Bestemmingsplan Het Nationale Park De Hoge Veluwe

3.2 Ontwikkelingen

• 1. Marchantplein

Op en rond het Marchantplein vinden essentiële ontwikkelingen plaats. Deze ontwikkelingen zijn beschreven in het addendum, ter aanvulling op het Totaalplan 2010. Hieronder wordt dit addendum toegelicht. Afbeelding 5 geeft de huidige situatie op en rondom het Marchantplein weer.

Afbeelding 5: Huidige situatie Marchantplein met de parkeerplaats, de Koperen Kop (links), het Museonder (rechts) en de fietsenherstelwerkplaats prominent aan het plein gelegen (Totaalplan 2010-2020).

Op afbeelding 6 is de conceptinvulling van het Marchantplein weergegeven welke is opgesteld als aanvulling op het 'Totaalplan 2010-2020'. Hieronder worden de aanpassingen kort toegelicht.

De ruimtelijke ontwikkeling van NP De Hoge Veluwe betreft de inrichting van het centrumgebied. Het plan beslaat meer dan de herinrichting van het Marchantplein zelf, wat er wel deel van uitmaakt. De vernieuwing van het centrumgebied krijgt vorm langs verschillende lijnen, zoals het verbeteren van de landschappelijke verankering van het gebied door een betere aanhechting aan haar omgeving en verbetering van de logica en de kwaliteit van de ontsluiting van het centrumgebied voor auto's, fietsers en wandelaars. De bedoeling is dat het centrumgebied beter herkenbaar wordt als hét centrale ontmoetingspunt in NP De Hoge Veluwe.

Voor het Marchantplein wordt ingezet op omvorming van het huidige harde plein naar een veel 'zachtere' plek met een meer landschappelijk karakter. Het beoogd beeld is een min of meer toevallige 'open plek in het bos'. Aan deze open plek krijgen drie gebouwen op vrij informele manier een plek, los gestrooid in de ruimte. In algemene zin geldt bij de beoogde herinrichting dat verbetering van de kwaliteit en vernieuwing van de voorzieningen en de inrichtingselementen worden nagestreefd, waarbij een hoog ambitieniveau wat betreft de uitstraling en de architectuur wordt gehanteerd.

Afbeelding 6: Concept invulling van het Marchantplein (ook wel centrumplein genoemd) op basis van het Totaalplan 2010-2020 (addendum).

Rond de 'open plek in het bos' staan in de toekomstige situatie drie gebouwen, ieder met hun rug tegen het bos. In eerdere schetsplannen is een opzet met vijf gebouwen verkend. Om moverende (economische en duurzame) redenen wordt in het huidige plan echter niet van vijf maar van drie gebouwen uitgegaan. Dit heeft verschillende achtergronden. Zowel inhoudelijk, ruimtelijk als financieel biedt het bundelen van een aantal gebouwfuncties grote voordelen, onder meer op het gebied van duurzaamheid maar ook qua ruimtebeslag, efficiency en uitwisseling van werknemers tussen de verschillende functies.

De belangrijkste onderdelen van de herinrichting van het Marchantplein betreffen:

Verbouwing Museonder en vernieuwing expositie

Van de huidige gebouwen aan het Marchantplein blijft het Museonder bestaan. Het wordt intern geheel vernieuwd zodat het voldoet aan de huidige eisen.

Vervangende nieuwbouw restaurant, informatiebalie, parkwinkel, ontvangstruimten voor grote groepen en toiletvoorzieningen in de vorm van een alles-in-één-gebouw

Het huidige restaurant De Koperen Kop wordt gesloopt. Het gebouw voldoet niet meer aan de huidige wensen en eisen en renovatie en uitbreiding is duurder dan nieuwbouw. Mede als gevolg van de vele aanpassingen in de loop der tijd heeft het gebouw geen bijzondere architectonische of historische waarde. Ongeveer op de oude plek keert een 2-laags gebouw (3-laags inclusief kelder) terug, dat niet alleen aan het nieuwe parkrestaurant maar ook aan een viertal andere functies plek biedt. Het nieuwe gebouw bevat tevens een informatiebalie, parkwinkel, ontvangstruimten voor grote groepen en toiletvoorzieningen.

Het nieuwe gebouw ligt het dichtst bij de parkeerplaats zodat de meeste bezoekers daar langs komen. Het gebouw heeft een publieksingang aan het vernieuwde Marchantplein. Voor het ontwerp wordt een toonaangevende architect geselecteerd, die past in de rijke ontwerptraditie van NP De Hoge Veluwe, gericht op kwaliteit en vernieuwing.

