| onherroepelijk |
| NL.IMRO.0344.BVKANALENEILAND-0601 |
In hoofdstuk 1 is het gemeentelijke uitgangspunt benoemd om daar waar mogelijk, het instrument beheersverordening in te zetten om het ruimtelijke beleid te actualiseren. Vaststelling van een beheersverordening voor Dichterswijk, Kanaleneiland, Transwijk is een logisch vervolg op dit uitgangspunt.
De hoofdstructuur van het plangebied wordt met name bepaald door de hoofdinfrastructuur die deels de randen van het plangebied vormt. Dit betreft in het zuidwesten het Amsterdam-Rijnkanaal, in het noorden de Maarten Luther Kinglaan/ Weg der Verenigde Naties/ Graadt van Roggenweg en in het oosten het Merwedekanaal en de spoorwegen.
De structuur in het plangebied zelf wordt gedragen door de Beneluxlaan, de Europalaan (die overgaat in de Overste den Oudenlaan), de Dr. M.A. Tellegenlaan/ Van Zijstweg en de Churchilllaan/ Kon. Wilhelminalaan/ Balijelaan/ Vondellaan. In Dichterswijk speelt de Croeselaan een structurerende rol.
Daarnaast heeft het verordeningsgebied een belangrijke groenstructuur, die bepaald wordt door het park Transwijk en het sportpark Welgelegen aan de Overste den Oudenlaan, en het Marco Poloplantsoen. Deze groene elementen worden verbonden door een waterloop, die in noord-zuidrichting door het verordeningsgebied loopt, alsmede de ARK-zone. In het verordeningsgebied kunnen qua verkavelings- en bebouwingstypologie verschillende deelgebieden worden onderscheiden.
Dichterswijk
Dichterswijk behoort tot het verordeningsgebied, te weten het gebied ingesloten tussen het Merwedekanaal, Van Zijstweg, het spoor en de Vondellaan/Balijelaan. De Dichterswijk betreft een woongebied die begin van de 20e eeuw gebouwd is. De verkaveling kenmerkt zich door strokenbebouwing en gesloten bebouwing met ondiepe achtertuinen. De bebouwing bestaat uit twee a drie bouwlagen, al dan niet met een kap. De stratenprofielen zijn smal waardoor de wijk een stedelijk karakter heeft. Centraal in de wijk ligt een klein park.
Tussen de Croeselaan en het Merwedekanaal is de nieuwe woonwijk Parkhaven gerealiseerd. In het zuidelijk deel zijn vooral eengezinswoningen gebouwd, terwijl ten noorden van de Heycopstraat voornamelijk appartementen staan. Op dit moment zijn in het gebied onder andere nog de bedriiven Royco-fabriek, Bo-rent en Van Hees gevestigd. Deze gebieden worden buiten de verordening gelaten (zie paragraaf 1.2).
Kanaleneiland
Kanaleneiland is het langgerekte gebied tussen het Merwedekanaal en het Amsterdam-Rijnkanaal, aangelegd in de jaren zestig. Een conceptontwerp voor een uitbreidingswijk op deze plek bestond al voor de grenswijziging van 1954. Het voorstel omvatte een scheiding van wonen en werken op wijkniveau; industrie langs het Merwedekanaal, de daadwerkelijke woonwijk centraal gelegen en aan de westzijde een groenstrook.
Voor de Tweede Wereldoorlog waren er echter al onderhandelingen op gang gekomen over de vervanging van functie van het Merwedekanaal door het nieuwe Amsterdam-Rijnkanaal. En bleef de landschapsstructuur van het westelijk grondgebied van Utrecht bij de aanleg van het Merwedekanaal nog relatief ongeschonden, na de aanleg van het Amsterdam-Rijnkanaal werd het gehele gebied ten oosten van het kanaal opgespoten voor de bouw van de nieuwe wijk Kanaleneiland waar voor zo’n 30.000 inwoners woningen zouden worden gerealiseerd. In het definitieve stedenbouwkundig plan voor de wijk werden de vroeg-functionalistische gedachten - die later zo kenmerkend werden voor de jaren zestig - sterk doorgevoerd. Wonen, werken, recreëren en verkeer kregen een duidelijk rol in de wijkopzet. De wijk is opgezet volgens de CIAM-principes: de functionalistische bebouwing is afwisselend hoog en laag, geplaatst in een rationele verkaveling in een ruim opgezette stedenbouwkundige structuur waarin (gemeenschappelijk) groen en water een grote rol spelen.
