A4/Cronesteyn

2.1 Inventarisatie van het plangebied

Zoals in de inleiding al kort is geschetst, beslaat het plangebied twee deelgebieden: het verbrede A4-tracé en Polderpark Cronesteyn. Hieronder wordt per deelgebied een beknopte inventarisatie gegeven.

A4-tracé

De A4 is de meest belangrijke en meest bepalende weg binnen het gebied. De rijksweg vormt samen met de A13 de hoofdverbinding tussen Rotterdam en Amsterdam en dient zodoende een nationaal belang.

Op lokale schaal vormt het bovendien de grens tussen de gemeenten Leiden en Zoeterwoude. Tot voor kort kende de gemeente Leiden ter hoogte van Roomburg ook nog een stuk grondgebied aan de overzijde van de A4. Hier is de grens recent verlegd, zodat de betreffende gronden nu tot de gemeente Zoeterwoude behoren.

De snelweg kent in het meest zuidwestelijk deel van het plangebied een profiel van 3 rijbanen in beide richtingen. Ter hoogte van de afslag Zoeterwoude-Voorschoten verandert dit profiel in 2 rijbanen per rijrichting. Dit profiel blijft richting de noordoostelijke grens, die kort voor de brug over de Oude Rijn ligt, ongewijzigd.

Langs de A4 ligt ter hoogte van de wijk Roomburg, de Willem van de Madeweg. Deze weg sluit aan op rijksweg 11 en de Hoge Rijndijk, die beide haaks op de A4 gesitueerd zijn en op hun beurt voor dwarsverbindingen tussen Leiden en Zoeterwoude zorgen. Beide wegen lopen parallel aan elkaar door in de richting van Alphen aan den Rijn. Direct langs rijksweg 11 loopt tevens de spoorlijn die een verbinding vormt tussen Leiden en Alphen aan de Rijn.

Polderpark Cronesteyn

Inrichting

Tussen het Rijn-Schiekanaal, de N206, A4 en het spoor ligt het Polderpark Cronesteyn. Het park is met 90 hectare het grootste park van Leiden en is in 1981 ontworpen door Evert Cornet. Het is bovendien één van de jongste parken van de stad met de best in tact gebleven eeuwenoude verkavelingsstructuur.

De gronden behoorden bij het voormalige kasteel Cronesteyn. Dit kasteel is rond circa 1300 ontstaan uit een min of meer versterkte boerderij. Rond 1800 wordt het sterk vervallen kasteel gesloopt. De oorspronkelijke locatie van het kasteel is echter nog zichtbaar. De nu in een voor wandelaars opengesteld bosgebied gelegen grachten zijn zelfs nog geheel intact.

Het polderpark Cronesteyn kan bereikt worden via het verlengde van de Vlietweg, die aan de zuidzijde van de Vliet loopt tot de Lammenbrug. In het verlengde hiervan ligt een verbindingsweg die verder langs het Rijn-Schiekanaal loopt. Circa 150 m na de Lammenbrug vindt men de toegang tot het kasteelbos waarin de oude grachten van kasteel Cronesteyn liggen. Auto's kunnen geparkeerd worden in de omgeving van de voet-/fietsersbrug over het kanaal of bij de volkstuinen aan de Vrouwenweg. Voor het overige is het gebied uitsluitend per voet of per fiets toegankelijk.

Figuur 2.2 Polderpark Cronesteyn

Een schematische weergave van de parkinrichting is weergegeven in figuur 2.2. Hieruit zijn diverse kenmerkende onderdelen van het park duidelijk af te leiden.

Aan de noordzijde van het park zijn de oude kasteelgronden duidelijk herkenbaar door de nog aanwezige structuur van de gracht die daar omheen lag. Deze gronden zijn als bosgebied ingericht. Ten oosten daarvan zijn aan het Cronesteinpad een educatiecentrum en een kampeerterrein gelegen.

