Bestemmingsplan Het Nationale Park De Hoge Veluwe

4.5 Beleid NP De Hoge Veluwe

In deze paragraaf worden kort de plannen en visies besproken die zijn opgesteld door NP De Hoge Veluwe zelf. De hieronder besproken documenten liggen ten grondslag aan de ontwikkelingen die zijn voorzien voor NP De Hoge Veluwe. Deze ontwikkelingen zijn deels de aanleiding voor het opstellen van dit bestemmingsplan en zijn toegelicht in hoofdstuk 3; de planbeschrijving.

Algemeen beleidsplan 2010-2015

Het Algemeen Beleidsplan 2010 - 2015 geeft de hoofdlijnen aan van het beleid binnen de Stichting NP De Hoge Veluwe. Het thema van het jubileum: "75 jaar kwaliteit door continuïteit" brengt tot uitdrukking dat het besturen en beheren van een Nationaal park gediend is met een consistent beleid.

Dit soort consistentie staat niet voor gezapigheid maar juist voor ambitie. In een tijd van crises op onderwerpen als milieu, duurzaamheid, financiën en gemeenschapszin, wil NP De Hoge Veluwe op vele terreinen een voorbeeldfunctie vervullen.

Het Algemeen Beleidsplan geeft vanuit de doelstelling richting aan het beleid. Uitgangspunt daarbij is de balans tussen ecologie en economie.

Balans ecologie – economie

NP De Hoge Veluwe onderscheidt zich van andere nationale parken door de sterke samenhang en balans tussen ecologie en economie. Aan het in de afgelopen decennia bereikte hoge ecologische niveau lag een op zelfstandigheid gericht en afgewogen economisch beleid ten grondslag.

NP De Hoge Veluwe vervult, in het vinden van een zo goed mogelijk evenwicht tussen ecologie en economie, een voorbeeldfunctie.

Pijlers

• a. natuur en landschap
• b. cultuurhistorie, kunst en architectuur
• c. bezoekers

De pijlers zijn in paragraaf 2.4 reeds toegelicht.

Zelfstandigheid

NP De Hoge Veluwe is een zelfstandige stichting, voert een grotendeels subsidie-onafhankelijke exploitatie en is daardoor vrijwel geheel afhankelijk van entreegelden. Wel wordt gebruik gemaakt van projectsubsidies.

De komende jaren werkt NP De Hoge Veluwe verder aan de versterking van de economische basis. De continuïteit van het beheer is beter te garanderen op het moment dat de exploitatie minder gevoelig is voor schommelingen in de bezoekersaantallen.

Totaalplan 2010-2020 "Investeren in Ruimtelijke Kwaliteit"

Strategie

De kwaliteit van de parkbeleving wordt gedragen door de aanwezige landschappen en natuur. Andersom geldt dat de bijzondere natuur juist in stand gehouden kan worden met de inkomsten uit het bezoek. In sommige gevallen kan sprake zijn van negatieve beïnvloeding. Te veel druk, zeker op kwetsbare plekken, gaat ten koste van bijzondere natuur- en cultuurhistorische waarden. NP De Hoge Veluwe stelt zich ten doel de instandhouding van het erfgoed en het behoud en de versterking van de biodiversiteit. Anderzijds moet NP De Hoge Veluwe vanuit haar financiële zelfstandigheid zich blijven ontwikkelen om (betalende) bezoekers te (blijven) trekken.

NP De Hoge Veluwe werkt al jaren op basis van een goede balans tussen ecologie en economie. Deze lijn wordt voortgezet. Een heldere saldobenadering ligt ten grondslag aan een verdergaande zonering ten behoeve van de drie pijlers.

Zonering

De zonering van NP De Hoge Veluwe is gebaseerd op de belangrijkste natuurwaarden: de meest kwetsbare rijkdom zit in de open terreintypen. NP De Hoge Veluwe wenst de huidige zonering te versterken. Dit krijgt vorm door de aantrekkingskracht van de drukste gebieden te vergroten en de rustige gebieden natuurlijker te maken. In paragraaf 3.2 is een afbeelding opgenomen waarin de zonering is gevisualiseerd.

