Neherkade

2.3 Ruimtelijke structuur

De Neherkade vormt de scheidslijn tussen het woongebied Laakkwartier en Spoorwijk, en het (deels) voormalige bedrijventerrein Laakhaven. De Neherkade maakt deel uit van de havenstructuur Laakhavens. De locatie ligt aan de rand van het centrum van Den Haag en is omgeven door voornamelijk woonwijken. Ten noorden van de spoorlijn bevinden zich de Stationsbuurt en Schilderswijk en ten zuiden van het riviertje de Laak ligt de woonwijk Laakkwartier.

Binnen het plangebied lopen twee routes die belangrijk zijn voor de ontsluiting op stedelijk niveau en/of voor de ontsluiting van het stadsdeel Laak: de Rijswijkseweg (radiale ontsluiting) en de Neherkade en de Calandstraat die onderdeel uitmaken van de Centrumring.

De Neherkade draagt op bijzondere wijze bij aan de ruimtelijke identiteit van Den Haag. De weg is onderdeel van één van de lange lijnen van de stad, parallel aan de kust. Een lange lijn geeft een heldere en herkenbare structuur aan de stad. De ruimtelijke kwaliteit van de lange lijnen wordt bepaald door de continuïteit van de gevelwanden, bomenrijen en watergangen, maar ook door materiaalgebruik en inrichting van de openbare ruimte. De lijnen zijn kenmerkend voor de identiteit van Den Haag: langs deze lijnen beweegt men zich door de stad en ervaart men de stad.

2.3.1 Bebouwingsbeeld

Het plangebied wordt aan een zijde begrensd door het water van de Laakhaven en aan de andere zijde, de Laakoever, door bebouwing met een groot aantal functies als wonen, bedrijven, kantoren en winkels.

Laakoever

Het deelgebied Laakoever ligt globaal tussen de Laakhaven (Neherkade) en het riviertje de Laak. In dit gebied hebben de afgelopen decennia de nodige ontwikkelingen plaatsgevonden en zijn een nieuwe functionele indeling en structuur ontstaan die inmiddels grotendeels zijn afgerond. Grootschalige woningbouwcomplexen, kantoren en grootschalige detailhandel, hebben de oorspronkelijk lagere bebouwing vervangen. Het deelgebied is te verdelen in vier segmenten.

• 1. Tussen de Rijswijkseweg en de Trekvliet ligt een segment met diverse functies. Op de hoek van de Laakkade en Trekweg staat de Laakmolen die dateert van 1699. In een voormalig bedrijfscomplex zijn twee supermarkten en enkele andere winkels gevestigd. Aan de Rijswijkseweg is een complex met (winkel)voorzieningen en woningen gerealiseerd. Aan de kant van de Trekvliet staan nog enkele kantoorgebouwen uit de jaren '80 en '90.
• 2. Het tweede segment bestaat uit woningbouw uit de jaren '80 en '90. Het betreft hier uitsluitend hoogbouw in een hoge dichtheid. Op enkele plaatsen komt op de begane grond bedrijvigheid voor.
• 3. Het derde segment is het voormalige Slachthuisterrein. Ook hier is in de jaren '80 en '90 een woongebied gerealiseerd, bestaande uit zowel hoog- als laagbouw. Binnen dit gebied komen ook enkele niet-woonfuncties voor, zoals het stadsdeelkantoor, een school, een postkantoor en een restaurant. Het parkeren vindt grotendeels ondergronds plaats, waardoor de meeste openbare ruimte autovrij is. Aan de Neherkade staat de imposante 'Lamel' van architect A. Rossi. Dit langwerpige woongebouw dat uit 17 bouwlagen bestaat, vormt een harde scheidingswand tussen enerzijds de Laakhaven en anderzijds het Slachthuisterrein en het daarachter gelegen Laakkwartier-Centraal. Op de begane grond van de Lamel zijn bedrijven gehuisvest.
• 4. De bebouwing in het gebied rond de Stieltjesstraat – het vierde segment – dateert uit de jaren '70 van de vorige eeuw. Hier staat voornamelijk woonbebouwing in de vorm van enkele torenflats, met daartussen wat laag- en middelhoogbouw. De laagbouw aan de Neherkade is in gebruik als bedrijfs- en kantoorruimte. Ter plaatse zijn onder meer enkele (semi-)overheidsdiensten gevestigd. Het gevelaanzicht aan de Neherkade is gemoderniseerd. Aan deze zijde bevinden zich de entrees van de bedrijven. De aan- en afvoer van goederen vindt aan de achterzijde plaats via de Stieltjesstraat.

