Busbaan Kruisvaart, Dichterswijk

3.2 Planbeschrijving

Het bestemmingsplan is gericht op het mogelijk maken van de aanleg van een vrije busbaan langs de Kruisvaart en de aansluiting daarvan op de Vondellaan. Het bestemmingsplan is gebaseerd op het Voorlopig Ontwerp Kruisvaartbaan d.d. september 2012 en het resultaat van de gevoerde inspraak over het Voorlopig Ontwerp.

Afbeelding 3.1 Tracé busbaan Kruisvaart

3.2.1 Ligging tracé

De busbaan Kruisvaart vormt de verbinding tussen de busbuffer van de OV-terminal en de Vondellaan. Het tracé van de busbaan begint aan de zuidzijde van de busbuffer en loopt vervolgens tussen de treinsporen van Utrecht Centraal en de woningbouwlocatie (ten noordoosten van de huidige Dichterswijk). Ter hoogte van de Raadwijk ligt het tracé zo dicht mogelijk langs het treinspoor aan de oostzijde van de Kruisvaart. Vervolgens kruist het tracé de Kruisvaart ter hoogte van Raadwijk, waar het aansluit op de Vondellaan. Het Texaco tankstation verdwijnt om een aansluiting te kunnen maken op de Vondellaan. De busbaan Kruisvaart vormt het laatste deel van de route voor de bussen die uit oost/ zuidoostelijke richting naar de OV-terminal rijden. Het gaat om de streeklijnen uit de regio Bunnik en de stadslijnen uit Hoograven en Lunetten.

De ontsluiting van de nieuw te ontwikkelen woningbouwlocatie verloopt niet via de busbaan. De busbaan blijft vrij van overig verkeer met uitzondering van nood- en hulpdiensten. Omdat het tracé binnen de bebouwde kom ligt, is de maximumsnelheid op de busbaan 50 km per uur. De rijbaanbreedte van de busbaan (twee rijstroken) is 7,1 meter.

3.2.2 Ruimtelijke inpassing en ontwerpuitgangspunten

Het tracé van de HOV-baan bestaat uit drie delen:

• 1. Busbaan vanaf de (nog aan te leggen) busbuffer van station Utrecht Centraal tot aan de Kruisvaart;
• 2. Busbaan in de Kruisvaart en brug over de Kruisvaart;
• 3. Aansluiting Vondellaan.
  

Afbeelding 3.2 Ontwerp busbaan Kruisvaart

Busbaan van busbuffer tot Kruisvaart
Voor de aanleg van de busbaan wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de gereserveerde ruimte tussen de treinsporen en de nieuw te ontwikkelen woningbouwlocatie. De ligging van de busbaan is mede gebaseerd op het in voorbereiding zijnde Stedenbouwkundig Programma van Eisen voor de nieuwe woningbouwlocatie. De busbaan ligt hier ingeklemd tussen de nieuwe ontsluitingsweg, zoals nu is opgenomen in het concept SPvE, en de spoorbaan Utrecht CS – Arhem/ Den Bosch. Er is rekening gehouden met een 1 meter brede grasberm aan de zijde van de woningbouwlocatie. De busbaan Kruisvaart vormt een overgang tussen de spoorbaan en de nieuwe woningbouwlocatie.

Busbaan in en over de Kruisvaart
Om de afstand tot de woningen aan de H. Tollensstraat en de Raadwijk zo groot mogelijk te houden, blijft de busbaan de treinsporen strak volgen. De busbaan in de Kruisvaart ligt zo strak mogelijk langs de keerwand en het daarop staande geluidscherm van de spoorbaan. Om het spuiten van graffiti tegen de ProRail keermuur te ontmoedigen wordt in de vervolgfase van het project onderzocht of het mogelijk is om klimplanten tegen de keermuur aan te brengen.
De bestaande woningen aan de Raadwijk hebben hun voordeur aan de zijde van de treinsporen en keken tot voor kort vooral uit op de beplanting aan weerszijden van de Kruisvaart. Vanwege de spooruitbreiding is de groenstrook tussen Kruisvaart en treinsporen verdwenen. Om de busbaan zo strak mogelijk langs de keerwand van de spoorbaan te kunnen leggen, ligt deze deels in de bestaande Kruisvaart. De Kruisvaart wordt daarom voor een deel verlegd. Bij de verlegging van de Kruisvaart is rekening gehouden met de noodzaak om de nabij gelegen woonboten incidenteel te kunnen uitvaren, voor bijvoorbeeld onderhoud. Langs de busbaan zal een geluidsscherm worden gerealiseerd met een hoogte van 1,5 meter.