Verplaatsing en uitbreiding fietsenherstelwerkplaats en fietsenstalling

De huidige fietsenstalling blokkeert – doordat het vrij dicht op het Museonder staat – het contact via het landschappenpad met het open landschap van het Pampelse Zand. Om deze reden wordt de fietsenherstelwerkplaats en de fietsenstalling iets verplaatst. Hierdoor komen deze belangrijke functies centraler en daardoor prominenter aan het Marchantplein te liggen, dichter bij de horeca en dichter bij de ingang tot de beeldentuin. Door de stalling wat verdiept ten opzichte van het Marchantplein aan te leggen wordt voorkomen dat fietsers het Marchantplein met de fiets betreden en blijft het plein voor voetgangers en kinderen veilig.

Aanleg nieuwe ontsluitingsweg en nieuwe parkeerplaats (incl. overloopparking)

In het nieuwe plan is voorzien in een nieuwe parkeerplaats, waarbij extra plekken worden gerealiseerd ten opzichte van de huidige situatie (zie bovenstaande afbeelding voor globale inrichting nieuwe situatie). De nieuwe parkeerplaats moet voorzien in de behoefte aan extra plekken. De parkeerplaats wordt groen ingepast, met hagen en bomen. Bussen krijgen een plek in/tegen de bosrand, waardoor ze wegvallen tussen de bomen. Een aparte overloopvoorziening wordt in het bos ingepast. De exacte opzet hiervan is mede afhankelijk van de precieze positionering van te handhaven bomen. Dit wordt in het veld bepaald. Op de oude parkeerplaats wordt bos teruggebracht en een deel wordt omgezet tot evenementenveld annex picknickweide met trapveldje.

Het realiseren van een logische routing en het verbeteren van de zichtbaarheid van het centrumgebied via een doorkijk vanaf de Houtkampweg is een belangrijk onderdeel van het plan. De zichtbaarheid en logica van het centrumgebied en de ontsluiting neemt in het plan enorm toe. Snel en langzaam verkeer zijn in de nieuwe opzet zoveel mogelijk gescheiden, wat de verkeersveiligheid ten goede komt. De auto's en bussen komen vanuit het noorden, vanaf de Houtkampweg. Ook de OV-halte ligt aan de noordzijde. De fietsers en de meeste wandelaars komen vanuit het zuiden, vanaf de Oude Houtkampweg. Aan de zuidzijde komt een tweede ontsluiting voor hulpdiensten (ten behoeve van het Museonder en de fietsenherstelwerkplaats), fietsentransport en leveranciers.

Herinrichting Marchantplein

Het bestaande verharde plein wordt omgezet in een veel zachtere ruimte: de klinkervlakte maakt plaats voor een afwisselende ruimte van halfverharding en verhoogde, groene plekken met heide en bomen, plus enkele betonnen rijlopers in verband met de bevoorrading en toegankelijkheid voor hulpdiensten bij calamiteiten. Nieuwe beplanting op het Marchantplein zorgt voor een betere inpassing in het landschap.

Het Marchantplein vormt een eigen ruimte, in dienst van de omliggende gebouwen (met voldoende zitgelegenheid voor de bezoekers). Hierbij past een eigen vormentaal. Maar door de opzet, materialisering en het 'aardse' kleurgebruik verwijst het vernieuwde Marchantplein naar de omgeving en in het bijzonder naar het iets verderop gelegen Pampelse Zand. Hierdoor – en door diverse paden die vanaf het vernieuwde Marchantplein starten - hecht het plein zich veel meer dan nu het geval is aan de omgeving.

Onderdeel van de herinrichting van het centrumgebied is een betere aansluiting van het Marchantplein op de (achter)ingang van het Kröller-Müller Museum, op het landschappenpad (en daarmee het Pampelse Zand en de Franse Berg), op de Houtkampweg en op de Oude Houtkampweg, welke weer in gebruik genomen wordt als fietspad. Het Marchantplein wordt zo een echte 'spin in het web', aan alle kanten goed vastzittend aan de omgeving, een centrumvoorziening waardig. Hier gebeurt het!

• 2. Entrees

De ingangen van NP De Hoge Veluwe zullen worden heringericht. De focus ligt op de entrees bij Otterlo en Hoenderloo, omdat die ingangen nabij het centrumgebied liggen. Omdat de weg tussen het centrumgebied en entree Schaarsbergen in de toekomst afgewaardeerd zal worden, zal de entree bij Schaarsbergen ook minder gebruikt worden. Deze entree zal niet worden aangepast; de portiersloge zal te zijner tijd worden vernieuwd.

