RandstadRail (HSE)

2.1 Ontstaansgeschiedenis

In 1868 werd een begin gemaakt met de bouw van het station van de Nederlandse Rijnspoorwegmaatschappij. Het station Rijnspoor, dat later Station Staatsspoor en uiteindelijk Centraal zou heten, was in 1870 gereed en vormde het eindpunt van de treinverbinding met Utrecht en Duitsland. Het oorspronkelijke plan was dat het station geen eindstation, maar een tussenstation zou zijn. De spoorlijn zou naar Scheveningen worden doorgetrokken.

Afbeelding 4: fragment uit Het Uitbreidingsplan voor 's-Gravenhage van Berlage uit 1908.

Meedere malen heeft het station tot controverses geleid. Al in 1897 stelde architect Lindo voor om op de plaats van het station van de Hollandse IJzeren Spoorweg maatschappij, het huidige station Hollands Spoor, een centraal station te maken, zodat Station Staatsspoor kon komen te vervallen. Berlage stelde dit opnieuw voor in verband met zijn uitbreidinsplan van 1908. Verplaatsing was gewenst omdat het station een goede verbinding tussen het oosten en westen van de stad belette en daardoor een normale ontwikkeling van het zuidoosten van de stad verhinderede. De Raad van Toezicht op de Spoorwegdiensten had echter bezwaar tegen verlegging van de infrastructuur omdat dat hoge kosten zou vergen en tot kapitaalvernietiging kon leiden.

Toen Dudok na de Tweede Wereldoorlog plannen voor Bezuidenhout en het Spui ontwikkelde, werd hij met veel wensen en ideeën geconfronteerd. NS wilde het station Staatsspoor een veel grotere betekenis geven en daarom het station zo dicht mogelijk tegen de binnenstad aanleggen. Bovendien diende er ook een spoorverbinding te komen richting Rotterdam en Amsterdam en zouden één of meer lijnen ondergronds doorgetrokken moeten worden richting Scheveningen. Dudok zag mogelijkheden om de spoorbarrière op te heffen door het emplacement ondergronds te brengen en een groot voorplein te creëren. Boven de perrons kon dan een gelijkvloerse dwarsweg worden aangelegd.

Pas 25 jaar later ging de eerste paal voor een nieuw station de grond in, uiteindelijk zo dicht mogelijk bij de Bezuidenhoutseweg. De verdiepte ligging werd wegbezuinigd met als gevolg dat de dwarsweg als onderdeel van het ringwegstelsel alleen nog op een zeven meter hoog viaduct (Prins Bernhardviaduct) kon worden aangelegd.

Rondom het station verscheven nieuwe kantoren. Voor het gebied met duizenden werknemers en vele bezoekers was een goed openbaar vervoerstelsel noodzakelijk. De tramlijn naar het centraal station werd aan de zijde van de Lekstraat op een hoog viaduct aangelegd. Zo ontstond het ontwerp van een tram- en busstation op een overkapping van de treinperrons.

In 2006 werd de RandstadRail Erasmuslijn geopend. Deze lijn verving de Hofpleinlijn tussen Rotterdam en Den Haag, nadat enkele aanpassingen waren gedaan om de lijn geschikt te maken voor een metrodienst.