• Rustig: Het overgrote deel van NP De Hoge Veluwe valt in de rustige zone. Bezoekers kunnen hier het idyllische landschap ervaren met de ongestoorde vergezichten en de aanwezigheid van grote herbivoren. Ook komen hier de voor verstoring meest gevoelige (vogel)soorten voor. Door wegen af te waarderen en bezoekers te concentreren in het centrum wordt de zone vergroot van ca. 80% naar ca. 85% van de totale parkoppervlakte. Binnen deze zone liggen de rustgebieden voor het grof wild.

• Matig druk: De routes tussen de twee noordelijke ingangen en de omgeving van het Buitenverblijf Jachthuis Sint Hubertus zijn matig druk. Ook bij de zuidelijke ingang ligt een matig drukke zone. Het gevarieerde boslandschap zorgt in deze zone voor minder verstoring tussen bezoekers onderling en naar de rustige zones. In de huidige situatie lopen door de matig drukke zones meerdere verharde autowegen. NP De Hoge Veluwe gaat hier autowegen afwaarderen. Beoogd effect: minder verstoring naar de omliggende zone. Dit brengt deze matig drukke zone terug van ca. 15% naar ca. 10% van NP De Hoge Veluwe.

• Druk: Het gebied rondom het centrum en het Kröller-Müller Museum is veruit het drukst. De bezoekers concentreren zich rondom de publiekstrekkers: Kröller-Müller Museum, Museonder, Bezoekerscentrum, parkwinkel, restaurant De Koperen Kop en de fietsenherstelwerkplaats. Dit is de verzamel- en ontmoetingsplek binnen NP De Hoge Veluwe. Hier starten vele wandelingen en activiteiten. De drukste zone beslaat ca. 5% van NP De Hoge Veluwe. Investering in de kwaliteit van de publieksvoorzieningen vindt vooral plaats in deze zone, door de uitvoering van het plan voor herinrichting van het centrumgebied.

Tuin en parkaanleg Jachthuis St. Hubertus, herinrichtingsplan

Als gevolg van de diverse planwijzigingen door de jaren heen (door herontwerp en ook door beheermaatregelen), is in de loop der tijd de samenhang van het oorspronkelijk ontwerp van het Jachthuis en de directe omgeving verloren gegaan. Dit is ten koste gegaan van de kracht van het geheel. Veel van de toevoegingen doen afbreuk aan de eenheid.

Na jaren van incidentele aanpassingen is het de hoogste tijd voor een krachtige visie op het geheel. De opgave is om te komen tot een overtuigend landschapsontwerp gebaseerd op de grote cultuurhistorische waarden, waarbij ook recht gedaan wordt aan de landschappelijke uitgangssituatie van voor Berlage en aan de huidige situatie en daarmee dus ruimte is voor nieuw inzicht. Aan de basis van de ingrepen staat echter het plan van Berlage: doel is terug te gaan naar de kracht van het oorspronkelijke ontwerp van Berlage.

Daarom is er een herinrichtingsplan opgesteld. De aanpassingen worden gefaseerd uitgevoerd.

Afbeelding 13: Ontwerp Jachthuis, planvoorstel (ontwerp H+N+S landschapsarchitecten i.s.m. Michael van Gessel)

Afbeelding 14: Vanuit het centrumgebied wordt een nieuw fietspad aangelegd, parallel langs de Kronkelweg voor autoverkeer. Hierboven staat een weergave van de hoofdstructuur voor wegen (stippellijn) en paden (gele lijn) tussen het centrumgebied en het Buitenverblijf Jachthuis Sint Hubertus.

Cultuurhistorische visie NP De Hoge Veluwe

De Cultuurhistorische Visie vormt samen met het Beleidsplan Natuur, Landschap, Infrastructuur en Gebouwen en het Bezoekersmanagementplan het toetsingskader voor het beleid van NP De Hoge Veluwe in relatie tot toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen en beheeringrepen. Afgezet tegen de historie van NP De Hoge Veluwe en de ontwikkelingen van de afgelopen jaren is er nu behoefte aan:

• waardering van de cultuurhistorische landschappen, objecten, tijdlagen en thema’s;
• formulering van een inhoudelijke en beleidsmatige visie op behoud, ontwikkeling en gebruik van landschap en erfgoed;
• ontwikkeling van concrete voornemens en aanbevelingen voor toekomstige beheermaatregelen en ruimtelijke ontwikkelingen;
• ontwikkeling van een toetsingskader cultuurhistorie.

