direct naar inhoud van 3.1 Ruimtelijke structuur
Plan: Vreelandseweg
Status: vastgesteld
Plantype: bestemmingsplan
IMRO-idn: NL.IMRO.0402.13bp00vreelandsew-va02

3.1 Ruimtelijke structuur

3.1.1 Historie

Het noordelijke deel van het plangebied bestaat voor het grootste gedeelte uit de buurt 'omgeving Haven'. Nadat er in het begin van de negentiende eeuw al diverse ambitieuze plannen werden bedacht om Hilversum een vaarverbinding te verschaffen, hebben nieuwe technische middelen het eerst in 1935 mogelijk gemaakt de aanleg van het Hilversums Kanaal ter hand te nemen. In 1937 kon de scheepvaartverbinding in gebruik worden genomen. De plannen voorzagen in de aanleg van een omvangrijk haven- en industriegebied, dat zich zou uitstrekken van de Gooische Vaart in het noorden tot aan de huidige Zeverijnstraat in het zuiden. Aan de noordzijde van het kanaal werden drie havenarmen gegraven. Van twee aan de zuidzijde ontworpen havenarmen werd er slechts één gedeeltelijk gerealiseerd. Het nieuwe op de scheepvaart afgestemde industrieterrein bleek aanvankelijk niet die aantrekkingskracht uit te oefenen, die men ervan had verwacht. Slechts een handvol bedrijven vestigde zich er. De spoedig, na de ingebruikname, uitbrekende wereldoorlog smoorde iedere verdere ontwikkeling. Mede door de stormachtige ontwikkeling van het wegvervoer in de jaren vijftig, heeft het bedrijventerrein zich verder kunnen ontwikkelen. Midden jaren tachtig van de vorige eeuw is aan de noordzijde de tweede havenarm gedempt om aan nieuwe bedrijven ruimte te bieden. Van 2001 tot 2003 heeft eenzelfde activiteit plaatsgevonden aan de verlengde Zuiderloswal. Langs de Diependaalselaan lagen aanvankelijk vloeivelden ten behoeve van het rioleringsstelsel in Hilversum. Deze vloeivelden werden in 1939 vervangen door een rioolwaterzuiveringsinstallatie. In 1941 werd er in de nabijheid daarvan een grote vijver gegraven die gebruikt werd voor het effluent met een overstort naar de Gooische Vaart. Met de aanleg van de wijk Kerkelanden is deze vijver door de Kerkelandenlaan in tweeën gesplitst. Aansluitend op het bedrijventerrein 'Kerkelanden-Oost' is begin jaren negentig van de vorige eeuw aan de zuidzijde een terrein ten behoeve van kantoren en bedrijven in ontwikkeling gebracht, waarvoor het noodzakelijk was een nieuwe ontsluiting tussen de wijk Kerkelanden en de Loosdrechtseweg aan te leggen.

De oudste bebouwing in het plangebied ligt langs de Vaartweg/Beresteinseweg en is tot stand gekomen rond 1900. Het in het plangebied voorkomende woongebied is overwegend complexmatig vanaf 1930 tot stand gekomen. De bebouwing rond de Wolvenlaan, Marterlaan, Beverlaan, Dassenlaan en Gazellestraat is ontworpen en gerealiseerd vanaf eind jaren vijftig begin zestig van de vorige eeuw. Mede naar aanleiding van de sloop van een aantal schoolgebouwen, is een locatie nabij de Wolvenlaan/Marter midden jaren tachtig van de vorige eeuw voorzien van gestapelde en niet-gestapelde woningbouw.

3.1.2 Stedebouwkundige structuur

Algemene karakteristiek van het plangebied

Het gebied kenmerkt zich door grote ruimtelijke elementen zowel van infrastructurele aard als van gebouwde aard. Te noemen zijn:

  • Het Hilversums kanaal met de nog resterende havenarmen;
  • Grote invalswegen zoals de Vreelandseweg en de Loosdrechtseweg;
  • De Buitenring met zijn grote verkeersknooppunten;
  • De grote Johannes Husvijvers bij de entree van de Kerkelanden;
  • De grote bedrijfsgebouwen op de bedrijventerreinen en laad- en loskraan in de haven;
  • De grens van de woongebieden wordt gekenmerkt door grote en/of hoge woongebouwen.

Het plangebied kan in stedenbouwkundig opzicht in drie verschillende deelgebieden worden opgesplitst:

  • 1. Het in het oosten van het plangebied gelegen woongebied:

Het woongebied is onderdeel van de tuinstad tussen de Oude Haven en de Diependaalselaan. Dit gebied kenmerkt zich door een sterke samenhang tussen architectuur en stedenbouw hetgeen zich uit in gebouwde hoekoplossingen, as- beëindigingen, geplande rooilijnverspringingen, kleine, mooi omzoomde pleintjes, accenten bij achterpaden en bijzondere functies. De complexen zijn van eenzelfde architectuur zodat grotere eenheden zijn te onderscheiden. De kleine schaal die gehanteerd is heeft het tuindorp als maatgevende eenheid. Langs de grotere wegen staan (grotere) villa's. Binnen het gebied zijn kleinere woningen gelokaliseerd. Mede gelet op de etagewoningen is in een relatief klein gebied een grote differentiatie van woningtypen aanwezig.