2.3.2 Cultuurhistorie

De waterstructuur van de Laakhavens is van historisch en stedenbouwkundige waarde doordat het een van de grootste gegraven binnenhavens van Europa uit de jaren twintig van de vorige eeuw is.
De nabijgelegen woonwijken Laakkwartier en Spoorwijk bezitten enkele bijzondere kwaliteiten zoals de "Berlagiaanse" stedenbouwkundige aanleg van de brede gevorkte hoofdassen en besloten binnenruimten en de water- en groenstructuren. Laakkwartier is een gemeentelijk beschermd stadsgezicht.

Monumentale gebouwen

Grenzend aan de Neherkade tussen Slachthuisstraat en Slachthuislaan ligt het voormalige Slachthuis complex. Van dit complex uit 1908 in overgangsarchitectuur, ontworpen door de architect A.A. Schadee, resteren nog de gietijzeren kap en een schoorsteen, beiden met een hoge beeldbepalende waarde, die zijn opgenomen in de nieuwe bebouwing. De twee waardevolle beeldbepalende poortgebouwen zijn bij de nieuwbouw van het Slachthuisterrein gerestaureerd en nu in gebruik als studentenhuisvesting. De panden hebben geen monumentale status.

Andere architectuurhistorisch waardevolle gebouwen in de directe omgeving van de Neherkade zijn:

• De Laakmolen aan de Trekweg, rijksmonument uit 1699, poldermolen die tot 1938 de Noordpolder bemaalde, van 1938 tot 1979 bemaalde ze de plantsoenen in Laakkwartier en Spoorwijk.
• Het voormalige Haags Tehuis voor Ongehuwden, rijksmonument uit 1922 aan de Rijswijkseweg 340 en 342, naar rationalistisch ontwerp van de architect K.P.C. de Bazel
• Het voormalig havenkantoor aan de Goudriaankade 90, rijksmonument uit 1900 in overgangsarchitectuur van de architect A.A. Schadee.

De Neherkade zelf heeft geen architectuurhistorische waarde.

2.3.3 Verkeer en infrastructuur

auto

Het profiel van de Neherkade bestaat uit 2 rijstroken per rijrichting voor het doorgaande verkeer gescheiden door een middenberm. De weg wordt geflankeerd door bermen met bomen. De aanliggende woningen en bedrijven worden deels door een parallelweg ontsloten. Per etmaal maken ongeveer 27.000 motorvoertuigen (weekdaggemiddelden) gebruik van de Neherkade in de huidige situatie. De kruisingen van de Neherkade met de Calandstraat (eveneens onderdeel van de Centrumring) en de Rijswijkseweg worden in de spits zwaar belast en beperken de doorstroming van het autoverkeer. Dit geldt ook voor de afwikkeling van de 3 tramlijnen en het doorgaande autoverkeer verkeer op de kruising van de Neherkade en het Leeghwaterplein.

Neherkade tussen Leeghwaterplein en Rijswijkseweg

Neherkade tussen Leeghwaterplein en Calandstraat

Wat het parkeren aan de Neherkade betreft kan de route in 3 delen gesplitst worden.

• tussen Leeghwaterplein en Calandstraat:

De parkeerplaatsen hier vallen onder het regime van betaald parkeren, belanghebbenden kunnen in aanmerking komen voor een parkeervergunning. Behoudens een beperkt aantal parkeerplaatsen aan de waterkant, geldt een parkeerverbod langs de hoofdrijbanen. Langs de parallelweg kan aan beide zijden worden geparkeerd. Hier zijn ook laad- en losstroken.

• tussen Leeghwaterplein en Rijswijkseweg:

Op dit deel van de Neherkade kan langs de hoofdrijbanen vrij worden geparkeerd in de daartoe aangewezen vakken.

De parkeerplaatsen aan de ventweg zijn met beugels afgeschermd. Deze privé-parkeerplaatsen liggen op in erfpacht uitgegeven grond. Overdag parkeren aan de waterzijde vooral werknemers, bezoekers en studenten die een bestemming hebben in het gebied tussen het water van de Laak en de Waldorpstraat.
Parkeren langs een drukke weg als de Neherkade brengt vooral in de spits de nodige risico's met zich mee. Uit oogpunt van verkeersveiligheid is dit niet wenselijk.

