Banstraat 23-27

5.1 Monumentale waarden Banstraat 23-27

De aanwezigheid van monumenten (Monumentenwet 1988) of in cultuurhistorisch of archeologisch opzicht waardevolle gebieden kan nadere eisen stellen aan het bestemmingsplan. Door de provincie Noord-Holland is een Cultuurhistorische Waardenkaart opgesteld, waarop onderscheid wordt gemaakt in de thema's 'bouwkunde', 'historische geografie' en 'archeologie'. Hieronder wordt aan de hand van deze thema's voor het Museumkwartier beschreven welke historische waarden de omgeving en het plangebied (mogelijk) bezit.

De Schoonheid van Amsterdam Digitaal, Welstandsnota voor stadsdeel Oud-Zuid (30 april 2009)

In de Welstandsnota van het voormalige stadsdeel Oud Zuid (2004, geactualiseerd april 2009) is beschreven hoe het stadsdeel omgaat met de in de Wet algemene bepalingen (destijds Woningwet) gegeven bevoegdheid om omgevingsvergunningaanvragen te toetsen op 'redelijke eisen van welstand'.

Het plangebied van onderliggend bestemmingsplan is in de Welstandsnota ingedeeld in de categorie 'gebieden met een bijzonder welstandsniveau'. In deze gebieden is het welstandstoezicht erop gericht om aantasting van de ruimtelijke karakteristiek te voorkomen en de bestaande kwaliteit te versterken. Het betreft gebieden met architectonische, cultuurhistorische, landschappelijke en / of stedenbouwkundige waarden. Aan de Welstandsnota Oud Zuid liggen de volgende uitgangspunten ten grondslag:

• Het welstandsbeleid dient gericht te zijn op behoud en versterking van de ruimtelijke kwaliteit van stadsdeel Oud Zuid;
• Het beleid moet stimulerend en klantvriendelijk zijn, het moet uit te leggen zijn en de uitvoering ervan moet openbaar en controleerbaar zijn;
• De regels dienen ten minste een ondergrens te waarborgen en moeten overzichtelijk zijn. Afhankelijk van het ambitieniveau dient er sprake te zijn van maatwerk per gebied;
• In het recente verleden is door het stadsdeel welstandsbeleid vastgesteld voor de 19de eeuwse Ring en de Gordel '20-'40. Dit beleid is in de Welstandsnota Oud Zuid opgenomen.

Advies monumentwaardigheid Banstraat 23-27

Op 25 juli 2011 bracht BMA advies uit omtrent de monumentwaardigheid van de panden Banstraat 23-27. Dit advies en andere relevante stukken is als bijlage (bijlagen 1 tot en met 3) bij deze plantoelichting gevoegd. Het advies luidt als volgt:

De Banstraat 23-27 vormt de eerste bebouwing van de Banstraat als onderdeel van een diep bouwblok en staat enigszins uit de as van de J.J. Viottastraat. Omdat het herinnert aan Berlages idee twee ruim halfopen bouwblokken te maken in dit deel van Plan Zuid, heeft het gebouwtje enige stedenbouwkundige waarde. De bescheiden vormgeving van het als garage met bovenwoningen ontworpen rijtje met siermestelwerk in de borstweringen en de met dakkapellen bezette mansardekap is typerend voor de periode rond 1910. Door de latere toevoeging van nr. 27 is het van oorsprong symmetrische ontwerp enigszins uit balans geraakt; van de oorspronkelijke vormgeving van de garagedeuren is niets meer over. Om deze reden is aan dit het gebouw op de door stadsdeel Zuid vastgestelde waarderingskaarten de basisorde toegekend.

Ontworpen als garage voor auto's en koetsen bij de woningen aan de Lairessestraat 49 en 51, is het bouwwerk vanuit cultuurhistorisch oogpunt interessant. Het markeert de overgang in het particuliere stadsvervoer van rijtuig naar automobiel. Van dit gebouwtype zijn ook weinig voorbeelden bewaard gebleven. In de huidige situatie is in de onderbouw van Banstraat 23-27 echter weinig meer dat herinnert aan de functie van een garage van voor 1940; slechts in één woning zijn de indeling en de details van kozijnen en deuren nog aanwezig, maar die zijn niet van hoge architectonische kwaliteit. Om bovengenoemde redenen adviseert BMA om de panden Banstraat 23-27 niet aan te wijzen als gemeentelijk monument.

Commissie IV van Commissie Welstand en Monumenten heeft op 19 september 2011 aangeraden het pand een hogere waardering te geven dan 'Basisorde', namelijk orde 2.

Inmiddels hebben zowel het BMA als CWM IV op respectievelijk 6 maart 2012 en 20 maart 2012 hun eerdere adviezen opnieuw bevestigd (zie bijlagen 11 en 12 van de plantoelichting). Het dagelijks bestuur houdt op basis van deze adviezen vast aan haar besluit de panden niet tot gemeentelijk monument aan te wijzen en gezien de vergevorderde planontwikkeling is er geen aanleiding de panden een hogere orde-waardering dan de basisorde af te geven.

Conclusie

De panden aan de Banstraat 23-27 betreffen geen gemeentelijke- en geen rijksmonumenten, waardoor het geen belemmering vormt voor het herontwikkelingsplan.