Vreeswijk - Noord

2.1 Algemeen

Inleiding
In dit hoofdstuk wordt de bestaande situatie van het plangebied beschreven. Dit hoofdstuk geeft een uitgebreid beeld van alle voor dit bestemmingsplan relevante aspecten. De paragrafen gaan achtereenvolgens in op de ontstaansgeschiedenis van Vreeswijk (Noord), de ruimtelijke structuur en de bebouwingsstructuur, maar ook op de aspecten groen en ecologie, archeologie en cultuurhistorie, water, verkeer, de functionele structuur, milieutechnische aspecten, recreatie en sociale veiligheid.

Nieuwegein in groter verband
De gemeente Nieuwegein ligt in het rivierkleigebied van de provincie Utrecht, tussen de gemeenten Utrecht, Houten, IJsselstein en Vianen. De Lek vormt in het zuiden de gemeentegrens van Nieuwegein. In sociaal-economisch opzicht maakt Nieuwegein deel uit van de Utrechtse agglomeratie die ruim een half miljoen inwoners telt. Met een landoppervlak van 2.565 ha is Nieuwegein bepaald klein, maar het inwonertal van 60.725 op 1 januari 2012 maakt het na Utrecht, Amersfoort en Veenendaal, tot de vijfde gemeente van de provincie.

Nieuwegein is een jonge gemeente, in 1971 ontstaan als groeikern na samenvoeging van Jutphaas en Vreeswijk. Hoewel beide dorpen een lange geschiedenis kennen is die van Vreeswijk complexer. Het territoir van de huidige gemeente is voor het grootste deel ontstaan uit de gerechten Vreeswijk, Jutphaas en het Gein en bevat daarnaast delen van de gerechten Galecop, West- en Oostraven Wulven. Jutphaas is ontstaan als ontginnersdorp waarvan de kern zich later van het Kerkveld heeft verplaatst naar de Vaartse Rijn. Vreeswijk en het Gein hebben een andersoortige ontwikkeling gekend en zijn te kenschetsen als respectievelijk sluis- en tolhavendorp. Beide zijn nederzettingen aan rivierhavens geweest.

De gemeentegrenzen zijn in de loop van de tijd onderhevig geweest aan veelvuldige veranderingen als gevolg van het expanderende Utrecht en aanpassingen aan de moderne infrastructuur. De bebouwing wordt vrijwel geheel ingesloten door moderne infrastructuur en waterwegen: de rijkswegen A2, A12 in het westen en noorden, de rijksweg A27 globaal in het oosten en de Lek in het zuiden.

Plangebied
Het oude dorp Vreeswijk kent een lange geschiedenis. Al in het jaar 918 was er sprake van een nederzetting. De ligging langs het water was bij de ontwikkeling cruciaal. Vreeswijk fungeerde als handelscentrum om goederen van de Lek via de Vaartse Rijn naar Utrecht te krijgen. Met de aanleg van het Merwedekanaal ontstond er een "schiereiland" (Prins Hendriklaan en Emmaweg) waar het oude dorp zich verder op kon ontwikkelen. Ook kwam er in het gebied een schippersinternaat Het Prins Hendrik Internaat.

Na de Tweede Wereldoorlog heeft het oude dorp zich langzaam uitgebreid met nieuwe woningbouw en de vestiging van nieuwe industrie.
Een deel van de nieuwe industrie heeft ondertussen alweer plaatsgemaakt voor de bouw van de nieuwe woonwijk Nieuw Vreeswijk.