Entreegebouw, binnenstad

4.1 Projectbeschrijving

4.1.1 Stedenbouwkundig plan

Het Entreegebouw zal gerealiseerd worden tussen het Vredenburgplein en de Catharijnesingel. Voor het Entreegebouw betekent dit dat het een belangrijke ruimtelijke en functionele bijdrage moet leveren aan het Vredenburgplein èn de nieuwe Catharijnesingel, terwijl het tevens de nieuwe verbinding vanuit de binnenstad (plein) naar de singel begeleidt. Dat betekent dat het zich als één helder bouwblok met herkenbare ingangspartijen moet presenteren.

Naast winkelgebouw is het tevens het begin van de nieuwe centrumboulevard, als verbinding naar de nieuwe OV-terminal, het Stadskantoor en Jaarbeursterrein. Het Entreegebouw is als portaal van de centrumboulevard aan de zijde van de oude binnenstad essentieel voor het tot stand brengen van een goed functionerende centrumboulevard.

Het gebouw manifesteert zich als een stedelijk bouwblok met duidelijk herkenbare ingangspartijen. Een gebouw met duidelijk verticaal gelede gevels, waarbij buitenruimten van de woningen binnen het gevelvlak liggen. Het Entreegebouw kenmerkt zich op de winkellagen door open en transparante gevels (figuur 4.1). Ofschoon onderdeel van het winkelcentrum Hoog Catharijne, wordt de winkelfunctie zoveel mogelijk ook naar buiten gericht.

Figuur 4.1: Impressie van Entreegebouw bezien vanaf Vredenburgplein

Het Entreegebouw presenteert zich als een zelfstandig stedelijk bouwblok. Dat betekent dat de west- en zuidgevel, respectievelijk de gevel grenzend aan de zijde van de toekomstige Catharijnesingel en de gevel aan de passage langs het V&D gebouw, worden vormgegeven als buitengevels.

In het huidige Hoog Catharijne moet men direct na binnenkomst met de roltrap naar de eerste verdieping. In het Nieuwe Hoog Catharijne kan men op maaiveldniveau blijven tot voorbij de singel en krijgt men de keuze om te stijgen naar hoger gelegen verdiepingen.

Het Vredenburg plein wordt door toevoeging van het Entreegebouw, maar ook het Muziekpaleis en het woonwinkelgebouw De Vredenburg, herontwikkeld en zal als nieuw stadsplein een bijdrage leveren aan de levendigheid van de Utrechtse binnenstad. Aan de zijde van de Catharijnesingel zal de realisatie van het Entreegebouw positieve invloed hebben op de beleving van de binnenstad. In beide gevallen zijn naar buiten gerichte functies in de plinten van de gebouwen belangrijk voor het functioneren van het gebied.

De Commissie Welstand en Monumenten heeft in vergadering van 7 december 2010 geconcludeerd dat de bouwaanvraag voor het Entreegebouw voldoet aan redelijke eisen van welstand.

Naast voornoemd Entreegebouw is in dit bestemmingsplan tevens de herontwikkeling van de parkeergarage onder het Entreegebouw en het Vredenburgplein mogelijk gemaakt. De overige delen van het plangebied (parkeergarage Rijnkade, parkeerdek Achter Clarenburg, Achter Clarenburg, bestaande woningen en horeca aan Achter Clarenburg) worden slechts geactualiseerd, waarbij de bestaande planologische regelingen in hoofdlijnen worden vernieuwd.

4.1.2 Programma

De versterking van de winkelfunctie in het plangebied moet complementair zijn aan de bestaande detailhandelstructuur van de oude stad. De diverse deelgebieden krijgen daarom ook een eigen karakterisering. Zo wordt het Vredenburgplein een mix van cultuur, horeca, lifestyle en hoogwaardige mode. De marktfunctie blijft grotendeels op het plein behouden; een aantal zaterdagen per jaar wordt het plein vrijgemaakt voor evenementen. Aan de Catharijnesingel ontstaat een nieuwe mogelijkheid tot verblijven en winkelen aan het water. Hoog Catharijne kan worden versterkt met nieuwe winkelformules, die nu grotendeels ontbreken in Utrecht. Het 'winkelen' wordt met name versterkt door een verbetering van de structuur van de binnenzijde van Hoog Catharijne en van de routes aan de buitenzijde op straatniveau, waar functies in de plint komen.

