met biodiversiteit. Specifiek voor de oude wal van Rijssen geldt dat cultuurhistorie gewaarborgd dient te worden. Verhard oppervlak wordt vergroend of in ieder geval optimaal ingezet op klimaatadaptatie, bijvoorbeeld door stimuleren van groene daken en gevels, bermen benutten bij vasthouden regenwater, etc.

3.2.4 Hoogwaardige groenstructuren

Om de relatie met het omliggende en onderliggende landschap te versterken, worden er naast groenradialen ook in de hoogwaardige groenstructuur biodiverse verbindingen de woonkernen ingetrokken. Daarnaast bieden de hoogwaardige groenzones en verbindingen ruimtes voor een robuust, groen netwerk waar kansen liggen voor biodiversiteit en klimaatadaptatie; en waar groen naast plek specifiek ook ingezet kan worden op de andere pijlers (natuurlijk spelen, aankleding van recreatieve routes, sport en spelen, etc.). Waar mogelijk dient de hoogwaardige groenstructuur te worden uitgebreid en groen oppervlak te worden vergroot. Bestaande (bebouwde) functies kunnen worden behouden, maar extra bebouwing mag niet worden toegepast. Verkoop van gemeentelijk groen is niet mogelijk en nieuwe ontwikkelingen dragen bij aan de doelstellingen van één of meerdere pijlers. Wel is het mogelijk middels grondruil het bestaande areaal te vergroten of robuuster te maken.

3.2.5 Stads- en dorpsranden

In de stads- en dorpsranden ontmoeten stad en land elkaar. Het is van belang om de stads- en dorpsranden van de verschillende kernen in de gemeente Rijssen-Holten groen in te kleden, om de overgang van stad naar land zo natuurlijk mogelijk te laten verlopen. Per kern van de gemeente Rijssen-Holten zijn andere opgaven geformuleerd, om de unieke aansluiting zo goed mogelijk vorm te geven.

3.2.6 Spoorzone

Door de ligging tussen de heuvelruggen, op verschillende lage punten in het gebied, zal waterproblematiek hier het eerst zichtbaar en beleefbaar zijn. Er is hier al wat wateroppervlak aanwezig dat een rol kan spelen in het bergen van bijvoorbeeld piekregenwater. De zone is versnipperd geraakt door de radialen, overige ontsluiting en positionering van de uitbreidingswijken, waardoor groene ruimten hun identiteit verliezen en onder druk staan. Groen biedt ruimte aan waterberging en (toekomstige) opgaven rondom het omgaan met piekregenwater. Nieuwe ontwikkelingen in deze zone dienen hier aan bij te dragen. Daarnaast zijn er koppelkansen met biodiversiteit, waarbij klimaatadaptatie altijd leidend zal zijn. Waar mogelijk zullen er ecologische dwarsverbindingen gelegd worden met de hoogwaardige groenstructuren en het omliggende landschap. Overhoekjes dienen zoveel mogelijk ingeplant te worden met biodiverse soorten om waterberging te optimaliseren.