Bedrijventerrein 't Heen

5.14 Archeologie

Inleiding

Het bestemmingsplangebied is gelegen in de zone van een belangrijk archeologisch fenomeen. Door de gemeente Katwijk loopt namelijk de noordelijke grens van het Romeinse rijk, ook wel bekend als de limes. In het gebied zijn archeologische overblijfselen te verwachten van structuren en sporen van activiteiten die plaatsvonden in de grenszone. Te denken valt hierbij aan militaire structuren, een kampdorp, wegen, nederzettingen en grafvelden. Hieronder wordt een korte uiteenzetting gegeven van de verschillende archeologische verwachtingen. Als laatste wordt een opsomming gegeven van recent archeologisch onderzoek dat heeft plaatsgevonden in het gebied.

Onderzoek 

Limeszone/Limesverordening Provincie Zuid-Holland

In het plangebied ligt een zone die staat aangegeven als de limeszone met als specificatie 'tussen zuidoever watervoerende geul in de Romeinse tijd in het noorden en de limesweg in het zuiden'. De limeszone is de zone waar de verwachting hoog is op archeologische resten die te maken hebben met de Romeinse rijksgrens die over het grondgebied van de gemeente Katwijk loopt. Een onderdeel van deze limeszone is de zogenaamde limesweg waarvan op de archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart een vermoed deel van het tracé is aangegeven.

Het bestemmingsplan Bedrijventerrein 't Heen betreft in hoofdzaak gebieden met hoge archeologische verwachtingswaarde. In de Actualisatie 2012 van de Provinciale Verordening Ruimte is opgenomen voor gebieden met een hoge archeologische verwachtingswaarde ter plaatse van de Limes:

Een bestemmingsplan voor gronden die onderdeel uitmaken van de Limes en die op kaart 18 zijn aangeduid als terreinen met een hoge of zeer hoge archeologische verwachtingswaarde, bevat bestemmingen en daarbij behorende regels die de verwachte archeologische waarden beschermen.

De regels als bedoeld, voorzien in elk geval in de voorwaarde van archeologisch onderzoek bij werken of werkzaamheden met een oppervlakte van meer dan 100 m2 of waarbij de bodem tot meer dan 30 centimeter onder het maaiveld wordt geroerd en de voorwaarde dat gehandeld wordt in overeenstemming met de uitkomsten van dat onderzoek.

In haar beantwoording van de zienswijzen op de Actualisering 2012 constateert de provincie dat artikel 18 tweede lid, en artikel 19 eerste lid, ruimte laten voor afwijkingen en maatwerk als aangetoond is dat de bekende archeologische waarden niet worden aangetast. Dit is bijvoorbeeld het geval als uit onderzoek is gebleken dat de archeologische waarden op grotere diepte liggen of geclusterd op een deel van het terrein. Voorts staat in de toelichting vermeld dat werken of werkzaamheden die naar de aard de archeologische waarden niet kunnen aantasten, zoals normaal onderhoud, gebruik en beheer, ook verricht kunnen worden zonder archeologisch onderzoek.

Beschermde archeologische monumenten

Er zijn geen wettelijk beschermde archeologische monumenten in het gebied aanwezig.

Archeologische waarden

Binnen het plangebied zijn geen vastgestelde archeologische waarden aanwezig.

Archeologische verwachtingen 

Op onderstaande uitsnede van de gemeentelijke verwachtingskaart zijn de landschappelijke eenheden en de daaraan gekoppelde archeologische verwachtingswaarde weergegeven. Het plangebied ligt grotendeels in een landschappelijke zone met de omschrijving "duinzand op kwelder- en/of wadafzettingen". Het pakket duinzand kan bestaan uit Jong en Oud Duinzand. Voor het Jong Duinzand geldt een lage verwachting. Voor het onderliggende Oud Duinzand geldt een hoge verwachting vanaf de ijzertijd en voor de kwelder- en/of wadafzettingen een middelmatige verwachting vanaf de bronstijd. De hoge en middelmatige verwachting gelden vanaf een hoogte van 5 m +NAP en dieper. Het oostelijke deel van het plangebied ligt in een landschappelijke zone die is aangegeven als "(post-) Romeinse geul van de Oude Rijn". Voor deze zone geldt een middelmatige verwachting vanaf de vroege middeleeuwen. Het meest noordelijk gedeelte van het plangebied ligt in een zone met de omschrijving “Duinzand op beddingafzettingen van de Oude Rijn”. Voor dit landschap geldt een middelhoge verwachting voor de Romeinse tijd (beddingafzettingen) en de middeleeuwen (duinzand).