  • 2. Het havenkwartier en het ten zuiden daarvan liggend bedrijventerrein tussen Vreelandseweg en Zeverijnstraat:

Het industriegebied rond de havens van het Hilversums kanaal is een ruimtelijk onderdeel op het niveau van heel Hilversum (het spoor en de grote natuurgebieden zijn ook dergelijke onderdelen). Het bebouwingspercentage is hoog zodat veel buitenopslag en parkeren op de openbare weg terecht komt die daar nauwelijks ruimte voor biedt. In het gebied worden verschillende herstructureringsmaatregelen genomen om een aantal van de genoemde problemen op te lossen. Ten zuiden van het Havenkwartier ligt het bedrijventerrein aan de Zeverijnstraat. Ruimtelijk gezien maakt dit bedrijventerrein ("Zeverijn") eigenlijk geen deel uit van het Havenkwartier. Dat komt vooral door de gerichtheid van de gebouwen (voorkanten) op de Zeverijnstraat en niet op de Vreelandseweg. Ook de inrichting van de Vreelandseweg heeft hier een scheidende werking in plaats van een verbindende. Door de geïsoleerde ligging en z'n relatief beperkte grootte is het gebied een incident of eiland in het stedelijk gebied. De bebouwing is dicht en verschillend. Door de grote diepte van de kavels staan er bedrijven achter bedrijven.

  • 3. De bebouwing ten zuiden van de Diependaalselaan met het bedrijventerrein aan de Franciscusweg en de Oscar Romerolaan:

Het gebied ten zuiden van de Diependaalselaan is een van de zuidelijke lobben die als-het-ware aan de Diependaalse buitenring hangt. Het daar gelegen bedrijventerrein is ruimer van opzet door een beperkter bebouwingspercentage. Het maakt echter een volle indruk door de stalling van auto's en vrachtauto's. Hoge gebouwen (bejaardencentrum flats Kerkelanden) kenmerken het noordwestelijk gedeelte van dit plangedeelte. De strook langs de Diependaalselaan is grotendeels onbebouwd met verspreid liggend enkele kleine gebouwen.

3.1.3 Groenstructuur

Het plangebied is, dankzij de ligging binnen stedelijk gebied, overwegend bebouwd. Naast de algemene groenstructuren rondom woningen, tuinen en bedrijven kent het plangebied wel enkele grotere groengebieden. In de oksel tussen de Diependaalselaan en de Kerkelandelaan zijn enkele hoogwaardige bedrijven in een parkachtige sfeer gelegen.

Tot slot zijn rondom de sportvelden aan het Kininelaantje diverse groene elementen aanwezig. Met name rondom de sportvelden als overgang naar het openbaar gebied en tussen de sportvelden en het Hilversums kanaal is veel groen aanwezig.

3.1.4 Waterstructuur

De waterstructuur in het plangebied wordt gevormd door de Gooise Vaart en het Hilversums Kanaal. Aan de noordzijde van het plangebied ligt de Gooise Vaart met aan het oostelijke uiteinde de Oude Haven in de kern. Het Hilversums Kanaal verbindt Hilversum met de rivier de Vecht. Kaart met waterstructuur is opgenomen in paragraaf 5.7.2.

In de loop van de jaren is een tweetal havenarmen gedempt. Op dit moment zijn nog twee havenarmen over. In de noordelijke havenarm liggen enkele tientallen woonarken. Aan de zuidzijde van het kanaal, ter plaatse van het Sporthavenpad, ligt de sporthaven die een belangrijke recreatieve functie heeft. Het Hilversums Kanaal heeft een belangrijke afvoerende en waterbergende functie. Daarnaast heeft het Hilversums Kanaal een belangrijke drainerende werking voor het omliggende gebied met een waterpeil van N.A.P. - 1,20 m.

Aan de Diependaalselaan ligt een grote vijver, de Vijver Kerkelanden. Deze is met de aanleg van de wijk Kerkelanden door de Kerkelandenlaan in tweeën gesplitst. Het oostelijke deel van deze vijver ligt in het plangebied.

3.1.5 Verkeersstructuur

De wegenstructuur in het plangebied laat zich als volgt omschrijven: de wegen die het buitencircuit vormen hebben een belangrijke en als zodanig bestempelde verkeersfunctie. Dit zijn achtereenvolgens de Gijsbrecht van Amstelstraat, de Vreelandseweg en de Diependaalselaan. Een soortgelijke verkeersfunctie vervult de Vaartweg, als belangrijke toegangsweg naar het centrum van Hilversum. Genoemde wegen kenmerken zich door een intensief gebruik van zowel gemotoriseerd verkeer alsmede (brom)fietsers. Langs de Gijsbrecht van Amstelstraat, de Vreelandseweg en de Diependaalselaan zijn de verkeersfuncties gescheiden. Op de Vaartweg is sprake van gemengd verkeer. Als in- en uitvalswegen van Hilversum hebben de Vreelandseweg en de Loosdrechtseweg (tot aan de Diependaalselaan) ook een belangrijke verkeersfunctie, waarbij volledige scheiding van verkeerssoorten is toegepast.

Overige veel gebruikte wegen binnen het gebied zijn de Kerkelandenlaan, de Zeverijnstraat, de Loosdrechtseweg (tussen de Diependaalselaan en de Vaartweg), de Gijsbrecht van Amstelstraat (tussen de Vreelandseweg en de Loosdrechtseweg), de Heidestraat en de Bodemanstraat. Op al deze wegen vindt een gemengde verkeersafwikkeling plaats.