Ook het wonen in de directe omgeving van het Stationsgebied moet aantrekkelijk worden. De stedelijke woonkwaliteit moet verstrekt worden en er is een grote behoefte aan centrumstedelijke woonmilieus. In dit bestemmingsplan is ruimte gereserveerd voor 60 woningen, onderverdeeld in stadswoningen en appartementen. De huidige woningen in het Stationsgebied zijn vanuit het maaiveld moeilijk waarneembaar. Door de nieuwe woningen beter zichtbaar te maken vanaf de straat, zal naar verwachting de sociale veiligheid verbeteren. Dat is in het belang van het gehele Stationsgebied. De woningen in de zone van de Centrumboulevard zijn meer grootstedelijk. Waarbij appartementencomplexen veelal onderdeel uitmaken van grotere multifunctionele gebouwen. De differentiatie in woonmilieus schept kansen om plekken met een eigen identiteit te maken. Bijzondere architectuur kan een dergelijk karakter versterken.

Het programma dat gerealiseerd wordt in het Entreegebouw bestaat uit bijna 21.000 m2 detailhandel en dienstverlening, 600 m2 kantoren, en 1.476 m2 horeca, waarbij het bij voornoemde oppervlakten gaat om verkoopvloeroppervlakte inclusief daarbij behorende bedrijfsruimte zoals een magazijn, kantine, etc..

4.1.3 Planbeschrijving per onderdeel

Het Entreegebouw
Het Entreegebouw (ook wel Vredenburgblok genoemd) kenmerkt zich door een duidelijke verticale opbouw en geleding die aansluiting zoekt bij de historische stad. Het gebouw is in schaal en maat een stedelijk blok dat, samen met het woonwinkelgebouw De Vredenburg en het Muziekpaleis, het Vredenburgplein opnieuw definieert.

Binnen het volume is een aantal verschillende gebruikszones te herkennen. Globaal kunnen deze worden opgesplitst in verkeersgebieden, commerciële functies en een verblijfsgebied. De verkeersgebieden bestaan uit een grote publieke ruimte, (winkel)passages, toegangen tot verticaal transport en service corridors. De verkeersgebieden bevinden zich uitsluitend op laag 0 en laag 1, uitgezonderd de servicegangen en de verticale ontsluiting van de bovengelegen woningen. Deze bevinden zich ook op laag twee.

Het verblijfsgebied binnen het Entreegebouw, de Vredenburgkamer, is één van de nieuwe openbare ruimten van Hoog Catharijne die te bereiken zijn via de winkelpassages. Deze publieke ruimten onderscheiden door hun afzonderlijke kwaliteiten. De Vredenburgkamer bevindt zich voor de hoofdingangen van het warenhuis van Vroom & Dreesman. Het is bedoeld als een interne hal binnen het Entreegebouw.

Het Entreegebouw markeert het begin van de Centrumboulevard met twee nieuwe verbindingen tussen de oude stad en het station. In tegenstelling tot het benauwde karakter van de huidige looproutes (passages), worden de nieuwe verbindingen gekenmerkt door daglicht (Figuur 4.2). Ze ademen door de hoogte een sfeer van ruimte uit. Waar er in de huidige situatie één route is, zijn er in de nieuwe situatie twee duidelijk herkenbare routes in Hoog Catharijne. Deze twee nieuwe looproutes vormen de verbindingen tussen diverse openbare gebieden van het nieuwe Hoog Catharijne. De winkelpassages komen voor in een aantal verschillende gedaanten, waarbij een breedte van ongeveer 8 meter wordt nagestreefd.