Uitgangspunten

Van een object- naar een gebiedsgerichte benadering;

De Cultuurhistorische Analyse uit 2007 heeft een op het object gericht karakter. Voor het opstellen van een betrouwbare en slagvaardige Cultuurhistorische Visie voor NP De Hoge Veluwe is een bredere benadering nodig, waarin object en gebied worden gecombineerd. Zo ontstaat een samenhangend beeld van de cultuurhistorische landschapsopbouw en de landschapsontwikkeling (inclusief de daarin aanwezige elementen).

• landschap en landschapsontwikkeling staan centraal;
• integrale en dynamische benadering van landschap;
• goede balans tussen instandhouding en ontwikkeling;
• visie echtpaar Kröller-Müller: richtinggevend;
• samenhangende toekomstvisie van Park en Museum.

Waarderingscriteria

In de wereld van de erfgoedzorg wordt al geruime tijd nagedacht over de wijze waarop cultuurhistorisch erfgoed dient te worden gewaardeerd en geselecteerd. In de loop der jaren is voor objecten en landschappen een vijftal criteria ontwikkeld.

De vijf waarderingscriteria zijn:

• gaafheid: in goede staat bewaard gebleven;
• zeldzaamheid: komt alleen op deze plaats voor;
• kenmerkendheid: karakteristiek voor een bepaalde periode, regio of ontwikkeling;
• ensemblewaarde: onderdeel van een cultuurhistorische verzameling;
• belevingswaarde: kan door bezoekers worden waargenomen.

Het bovenstaande heeft, samen met de analyse, geleid tot een visie- en opgaveparagraaf waar in verschillende projecten zijn uitgewerkt voor NP De Hoge Veluwe, voor besloten landschappen en voor open landschappen.

Beleidsplan "Natuur, landschap, infrastructuur en gebouwen"

Doel

Binnen de algemene doelstelling stelt NP De Hoge Veluwe zich ten doel om de Veluwse landschappen die het echtpaar Kröller-Müller begin 1900 aantrof en de landschappen die in de periode daarna zijn ontstaan, in stand te houden. Hiervoor is beheer van de voor die landschappen kenmerkende vegetaties nodig. De bij die vegetatie behorende fauna wordt, afhankelijk van de soort, (in)direct beheerd. Behoud en versterking van de kwaliteit van natuur en landschap en in relatie daarmee de aanwezige infrastructuur en gebouwen staan voorop, rekening houdend met de recreatieve waarde.

Natuur en landschap

Het beleid richt zich op de instandhouding van de verscheidenheid van landschappen. De inzet en vorm van beheer komt tot stand door een functieweging per landschapstype. Hierbij worden de volgende functies met de daaraan gekoppelde uitgangspunten onderscheiden:

• natuur: sturen op biodiversiteit;
• landschap: variatie en behoud;
• beleving: gevoel bezoeker;
• cultuurhistorie: behoud en/of ontwikkeling;
• productie: geen hoofddoel.

NP De Hoge Veluwe kiest voor het beheer van landschappen (leefgebieden). Uiteindelijk moet dit resulteren in een hoge biodiversiteit met de aanwezigheid van vele 'Rode Lijst' soorten. Om de effecten van het gevoerde beheer te volgen zal gewerkt worden met een beheerevaluatiesysteem op basis van onderzoek en monitoren.

In zijn algemeenheid worden bij het actieve beheer van de halfnatuurlijke landschappen maatregelen genomen, zoals:

• plaggen, maaien, branden, kappen en jacht;
• verwijderen van invasieve soorten;
• specifiek beheer voor specifieke soorten.

De komende vijf jaar wordt de nadruk gelegd op de grote rijkdom in biodiversiteit in de open terreintypen. Deze terreinen zullen open gehouden worden en waar nodig en mogelijk worden open terreinen met elkaar verbonden. Speciale aandacht gaat uit naar:

• variatie in successiestadia;
• areaal actief stuifzand;
• areaal open water (vennen).