Door de verlegging van de Kruisvaart verdwijnt aan de zijde van de Raadwijk ook een deel van de groenstrook. Ter compensatie van de te rooien beplanting komt langs de Raadwijk een nieuwe bomenrij. Tussen de bestaande parkeerplaatsen zijn nieuwe boomvakken voorzien. De parkeerplaatsen die hierdoor komen te vervallen worden in de nabijheid (binnen dit bestemmingsplan) gecompenseerd. Hierbij valt te denken aan het aanleggen van enkele vakken in de bocht van de Raadwijk nabij de Vondellaan.

Ter hoogte van de Vondellaan kruist de busbaan de Kruisvaart, om aan te kunnen sluiten op de Vondellaan. Hiervoor wordt een brug gebouwd over de Kruisvaart. Uitgegaan wordt van een zelfstandige hefbrug of van een uithijsbaar brugdek. De brug zal zeer incidenteel geopend worden voor het uitvaren van de nabij gelegen woonboten. De minimale doorvaarthoogte van de brug (bij gesloten brugdek) bedraagt 1 meter. Er is rekening gehouden met een minimale doorvaartbreedte van 8 meter.

Afbeelding 3.3 Busbaan in en over de Kruisvaart

Afbeelding 3.4 Doorsnede busbaan ter plaatse van Kruisvaart

Aansluiting Vondellaan
De busbaan Kruisvaart sluit zoveel mogelijk recht aan op de Vondellaan. Door de rechte aansluiting ontstaat een overzichtelijke situatie en verkeersveilige voor de kruisende verkeersstromen. De rechtstand op de Vondellaan maakt ook een zo haaks mogelijke kruising van de Kruisvaart mogelijk. Hiervoor moet het Texaco-tankstation op deze locatie verdwijnen.

De aansluiting van de busbaan Kruisvaart op de Vondellaan wordt met een Verkeersregelinstallatie (VRI) geregeld. De werking van de VRI wordt afgestemd op de omliggende kruisingen.

Afbeelding 3.5 Detail aansluiting busbaan op Vondellaan (bron: Voorlopig Ontwerp)

3.2.3 Verkeersafwikkeling

Vanaf de busbuffer tot aan de aansluiting met de Vondellaan is sprake van een vrije busbaan. Met verkeerslichten (Verkeersregel Installatie (VRI)) wordt geregeld dat bussen snel en verkeersveilig kunnen in- en uitvoegen op de Vondellaan. Het gaat alleen om het regelen van kruisend fietsverkeer en het autoverkeer op de Vondellaan richting de Balijelaan. Dit is om te voorkomen dat de bus, komend vanaf de busbaan, te lang moet wachten op kruisend auto- en fietsverkeer op de Vondellaan richting de Balijelaan. Na deze kruising voegt de bus op de bestaande busstrook langs de Vondellaan tot aan de Bleekstraat. Vanaf de kruising Vondellaan - Bleekstraat maken de bussen gebruik van de openbare weg en rijden ze mee met het overige verkeer. Deze situatie is vergelijkbaar met de huidige situatie ter plaatse van de Adama van Scheltemabaan en de Bleekstraat, waarbij het busverkeer ook invoegt en meerijdt met het overig verkeer.

Bij het onderzoek ten behoeve van de busbaan Kruisvaart is de verkeerssituatie op de Vondellaan beoordeeld waar de busbaan op moet aansluiten. De wegcapaciteit van de Vondellaan is in de huidige situatie nog net voldoende is om het ingaande en uitgaande spitsverkeer te verwerken, waarbij op de drukste momenten al filevorming ontstaat. Uit verkeersprognoses valt op te maken dat de verkeersdruk tussen nu en 2020 steeds meer zal toenemen. Bij een ongewijzigde situatie zou het niet mogelijk zijn het verwachte aanbod van autoverkeer via de Vondellaan te verwerken.