Figuur 4.2: Impressie passage laag 1

De zuidelijke passage kan gezien worden als 'straat' die grenst aan de zuidelijke kant van het Entreegebouw. Deze straat zorgt ervoor dat het Entreegebouw een zelfstandig bouwblok is. Dit achterliggende principe is een belangrijk uitgangspunt geweest bij het verder uitwerken van het Entreegebouw en de aangrenzende bouwmassa.De zuidelijke passage geeft meer het idee van tussen de gebouwen te zijn dan in een gebouw te zijn. De noordelijke passage geeft van het Vredenburgplein tot aan de Catharijnesingel het gevoel daadwerkelijk in het gebouw zijn.

De winkelpassages zijn de elementen die de historische binnenstad en het nieuwe stationsgebied met elkaar verbinden. Tevens verbinden ze het hoger gelegen programma op laag 1 rond het station met het programma op maaiveld.

Appartementen en stadswoningen
Boven de drie hoofdwinkellagen van het Entreegebouw zijn drie lagen woningen gesitueerd. Deze woningen bevinden zich binnen twee L-vormige bouwvolumes van drie bouwlagen. Het ene bouwvolume bestaat uit gelijkvloerse appartementen, het andere bouwvolume bevat stadswoningen. De ruimte die omsloten wordt door de de twee bouwvolumes is de semi-openbare binnentuin van de woningen, die tevens dient doet als ontsluiting van de woningen. De stadswoningen krijgen naast de binnentuin ook nog een privé buitenruimte aan de andere zijde van de woning.

Vredenburgpaviljoen aan de Catharijnesingel
De zuidelijke looproute wordt ter plaatse van de kruising met de Catharijnesingel verduidelijkt door de plaatsing van het Vredenburgpaviljoen. Dit is een vrijstaand gebouw dat aan de zuidzijde van de looproute is gesitueerd. Met de uitstraling van het gebouw wordt aansluiting gezocht bij de oude stad. Fysiek is het duidelijk gescheiden van het Entreegebouw om zo de individualiteit van deze stedelijke bouwblokken te benadrukken.

Clarenburg
Boven Clarenburg blijft de verbinding tussen het Entreegebouw en Voor Clarenburg. De passage sluit direct aan op laag 1 van de zuidelijke looproute (passage). De binnengevels die zich tegenover de gevel van V&D bevinden worden alle vernieuwd en voor de huidige gevellijn geplaatst. De buitengevels en het programma aan Achter Clarenburg blijft grotendeels onveranderd. Het kunstwerk van Aldo van Eyk dat de buitengevel vormt voor laag 1 en 2 zal hierbij worden behouden.

De hoek van Clarenburg grenzend aan het Vredenburgplein krijgt een kleine toevoeging aan winkeloppervlak en daarmee ook een nieuwe gevel. Dit is een gevel die 'zweeft' op een glazen plint van winkelpuien op maaiveld. In de richting van het plein bestaat de gevel uit grootschalige winkelfronten. De gevels van de woningen sluiten hierop aan zodat alle functies in een helder bouwvolume worden gevat.

Horeca
In het Entreegebouw kunnen twee typen horeca worden onderscheiden. De horeca die ondersteunend is aan de winkelfunctie in het Entreegebouw en de horeca die ondersteunend is aan het verhogen van de verblijfskwaliteit op straatniveau aan de zijde van de Catharijnesingel en het Muziekpaleis.

De horeca die aanwezig is in het Entreegebouw kan gezien worden als ondersteunende horeca, aangezien deze ondersteunend is aan de hoofdfunctie detailhandel. Daarbij volgen deze horecavestigingen strikt de algemeen gehanteerde winkeltijden van de aanwezige winkels, inclusief koopavonden.

Aan de buitenzijde van het gebouw zijn horecavestigingen mogelijk die een meer zelfstandig karakter hebben. Deze zijn niet gebonden aan de winkelsluitingstijden in het Entreegebouw. Ter versterking van de leefbaarheid is aan de zijde van de Catharijnesingel en het Muziekpaleis horeca in de categorie D1, D2, C en B mogelijk (zie bijlage 2 bij de regels). In deze gelegenheden ligt het accent voornamelijk op verstrekken van (alcoholvrije) dranken en ter plaatse bereide etenswaren. Hierbij valt te denken aan cafés, brasserien, bistro's, restuarants, cafetaria's, etc..