Hiervandaan loopt het Polderpad vanaf het Rijn-Schiekanaal het park in, tot aan de volkstuinen aan de zuidzijde van het park. Langs dit Polderpad zijn eveneens een aantal parkonderdelen te onderscheiden. Aan de noordkant ligt langs het pad het zogenoemde Reigerbos. De watergangen met de aanwezige begroeiing hierlangs bieden de ruimte aan enkele reigerkolonies. Verder langs het Polderpad zijn een bezoekerscentrum, met onder andere een dierenweide, en een evenemententerrein gelegen. Langs de westzijde van het Polderpad bestaan de gronden grotendeels uit een verpacht weiland. De graslandpercelen beslaan samen bijna 25 hectare en er is een pachtovereenkomst afgesloten voor het agrarisch gebruik hiervan. In het grasland wordt natuurvriendelijk beheer toegepast wat ten goede komt aan de weidevogels die hier broeden. Buiten het broedseizoen is er ruimte voor extensieve recreatie, zoals in de vorm van een struinroute.

Geheel in de noordwesthoek van het park is een waterspeelplaats aangelegd met speelse waterpartijen en bijbehorende speelvoorzieningen.

Zoals gezegd loopt het Polderpad in zuidelijke richting door tot aan het volkstuinencomplex. Dit complex beslaat de gehele zuidwesthoek van het park. Ten oosten hiervan ligt een moerastuin. De moerastuin is een lager gelegen gedeelte door het afschuiven van de bouwvoor. Er heeft zich een bloem- en insectenrijk graslandje ontwikkeld.

De buitenranden van het park worden grotendeels gevormd door bosplantsoen. Het bosplantsoen bestaat uit inheemse soorten. Afwisselend zijn daarbij dichte stukken en open, kruidenrijke plekken te vinden. Aan de zuidwestrand, langs de A4, wordt voor dit bosplantsoen zeer extensief beheer toegepast, zodat dit gebied zich natuurlijk kan ontwikkelen. Dit geldt overigens ook voor het bosgebiedje bij het voormalige kasteel, de moerastuin en enkele weidepercelen.

Door en langs het park loopt een aantal hoofdwatergangen, de doorstroming is hier belangrijk. Op een aantal plaatsen is de sloot breder dan nodig is voor de doorstroming, hier kan de vegetatie blijven staan. De overige watergangen hebben een soortenrijke oevervegetatie en in het water zijn verschillende waterplanten te vinden.

Beheer

Het beheer van Polderpark Cronesteyn is sinds de aanleg in 1982 gericht op het bieden van een diversiteit aan recreatieve en educatieve mogelijkheden in een gebied dat ingericht is op basis van het Zuid-Hollandse polderlandschap. Het park biedt vooral extensieve vormen van recreatie, zoals wandelen, fietsen, trimmen, spelen en picknicken. In de planbeschrijving uit 1981 is uitgebreid aandacht besteed aan de doelstelling van het park en de daarbij horende ontwerpcriteria en beheermaatregelen. Het park is beschreven als een belangrijke schakel in de randstadgroenstructuur en richt zich op de grote behoefte aan 'recreatie aan de stadsrand'. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is de landelijke sfeer die Cronesteyn moet uitademen, met respect voor de bestaande verkaveling en de aanwezige flora en fauna.

Beheer stond de eerste jaren in het teken van de begeleiding van de natuurlijke groei van het park. Inmiddels is het park volwassen geworden en zijn de meeste doelstellingen uit 1981 bereikt. Tegelijkertijd is het park minder excentrisch komen te liggen en vervult het meer en meer de functie van stadspark. In het actuele beheerplan uit 2004 (looptijd 2005 - 2015), blijven de doelstellingen uit 1981 geheel overeind. Het thema van het park is dus nog altijd ‘polderpark’, maar om nog beter te kunnen dienen als stadspark voor de inwoners van Leiden, wordt daarbij ook gezocht naar het vergroten van de toegankelijkheid en de belevingswaarde van de bezoeker.