Wat architectuur betreft is de wijk heel typerend voor de tijd waarin ze gebouwd is: langs de belangrijkste assen is de (kantoor)bebouwing in de vorm van solitaire blokken vrij hoog en gevarieerd met het kantoor van de Nationale Nederlanden als meest duidelijk oriëntatiepunt. De woonbebouwing in het centrum van de wijk is vrij uniform vormgegeven met een grotendeels horizontale geleding. De laagbouwwoningen zijn oorspronkelijk zonder kap uitgevoerd. Op dit moment bevindt de planvorming voor herstructurering van de wijk zich in een vergevorderd stadium. De ligging - nu tussen de Utrechtse binnenstad en de nieuwe wijk Leidsche Rijn en aan het kanaal - biedt vele ontwikkelingsmogelijkheden.
Transwijk
Transwijk is het oostelijk kwartier van Kanaleneiland, begrensd door de Weg der Verenigde Naties, het Merwedekanaal en de Beneluxlaan. Hoewel Transwijk als deel van Kanaleneiland kan worden beschouwd, is er een duidelijk onderscheid tussen beide woon- en werkgebieden te maken. Dit onderscheid is met name te vinden in de stedenbouwkundige en functionele opzet van de wijk en de vormgeving van de bebouwing. Wat architectuur betreft is in Transwijk veel meer variatie te vinden dan in Kanaleneiland.
In Transwijk zijn de functies wonen, werken en recreëren door elkaar heen geweven. Langs de Weg der Verenigde Naties staan voornamelijk grootschalige kantoorgebouwen die qua schaal en maatvoering nauw aansluiten op de bebouwing rond de Jaarbeurs en de Graadt van Roggenweg. De oudere bebouwing langs het Merwedekanaal is langzamerhand verdwenen ten behoeve van nieuwe kantoren en faciliteiten voor de Jaarbeurs opgezet in een vrije verkaveling of een grid verkaveling.
De architectuur van dit gebied is hedendaags en kent veel variatie in vorm, kleur en materiaalgebruik. In het noordoosten van Transwijk is een groot aantal sportvelden gelegen. Ter hoogte van de Wilhelminalaan ligt een kleinschalig woonwijkje uit de jaren zestig (stempelverkaveling) dat door de renovatie in de jaren negentig een meer hedendaagse uitstraling heeft gekregen. De overige bebouwing van Transwijk bestaat voornamelijk uit middelhoogbouw, meergezinswoningen waarin de plattegronden de invloed van Gerrit Rietveld is terug te vinden (Van Bijnkershoeklaan, Van Vollenhovelaan). Kleinschalige inbreidingsplannen ("De Buitenplaats") uit de laatste decennia maken dat Transwijk een zeer grote verscheidenheid aan architectuur heeft.
De bovengenoemde gebieden zijn vrijwel geheel ontwikkeld. Uiteraard is er wel sprake van kleinschalige ontwikkelingen, zoals wijzigingen in erfbebouwing, wijziging van bedrijfsvoering, geringe wijzigingen van (het uiterlijk) van hoofdgebouwen door bijvoorbeeld dakkapellen en dakopbouwen en het (her) inrichten van openbaar gebied, zoals nieuwe speelvoorzieningen.
De gemeente wenst de bestaande kwaliteit van de wijk, als ook de aanwezige functiemenging te bebouwen. De gemeente acht de beheersverordening voor dit doel het geschikte instrument, omdat dit instrument juist bedoeld is om de bestaande situatie vast te leggen, terwijl kleinschalige ontwikkelingen (zowel qua bouwen als qua gebruik) mogelijk blijven.