De nadruk op de open terreinen brengt met zich mee dat er, ten gunste daarvan en voor een meer geleidelijke overgang van open terrein naar bos, extra zal worden gekapt.

Bij het beheer van de bosgebieden is het streven gericht op het realiseren van een meer natuurlijke en gevarieerde bossamenstelling. In het beheer wordt rekening gehouden met de belevingswaarde van NP De Hoge Veluwe.

Infrastructuur en gebouwen

NP De Hoge Veluwe heeft de verplichting om door zorgvuldig beheer en onderhoud de veiligheid van bezoekers en medewerkers te garanderen. Bij projecten richt het beleid zich op het aanpassen van dat wat aanwezig is aan de eisen van deze tijd. Op die punten waar aanpassing onvoldoende resultaat oplevert wordt gekozen voor afbraak, afwaardering, nieuwbouw en nieuwe aanleg. Bij het nemen van besluiten zal dit altijd gebeuren met aandacht voor de cultuurhistorische- en belevingswaarde, maar evenzeer voor veiligheid en duurzaamheid. De deelname aan de Green Key vereist duurzaam materiaalgebruik. Bij renovatie en nieuwbouw worden zoveel mogelijk kansen benut om energie- en waterverbruik terug te dringen.

Vanuit de cultuurhistorie van NP De Hoge Veluwe gaat er bij renovatie en nieuwbouw speciale aandacht uit naar de architectuur, uitgangspunten hierbij zijn:

• architectonische topkwaliteit;
• esthetiek;
• samenhang tussen gebouwen.

Voor de ontwikkeling van de infrastructuur en de situering van gebouwen is de zonering leidend. Het beheer en onderhoud van de infrastructuur krijgt verdere invulling op basis van een opgesteld verbeteringsplan voor wegen- en (fiets)paden. Uitgangspunten van dit verbeteringsplan zijn:

• zoveel mogelijk onderling scheiden van verkeersstromen;
• situering afstemmen op natuur en landschapsbeleving;
• gevaarlijke verkeerssituaties oplossen en voorkomen;
• opwaarderen waar nodig, afwaarderen waar mogelijk;
• stimuleren parkeren bij ingangen.

Bezoekersmanagementplan 2010-2015

Bezoekersmanagement is niet nieuw in dit Park dat al 75 jaar bewust betalende bezoekers ontvangt en dit bezoek afstemt op de capaciteiten van NP De Hoge Veluwe. In een tijd die vraagt om transparantie op velerlei gebied, is het vanzelfsprekend om het te voeren beleid ten aanzien van bezoekers te beschrijven en te publiceren.

Bezoekersmanagement krijgt gestalte binnen de beleidskaders van NP De Hoge Veluwe. Het bezoekersmanagement wordt uitgewerkt in de volgende vier kernwaarden:

• bereikbaarheid en toegankelijkheid;
• zonering;
• recreatieve voorzieningen;
• gastheerschap.

Kernwaarden

Bereikbaarheid en toegankelijkheid

Bezoekers moeten NP De Hoge Veluwe goed kunnen vinden en bereiken. Daarnaast is ook de bereikbaarheid met openbaar vervoer een belangrijk aandachtpunt voor bestuurlijke/politieke beïnvloeding. NP De Hoge Veluwe laat de bezoeker vrij in de keuze van vervoer, zowel naar NP De Hoge Veluwe als in NP De Hoge Veluwe. Hoewel de mogelijkheid tot het gebruik van de auto in NP De Hoge Veluwe mogelijk is, wordt het gebruik van milieuvriendelijk vervoer gestimuleerd. NP De Hoge Veluwe stelt gratis witte fietsen beschikbaar.

De ingangen zijn 'de poorten van NP De Hoge Veluwe'. De Hoge Veluwebeleving begint hier. NP De Hoge Veluwe wil met haar ingangen veiligheid en gastvrijheid uitstralen. De parkbeleving zal versterken en de doorstroming bij de ingangen zal de komende jaren verbeteren door:

• herinrichting infrastructuur (scheiden bezoekersstromen);
• vernieuwing portiersloges (conform Arbo-wetgeving);
• (visuele) toegangscontrole (veiligheid i.s.m. Kröller-Müller Museum).

