Gewande 9a

Historie

Het buurtschap Gewande ligt in het noordoosten van de gemeente 's-Hertogenbosch, ten zuiden van de Maas. Het buurtschap vormt ruimtelijk een duidelijk herkenbare eenheid. Het buurtschap kenmerkt zich door zijn historische karakter en zijn geïsoleerde ligging in de polder. Gewande ligt op een oeverwal, welke grotendeels is verdwenen door overstroming. Gewande heeft ook een belangrijke functie voor de waterhuishouding; hier komen de afwateringen van de polders van de Maaskant samen. Begin 16e eeuw werd een fort gebouwd, fort De Blauwe Sluis. Het fort schermt ook het fort Crèvecoeur stroomopwaarts af. In 1971 werd Gewande via een gemeentelijke herindeling bij 's-Hertogenbosch gevoegd. Gewande is vrijwel niet meer uitgebreid. Gewande is nu nog steeds een kleine nederzetting met een gemengd karakter. De oude bebouwingsstructuur is nog slechts rudimentair aanwezig. De restanten van het fort zijn helaas niet meer waarneembaar.

Grotendeels is in het gebied echter het oorspronkelijke karakter met perceelgrenzen, maasheggen en microreliëf bewaard gebleven. De maasheggen bestaan vrijwel uitsluitend uit eenstijlige meidoorn en soms gewone vlier. Het binnendijkse poldergebied kenmerkt zicht door een grote openheid en grootschaligheid wat met de ruilverkaveling in de jaren 60 nog versterkt is. Het betreft voornamelijk grasland maar ook hier komen de laatste jaren akkers met snijmaïs voor.

Verder zijn de poldergebieden doorsneden met sloten en verschillende grote weteringen.

Ontwikkeling

In stedenbouwkundig opzicht is Gewande van grote waarde, omdat er van oorsprong is gebouwd op de dijken of oevers. Aan de kern is dus duidelijk de ontstaansgeschiedenis afleesbaar. Bij het buurtschap Gewande zal vooral het behouden van de karakteristiek, de richting van een mogelijke ontwikkeling moeten bepalen. Geconstateerd is dat door de tijd heen veel van de karakteristiek is veranderd. Voorzichtig herstel, passend in de gegroeide structuur, zal er voor kunnen zorgen dat Gewande ook in de toekomst zijn eigen karakter als dorp aan de Maas zal behouden. Grote zorgvuldigheid is daarbij geboden ten aanzien van de situering van de gebouwen onderling en de keuze van architectuur, massa en materiaalgebruik. De relatie met de eenvoudige vormgegeven dijknederzetting zal steeds uitgangspunt moeten zijn.

Gezien de kwetsbaarheid van de bebouwingsstructuur wordt in Gewande niet gekozen om nieuwe structuren aan het dijklint toe te voegen. Veeleer is het uitgangspunt om op basis van de reeds aanwezige bouwmassa in het gebied, het dijklint te versterken. De bestaande massa van woningen en schuren is hierbij uitgangspunt. Het toevoegen van extra bebouwing levert geen bijdrage aan de kwaliteit van Gewande.

Gewande 9a

Typisch voorbeeld van een markante schuur in het dijkdorp vinden we bij Gewande 9a. Juist door deze grotere elementen onderscheidt dit buurtschap zich. Het behouden van deze wat grotere massa's in de dijkdorpen is essentieel voor het behoud van de karakteristiek. De schuur heeft zijn functie verloren doch zou als woning met groot volume teruggebouwd kunnen worden. Uitgevoerd in een zorgvuldige architectuur kan de (schuur)woning op deze markante locatie, een meerwaarde opleveren ten opzichte van de bestaande en eenvoudig vormgegeven landbouwschuur.