Oud Koog & Rooswijk

6.2 Wet algemene bepalingen omgevingsrecht

Op 1 oktober 2010 is de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) in werking getreden. Het doel van deze wet is te komen tot een samenhangende beoordeling in één procedure van verschillende activiteiten die invloed hebben op de fysieke leefomgeving.

De Wabo heeft als gevolg dat verschillende vergunningen worden verleend in één besluit, de omgevingsvergunning. Voor het bestemmingsplan heeft dit consequenties voor de gebruikte terminologie. Termen als 'bouwvergunning' en 'sloopvergunning' zijn vervangen door de algemene term omgevingsvergunning (indien noodzakelijk is deze term aangevuld met: 'ten behoeve van bouwen en/of slopen'), de term 'aanlegvergunning' is vervangen door omgevingsvergunning voor het uitvoeren een werk, geen bouwwerk zijnde, of van werkzaamheden en tenslotte de term 'ontheffing' is vervangen door afwijking van de bouwregels/gebruiksregels.

6.2.1 Voorgevelrooilijn

Eén van de uitgangspunten voor het begrippenkader is het zoveel mogelijk aansluiten op andere relevante wetgeving zoals de Woningwet, de Wabo en het Besluit omgevingsrecht (Bor). In de Wabo wordt ervan uitgegaan dat welke woning één voorgevel heeft. Deze voorgevelrooilijn wordt als volgt gedefinieerd: de voorgevelrooilijn als bedoeld in het bestemmingsplan, beheersverordening of gemeentelijke bouwverordening. Het is dus van belang om in het bestemmingsplan een duidelijke definitie te geven. Dit geldt met name voor de regeling met betrekking tot erfafscheidingen, omdat afhankelijk van de ligging ten opzichte van de voorgevelrooilijn deze bouwwerken, geen gebouwen zijnde, al dan niet vergunningsvrij zijn. Alle overige bouwwerken worden niet gerelateerd aan de voorgevelrooilijn maar aan het achtererfgebied van de woning.

In principe kan een woning op een hoek twee voorgevelrooilijnen hebben: één in het verlengde van de voorgevel en één in het verlengde van de zijgevel van de woning, gekeerd naar openbaar toegankelijk gebied. Gelet op het bovenstaande is de systematiek in het bestemmingsplan als volgt:

• Op de verbeelding staan bouwvlakken die worden gevormd door voor-, achter- en zijgevelbouwgrenzen. Binnen deze bouwvlakken mogen de hoofdgebouwen worden gebouwd. Er is geen verplichting om in deze grenzen te bouwen, bebouwing kan ook worden opgericht in bijvoorbeeld het midden van het bouwvlak.
• De voorgevelrooilijn is gedefinieerd als: 'een denkbeeldige lijn die strak loopt langs de voorgevel van een gebouw tot aan de zijdelingse perceelsgrens.' De voorgevel is in dit geval de naar de weg gekeerde gevel of, als het een gebouw is met meerdere naar de weg gekeerde gevels, die gevel die kennelijk als zodanig moet worden aangemerkt.
• Vergunningsplichtige bijbehorende bouwwerken in de zin van bijgebouwen moeten altijd drie meter achter de voorgevel en de denkbeeldige lijn in het verlengde daarvan te worden gebouwd (de voorgevelrooilijn).
• Gelet op het begrip voorgevelrooilijn dat in de Wabo (en Bor) is geïntroduceerd en afkomstig is uit de gemeentelijke bouwverordening, betekent dat dat op hoekpercelen de zijgevellijn (de lijn, die gelegen is langs de feitelijke zijgevel en het verlengde daarvan op een bouwperceel) ook als voorgevelrooilijn moet worden beschouwd. Het hoekperceel kent dus twee voorgevelrooilijnen. Daarmee zijn bijvoorbeeld erfafscheidingen hoger dan 1 meter, die gelegen zijn voor deze voorgevelrooilijn niet omgevingsvergunningsvrij.

6.2.2 Vergunningsvrij bouwen

Vergunningsvrij bouwen mag in principe vanaf 1 meter achter de voorgevelrooilijn. Voor vergunningsplichtige bouwwerken hanteert de gemeente de eis van 3 meter achter de voorgevelrooilijn. Door het hanteren van deze eis is het duidelijk dat bijvoorbeeld een bijbehorend bouwwerk (aan- of uitbouw) in ruimtelijk en functioneel opzicht ondergeschikt blijft aan het hoofdgebouw, ook gezien vanaf de voorgevel.

Het is belangrijk het volgende in overweging te nemen bij vergunningsvrij bouwen. Een 'erf' is dat gedeelte waarop reeds een hoofdgebouw staat dat bijvoorbeeld de bestemming 'Wonen' heeft en waarbij de bebouwingsmogelijkheden in voldoende ruimtelijk opzicht direct behoren bij en in functioneel opzicht ten dienste staan van, en/of in feitelijk opzicht direct aansluitend is aan het hoofdgebouw. Een 'erf' kan samenvallen met een perceel, maar een perceel kan ook meer omvatten. Voor de beantwoording van de vraag of een vergunningsvrij bouwwerk in de zin van het Bor kan worden aangemerkt, is het vereist dat het vergunningsvrije bouwwerk op (rond) hetzelfde perceel staat als dat waarop het hoofdgebouw zich bevindt. De omstandigheid dat iemand eigenaar is van zowel het afgesloten gedeelte van het perceel (bijvoorbeeld een weiland) als van het bebouwde deel van het perceel is voor de beantwoording van de vraag of sprake is van 'een perceel, waarop zich een gebouw bevindt' niet zonder meer doorslaggevend. Ook de omstandigheid dat sprake is van een kadastrale eenheid is niet zonder meer doorslaggevend.

6.2.3 Monumentenvergunning

Met de in werking treding van de Wabo zijn ongeveer 25 vergunningen op het gebied van ruimte, bouwen, natuur, milieu en monumenten geïntegreerd tot een omgevingsvergunning. Ook de monumentenvergunning is onder het stelsel van de omgevingsvergunning gebracht. Het apart aanvragen van de monumentenvergunning en bouwvergunning is niet mogelijk. Binnen de Wabo kan namelijk geen splitsing van vergunningen plaatsvinden als sprake is van een fysiek ondeelbaar bouwplan.

Procedureel verandert er het een en ander voor monumenten. Bij provinciale en gemeentelijke monumenten, waarvoor de reguliere procedure van 8 weken gevolgd kan worden, ontstaat een omgevingsvergunning van rechtswege, als niet binnen de beslistermijn de omgevingsvergunning verleend of geweigerd is. Voor rijksmonumenten geldt dit niet. Daar zal de uniforme openbare voorbereidingsprocedure gevolgd worden met een beroepsprocedure bij daarvoor aangewezen gespecialiseerde rechtbanken.

Van rijkswege beschermde monumenten en beschermde stads- en dorpsgezichten kennen geen vergunningsvrij bouwen. Dit is wel het geval bij gemeentelijke monumenten en gemeentelijke beschermde dorpsgezichten. Bij vergunningsplichtige activiteiten ten aanzien van monumenten of wanneer de activiteiten zich bevinden in een aangewezen beschermd stad- of dorpsgezicht moet een monumentenvergunning worden aangevraagd waarover de gemeentelijke monumentencommissie zal adviseren.