NP De Hoge Veluwe streeft naar optimale toegankelijkheid en parkbeleving voor al haar bezoekers. NP De Hoge Veluwe biedt speciale voorzieningen voor minder validen. De beleving van de perfecte idylle, staat aan de basis van de structuur van wegen en paden. Wegen en fietspaden leiden naar het centrumgebied, waar de voorzieningen gesitueerd zijn en waar bezoekers informatie kunnen krijgen. Van daaruit kan de bezoeker NP De Hoge Veluwe verder verkennen. Door bezoekersstromen (auto's, fietsers, wandelaars, ruiters) zoveel mogelijk fysiek te scheiden, wordt ieders parkbeleving geoptimaliseerd

Zonering 

De inrichting van NP De Hoge Veluwe richt zich op enerzijds een hoogwaardige parkbeleving voor bezoekers en anderzijds op de bescherming van kwetsbare soorten en gebieden. Voor de uitleg van zonering wordt terugverwezen naar het kopje 'Totaalplan 2010-2020'.

De komende periode richt het beleid zich op het nog bewuster doorvoeren van deze zonering bij de inrichting van NP De Hoge Veluwe. Het recreatief zwaartepunt wordt versterkt door een herinrichting van het centrumgebied. Het centrumplein moet nog sterker gaan functioneren als ontmoetingsplek en startpunt voor activiteiten in NP De Hoge Veluwe. De herinrichting betekent een kwalitatieve verbetering van de recreatieve voorzieningen in het centrum. De plaatsing van informatieborden zal beperkt blijven tot het recreatieve zwaartepunt (centrumgebied, Jachthuis St. Hubertus) en de fiets- en wandelroutes.

Om de zonering nog nadrukkelijker te onderstrepen en De Hoge Veluwebeleving zo min mogelijk te verstoren wordt de rustige, meest natuurlijke zone, de (oorspronkelijke) Wildbaan, waar mogelijk ontdaan van onnatuurlijke elementen. NP De Hoge Veluwe zal in deze zone geen routepaaltjes en informatieborden meer gebruiken. Tevens wordt de komende periode gewerkt aan vergroting van de wildzichtbaarheid. Dit zal consequenties hebben voor het verloop van routes.

Recreatieve voorzieningen

Het is in het belang van NP De Hoge Veluwe dat bezoekers met een goed gevoel terugkijken op hun bezoek. NP De Hoge Veluwe streeft daarom naar een constante, hoge kwaliteit van haar recreatieve voorzieningen die voldoet aan de (veranderende) behoeften van haar bezoekers. Om dit kwaliteitsniveau te behouden wil NP De Hoge Veluwe de komende jaren extra investeren in de kwaliteit van haar recreatieve voorzieningen.

Juist het feit dat NP De Hoge Veluwe entree heft, roept verwachtingen op. Krijgen bezoekers waar voor hun geld? Om het aanbod van NP De Hoge Veluwe zo aantrekkelijk mogelijk te maken is het van belang te weten welke behoeftes er bij de bezoekers bestaan. NP De Hoge Veluwe onderscheidt daarbij de volgende doelgroepen: samen erop uit; rustzoekers; comfortzoekers; meemakers; specialisten; sportieven en kinderen (scholen).

Gastheerschap

NP De Hoge Veluwe wil dat bezoekers zich welkom voelen. De komende jaren richt het beleid zich op voortzetting van opleiding en training van medewerkers en vrijwilligers op het gebied van gastheerschap en veiligheid.

De informatievoorziening in NP De Hoge Veluwe wordt verder geoptimaliseerd, ondermeer door gebruik te maken van nieuwe technieken. Zo kunnen bezoekers bij de ingangen en de informatiebalie in de komende periode via digitale informatiepanelen lezen over activiteiten in NP De Hoge Veluwe. Om de bezoeker op een stimulerende, interactieve, zintuiglijke en creatieve wijze te informeren speelt het Bezoekerscentrum / Museonder een centrale rol.