Een aanzienlijk deel van het plangebied ligt in een zone die staat aangegeven als de limeszone met als specificatie "tussen zuidoever watervoerende geul in de Romeinse tijd in het noorden en de limesweg in het zuiden". De limeszone is de zone waar de verwachting hoog is op archeologische resten die te maken hebben met de Romeinse rijksgrens die over het grondgebied van de gemeente Katwijk loopt.

In het plangebied zijn geen locaties aanwezig waarbinnen op basis van historische kaarten een vindplaats wordt verwacht.

De gebieden zijn in het (paraplu)bestemmingsplan Archeologie (2009) als archeologisch verwachtingsgebied met middelhoge- tot hoge archeologische verwachtingswaarde aangeduid en zijn derhalve in dit bestemmingsplan voorzien van een dubbelbestemming overeenkomstig het gemeentelijk beleid.

Figuur 5.7 Uitsnede uit de Archeologisch verwachtings- en beleidsadvieskaart, Gemeente Katwijk

Recent archeologisch onderzoek in het plangebied

Er hebben in het plangebied verschillende archeologische onderzoeken plaatsgevonden:

• Ambachtsweg 23-47 (Archisnr. 51368): in 2012 is een bureau- en een inventariserend veldonderzoek (verkennend fase) uitgevoerd in verband met beoogde nieuwbouwwerkzaamheden. Op basis van de resultaten van het booronderzoek blijkt dat geulafzettingen zijn aangetroffen met daarboven verstoorde geulafzettingen en opgebrachte grond. Doordat de ondergrond van het plangebied tot een diepte van minimaal 1,85 m-mv en maximaal 3,8 m-mv is verstoord zijn eventuele archeologische resten verdwenen. In de hieronder aangetroffen geulafzettingen worden geen archeologische resten verwacht. Op basis hiervan geldt in het plangebied een lage verwachting op het voorkomen van archeologische resten.

• Steenbakkerstraat 10 (Archisnr. 35721012/54115): in 2012 heeft een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase) plaatsgevonden in verband met de nieuwbouw van een bedrijfspand. Op basis van de resultaten van het booronderzoek blijkt dat bodemopbouw tot een diepte van 1,8-2,0 m-mv volledig verstoord is. In de hieronder aangetroffen geulafzettingen worden geen archeologische resten verwacht. Op basis hiervan geldt in het plangebied een lage verwachting op het voorkomen van archeologische resten.

• Ambachtsweg 32 (Archisnr. 36710113/55367: in 2013 heeft een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase) plaatsgevonden in verband met de nieuwbouw van een bedrijfspand. Op basis van de resultaten van het booronderzoek blijkt dat het gebied is opgehoogd met circa 1,0 meter zand. In de periode voor ophoging stond het gebied onder water. Op basis hiervan geldt in het plangebied een lage verwachting op het voorkomen van archeologische resten.

De Archisnummers bij de onderzoeken verwijzen naar de nummering in het archeologisch informatiesysteem van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed waarbij al het archeologisch onderzoek in Nederland wordt aan- en afgemeld.

Conclusie

Op basis van bovenstaande (recente) archeologische onderzoeken en gegevens zijn verschillende terreinen in bestemmingsplangebied vrijgesteld van een archeologische onderzoeksplicht. Voor een groot deel van het plangebied blijft onverminderd de archeologische verwachting van kracht zoals die is weergegeven op de verwachtings- en beleidsadvieskaart. De gebieden met waarde - archeologisch verwachtingsgebied (WR - AV) zijn als dubbelbestemming opgenomen op de verbeelding, met bijbehorende bepalingen in de bestemmingsplanregels.