De verkeerslichtenregelingen van de kruispunten Vondellaan – Croeselaan, Vondellaan-Bleekstraat en Venuslaan – Albatrosstraat fungeren zowel in de huidige situatie als in de situatie met de busbaan Kruisvaart als doserende kranen. Het autoverkeer wordt 'druppelsgewijs' op het tussengelegen traject toegelaten. Daardoor kan de doorstroming van het openbaar vervoer en voldoende bereikbaarheid van de toekomstige Busbaan Kruisvaart worden gegarandeerd. Dit is aangetoond door een verkeerskundige simulatie (VISSIM). Uit deze simulatie blijkt dat de doorstroming van het openbaar vervoer ook voldoende is in de spitsperiode. Er is hierbij zowel gekeken naar de definitieve situatie van de busbaan als naar de tijdelijke situatie waarbij er extra bussen gebruik maken van de busbaan. Door de aansluiting van de busbaan en de prioriteit van het openbaar vervoer ontstaat geen extra stagnatie voor het autoverkeer.

Ambitiedocument 'Utrecht Aantrekkelijk en Bereikbaar'

Uit verkeersprognoses blijkt dat de Vondellaan veel wordt gebruikt door autoverkeer dat van buiten de stad of van verder gelegen wijken komt en via de Bleekstraat of Albatrosstraat de spoorbaan Utrecht – Den Bosch/ Arnhem kruist. Dit doorgaande autoverkeer zou volgens het Ambitiedocument 'Utrecht Aantrekkelijk en Bereikbaar' gebruik moeten maken van de Ring of andere ontsluitende wegen. Het is daarom ongewenst om dit autoverkeer te faciliteren door het realiseren van extra infrastructuur voor auto's of door de verkeerscapaciteit van de Vondellaan te vergroten.

De omgeving van de Vondellaan vormt één van de poorten naar de binnenstad. Vanuit deze ambitie is het gewenst om de functie van de Vondellaan voor doorgaand autoverkeer te beperken en de focus te leggen op het faciliteren van lokaal autoverkeer, fietsers en voetgangers. Door een gewogen combinatie van maatregelen op omliggende wegen en op de Vondellaan, is het terugdringen van het doorgaande autoverkeer haalbaar tot een niveau dat beter is dan de huidige situatie (minder dan 13.500 mvt/etmaal). Het College van B&W heeft de hiervoor geformuleerde oplossingsrichtingen op 8 mei 2012 vastgesteld. De oplossingrichtingen worden momenteel uitgewerkt in concrete maatregelen die zijn opgenomen in een bereikbaarheidsvisie die naar verwachting in 2012 door het College van B&W vastgesteld. De maatregelen zullen er toe bijdragen dat de verkeersdruk op de Vondellaan afneemt ten opzichte van de huidige prognoses, waardoor er meer verkeerscapaciteit ontstaat voor bestemmingsverkeer, fietsers en voetgangers en OV. Dit is ook aangetoond door een verkeerkundige simulatie (VISSIM). De maatregelen zijn niet randvoorwaardelijk voor het functioneren van het Openbaar Vervoer systeem via de Vondellaan en de busbaan Kruisvaart. De maatregelen bieden wel de mogelijkheid om het busverkeer van de route over het Ledig Erf te halen en via een andere route (Albatrosstraat en Vondellaan) naar de busbaan te laten rijden. Het moment van invoering van de maatregelen is voorzien in 2018, gelijktijdig met de ingebruikname van de tramlijn naar De Uithof.

In alle milieuonderzoeken die zijn uitgevoerd ten behoeve van dit ontwerpbestemmingsplan is uitgegaan van de geldende verkeersprognoses en daarin opgenomen verkeersintensiteiten. Dit betreft een worst-case situatie. Door de maatregelen van de bereikbaarheidsvisie zal de verkeersintensiteit op de Vondellaan afnemen. Dit leidt tot een verbetering van de milieu-effecten, zoals voor geluid en luchtkwaliteit.