• tussen Rijswijkseweg en Trekvlietbrug:

Aan de waterzijde van de Neherkade kan niet worden geparkeerd. Aan de andere zijde, langs de rijbaan richting Trekvlietbrug, ligt een parkeerstrook met laden en lossen.

Vanaf dit deel van de Neherkade worden tevens de parkeerplaatsen op eigen terrein op het parkeerdek van de supermarkt aan de Laakweg ontsloten. Voor de ingang van dit parkeerdek is een korte uitvoegstrook aangelegd. Uitrijden uit het parkeerdek mag uitsluitend rechtsaf richting Mercuriusweg.

Neherkade vanaf Rijswijkseweg richting Leeghwaterplein:
parkeren openbaar en op uitgegeven grond (beugels)

Neherkade tussen de Rijswijkseweg en de Binckhorst:
laad- en loszone

Onder de appartementencomplexen langs de Neherkade en in de omgeving bevinden zich de nodige parkeergarages. Veel parkeerplaatsen in deze garages zijn (nog) niet verhuurd. Bewoners lijken toch, al dan niet om financiële redenen, te kiezen voor een gratis parkeerplaats in de omgeving of men parkeert op illegale plekken.

openbaar vervoer

Drie tramlijnen (1, 16 en 17) kruisen de Neherkade via de route Leeghwaterplein-Slachthuisstraat. Tramlijn 15 kruist de Neherkade via de route Rijswijkseweg. De verschillende tramlijnen die de Regio en het zuidelijk deel van Den Haag met het Centrum en de Internationale Zone en Scheveningen met elkaar verbinden zijn op deze route gebundeld. Het grote aantal trams leidt in de spitsuren tot mindere doorstroming van het autoverkeer en van het openbaar vervoer.
De tramroute over het Leeghwaterplein zal geschikt worden gemaakt voor gebruik door nieuw materieel. Dit materieel is breder en zwaarder dan het bestaande materieel en heeft daarmee gevolgen voor de ruimtelijke inrichting en de constructieve oplossingen. Het nieuwe trammaterieel wordt in een aantal fases ingevoerd, tramlijnen 15 en 17 (deels) zitten in de eerste fase.

Volgens de plannen van het Stadsgewest Haaglanden zal na 2016 ook over de Rijswijkseweg met bredere en zwaardere trams worden gereden op het traject van tramlijn 15.

Tramlijn 10 tussen station Hollands Spoor en station Voorburg is eind 2012 opgeheven. Buslijn 26 rijdt vanaf de Neherkade, via de Calandstraat, station Hollands Spoor en de Rijswijkseweg naar de Neherkade richting Binckhorstlaan en vice versa. Buslijn 18 rijdt via de Slachthuislaan en Calandstraat en kruist de Neherkade.

HTM net, dienstregeling 2013

Lijn 1: Den Haag/Scheveningen – Delft

Lijn 15: Nootdorp Centrum – Den Haag Centraal Station

Lijn 16: Wateringen – Den Haag Centraal Station

Lijn 17: Wateringen – Den Haag Statenkwartier

Lijn 18: Clingendael – Rijswijk De Schilp

Lijn 26: Leidschendam-Voorburg – Den Haag Kijkduin (buslijn)

langzaam verkeer

De Neherkade heeft geen aparte fietsvoorzieningen; (snor)fietsers kunnen tussen de Rijswijkseweg en de Calandstraat met het autoverkeer meerijden of (in de richting van de Rijswijkseweg) gedeeltelijk via de parallelwegen fietsen. In de praktijk blijkt dat er maar weinig fietsers gebruik maken van de Neherkade waarschijnlijk vanwege de drukte en de snelheid van het verkeer. Het alternatief voor de fietsers is de parallel aan de Neherkade lopende fietsroute langs de Laakweg, maar die is niet overal even comfortabel.

Tussen de Rijswijkseweg en de Mercuriusweg, geldt een (brom)fietsverbod. De route voor de fietsers van en naar de Binckhorstlaan loopt via de parallelle route over een vrijliggend fietspad langs de Laakweg, Trekvlietbrug en Mercuriusweg.

2.3.4 Groen

Op de Neherkade bevinden zich bomenrijen tussen de Rijswijkseweg en de Slachthuislaan aan beide zijden van de hoofdweg. Ze maken onderdeel uit van de stedelijke groenstructuur. Deze bomenrijen spelen een belangrijke rol in het behoud van deze structuur.