NP De Hoge Veluwe gaat zich, naast educatieve producten voor gezinnen, de komende jaren sterker inzetten op scholen, door toegang voor schoolklassen in NP De Hoge Veluwe te verbinden aan het volgen van educatieve programma's en speciale educatieve ruimtes te ontwikkelen.

Allure Dichtbij (juli 2004)

Bron van werk en welvaart

Jaarlijks trekt NP De Hoge Veluwe meer dan een half miljoen bezoekers uit binnen- en buitenland. Deze bezoekers geven jaarlijks ruim € 8,8 miljoen uit. Deze bestedingen in het Nationale Park en omgeving leveren omgerekend circa 150 voltijdbanen werk op. Daarnaast zijn er bij de Stichting NP De Hoge Veluwe nog ongeveer 350 vrijwilligers actief die onder andere rondleidingen in het jachthuis en de natuur verzorgen.

Hoge Veluwe is omzet voor bedrijven in regio!

De aantrekkingskracht van NP De Hoge Veluwe reikt verder dan alleen de “parkpoorten”. Door de aantrekkingskracht van NP De Hoge Veluwe (inclusief Kröller-Müller Museum) op toeristen en recreanten komen jaarlijks grote aantallen mensen naar de Veluwe voor een dagtocht of vakantie/kort verblijf. Deze toeristen besteden ook buiten NP De Hoge Veluwe (camping, bungalowpark, horecagelegenheden, etc.). NP De Hoge Veluwe heeft hiermee duidelijk een toegevoegde waarde voor de regionale economie.

Het visitekaartje van Gelderland

NP De Hoge Veluwe is een belangrijk ‘label’ voor de regio en de provincie. Uit het onderzoek blijkt dat ook veel andere in Gelderland gevestigde bedrijven en organisaties de uitstraling van NP De Hoge Veluwe en het Kröller-Müller Museum voor het eigen commercieel beleid actief benutten.

Toegang tot internationale markt

Met NP De Hoge Veluwe (met het Jachthuis St. Hubertus, de witte fietsen en het grof wild) en met het Kröller-Müller Museum (met de internationale icoon Van Gogh) heeft de provincie Gelderland een fantastische troef in de markt van het internationale toerisme.

Hoger woongenot

Kwaliteit van wonen komt voor zowel burgers als bedrijven steeds hoger op hun prioriteitenlijstje te staan. Garanties voor hoogwaardig groen, stilte, gezonde lucht, een leefbaar domein voor dieren en planten spelen daarbij een rol van toenemend belang. Met de aanwezigheid van De Hoge Veluwe is de waarborg voor lange tijd helder. Mensen begrijpen dat, hetgeen niet alleen blijkt uit onderzoek naar het woongenot maar nog pregnanter uit de betaalde kavel- en woningprijzen nabij NP De Hoge Veluwe. Uit verschillende studies naar de invloed van een groene omgeving op de waarde van onroerend goed blijkt dat een woning in een groene omgeving gemiddeld 5-15% meer opbrengt dan een vergelijkbare woning elders.

Aantrekkelijk woon- en werkklimaat vestigingsplaatsfactor van formaat

Het Nationale Park garandeert een kwalitatief hoogwaardige groene omgeving en versterkt het vestigingsklimaat door het bieden van een aantrekkelijk woon- en werkklimaat. Daarnaast draagt de aanwezigheid van het Nationale Park bij aan de representativiteit en het imago van de locatie. NP De Hoge Veluwe is daarmee ook belangrijk in het aantrekken en vasthouden van (hoogwaardige) bedrijvigheid.

Conclusie Beleid NP De Hoge Veluwe

De in hoofdstuk 3 beschreven ontwikkelingen op het Marchantplein en de directe omgeving, de omliggende wegen en paden, de entrees en het Buitenverblijf Jachthuis Sint Hubertus passen binnen de kaders die in de hierboven beschreven documenten zijn opgesteld. De hierboven beschreven documenten hebben als basis gediend voor de uitwerking van de plannen van NP De Hoge Veluwe. Op kleine onderdelen zijn enkele detailuitwerkingen gewijzigd ten opzichte van de geschetste kaders. Deze hebben echter geen negatief effect op de grote lijnen die met bovenstaand beleid zijn uitgezet.