2.3.5 Water

Het plangebied dat uitsluitend een verkeersbestemming heeft wordt aan één zijde begrensd door de Laakhaven. De oorspronkelijke functie van dit water als transportroute voor vrachtschepen is de laatste decennia geheel verdwenen. Aan de overzijde van de Laakhaven, vanaf de Neherkade gezien, liggen recreatievaartuigen in een passantenhaven en enkele woonschepen. Ook is hier een roeivereniging gevestigd.

De Laakhaven is boezemwater met een waterpeil van NAP -0,43 m en is daarmee hoger dan de grondwaterstand in de omgeving. De Laakhaven is hiermee infiltrerend. Aan beide zijden van de Laakhaven zijn damwanden geplaatst, waardoor de infiltratie richting de omgeving zeer beperkt is.

De Laakhaven heeft een breedte van circa 41,5 m over de gehele lengte in het projectgebied. Het water wordt gekruist door bruggen van het Calandplein naar de Slachthuislaan, van het Leeghwaterplein naar de Slachthuisstraat en van de Rijswijkseweg. De Laakhaven heeft als hoofdfunctie het afvoeren van het boezemwater naar het boezemgemaal P.H. Schoute in Scheveningen. De Neherkade is de boezemkade van de Noordpolder. Deze polder beslaat onder meer Laakwijk en Moerwijk.

2.3.6 Bodem

Op en in de directe omgeving van het plangebied hebben enkele bedrijven met bodembedreigende activiteiten hun vestiging (gehad). Het gaat om een laboratorium, een metaalwarenfabriek, een rioolwaterzuiveringinrichting, een verfspuitinrichting, benzineservicestations en een brandstoffengroothandel. Voor zover bekend zijn er geen ondergrondse olietanks in het plangebied.
Meer informatie over (mogelijke) bodemverontreiniging is opgenomen in het hoofdstuk Milieu in paragraaf 4.10 Bodem.

2.3.7 Archeologie

Het plangebied ligt in een deel van Den Haag dat vooral door natte afzettingen wordt gekarakteriseerd. De bodemopbouw bestaat voor het overgrote deel uit veen op klei of zelfs klei op veen op klei. De kleilagen zijn enige duizenden jaren geleden afgezet tijdens overstromingen; de veenlagen geven aan dat het nadien ter plekke behoorlijk drassig bleef. In het plangebied valt daarom geen pre- of vroeghistorische archeologie te verwachten. De natte geologische condities hebben de verdere geschiedenis van het plangebied bepaald. Vanaf de middeleeuwen heeft het gebied deel uitgemaakt van de Noordpolder en als zodanig eeuwenlang dienst gedaan als weideland. In die periode is ter verkaveling een aantal sloten gegraven. In het midden van de 19de eeuw ging het nog steeds om open weiland zonder enige bebouwing, met uitzondering van de Laakmolen. Pas in de 20ste eeuw deden zich de eerste grootschalige veranderingen voor met de aanleg van de Laakhaven en het graven van het Laakkanaal.

Aangezien de gegraven perceleringssloten niet beschouwd worden als van archeologisch belang, moet worden geconcludeerd dat het plangebied geen bekende archeologische waarden bevat. Daarnaast is de verwachting op het aantreffen van nog onbekende archeologische waarden laag. Er worden daarom in het bestemmingsplan geen regels opgenomen met betrekking tot de Archeologische monumentenzorg.

2.3.8 Kabels en leidingen

In de nabije omgeving is een aantal leidingen aanwezig. De rioolpersleiding is in beheer bij het Hoogheemraadschap van Delfland. Deze leiding loopt vanaf de kruising Neherkade/Slachthuislaan onder de Stieltjesstraat opnieuw richting de Neherkade. Verder een ondergrondse 150 kV-verbinding in beheer bij Tennet. Het gaat om de kabelgedeelten ten noorden van en parallel aan de Laak tussen de Trekvliet en het Hildebrandplein. Beide leidingen zijn niet aanwezig binnen de bestemmingsplangrenzen van dit plan. Op de Neherkade ter plaatste van de kruising met de Slachtshuisstraat is een hoofdwaterleiding van Dunea aanwezig. Deze hoofdwaterleiding loopt vanaf de Gemaalstraat in het plangebied (zie Bijlage 2 Leggerwijziging en ligging waterleiding