Doel van de aanpak van de ingangen in Hoenderloo en Otterlo is een zo eenvoudig mogelijke inrichting te realiseren waarbij rust en logica centrale begrippen zijn. Verder moeten de verschillende verkeerssoorten en bezoekersgroepen zoveel mogelijk uit elkaar worden gehaald. Daarnaast zal al het verkeer (behalve vaste bezoekers zoals beschermers, medewerkers en bevoorrading) rechts langs de loge worden geleid, zodat vanuit de loge de bestuurder altijd goed zichtbaar is voor de portier. Niet alleen de plek van de loge verandert, ook de directe omgeving. Afbeeldingen 7 en 8 geven een beeld van de herinrichting.

Afbeelding 7: Voorstel herinrichting ingang bij Otterlo (Bron: Oranjewoud). De asfaltstrook aan de zuidzijde van de weg is nieuw.

Afbe elding 8: Voorstel herinrichting ingang bij Hoenderloo (Bron: Totaalplan 2010-2020)

• 3. Buitenverblijf Jachthuis Sint Hubertus en de directe omgeving.

De gronden rondom het Buitenverblijf Jachthuis Sint Hubertus worden heringericht om deze weer in de oude stijl te herstellen (zie paragraaf 4.5). Deze gronden hebben grotere cultuurhistorische waarden dan natuurwaarden. Daarnaast zal het Buitenverblijf Jachthuis Sint Hubertus beter toegankelijk worden gemaakt voor recreanten. Zowel per fiets, te voet als met de auto. Hiervoor zijn enkele aanpassingen in het wegen- en padennet noodzakelijk. Ten behoeve van de fietsers wordt er een meer directe route aangelegd tussen het Marchantplein en het Buitenverblijf Jachthuis Sint Hubertus. De route van dit nieuwe fietspad is globaal bepaald. De exacte route zal worden bepaald op basis van het natuuronderzoek dat is uitgevoerd in het kader van dit bestemmingsplan (paragraaf 5.1). Daarnaast zullen er aanpassingen worden gedaan aan het wegen- en padennet waardoor het Buitenverblijf Jachthuis Sint Hubertus zoveel mogelijk via de zuidkant benaderd moet worden (zie afbeeldingen in paragraaf 5.4).

• 4. Kröller-Müller Museum

Het Kröller-Müller Museum heeft geen ontwikkelingen op de planning staan voor de komende jaren. Recent is er bij het museum een extra depot gebouwd. Ook de parkeervoorzieningen zijn opnieuw ingericht.

In dit bestemmingsplan wordt de bestaande situatie vastgelegd. Daarnaast organiseert het Kröller-Müller Museum jaarlijks enkele evenementen. Dit gebruik vindt al jaren plaats. In dit bestemmingsplan is dit gebruik vastgelegd.

• 5. Wegen, paden en parkeren

In het Totaalplan 2010-2020 is aangegeven dat de attracties in het centrumgebied beter bereikbaar moeten worden. Hiervoor zijn aanpassingen nodig aan de structuur van wegen en paden. Ook parkeervoorzieningen zullen worden heringericht. Door het verbeteren van de interne structuur zal de nadruk ook op het centrumgebied blijven liggen. Naast de aanpassingen in het centrumgebied zal het rustige deel van NP De Hoge Veluwe aanpassingen behoeven. NP De Hoge Veluwe heeft de ambitie om de wegen in dit gebied af te waarderen zodat het gebied, ten behoeve van natuur en landschap rustiger wordt. De wegen zullen niet verdwijnen maar worden wel afgewaardeerd. (Zie ook paragraaf 5.4, afbeelding: Aanpassingen aan het wegen- en padennet in NP De Hoge Veluwe)

Samen met het opwaarderen van de wegen en paden in het noorden zal dit op termijn tot gevolg hebben dat de recreatieve druk vooral in het centrumgebied zal verschuiven (zie afbeelding 9). Daarnaast zullen de verkeerstromen in het centrumgebied zoveel mogelijk gebundeld worden waardoor ook aan weerszijden van het Buitenverblijf Jachthuis Sint Hubertus de druk zal afnemen. Deze ambities van NP De Hoge Veluwe zullen niet in deze planperiode worden gerealiseerd.

Afbeelding 9: Recreatieve zonering in de huidige en toekomstige situatie (Totaalplan 2010-2020)

Nabij de ingangen van Otterlo en Hoenderloo zal NP De Hoge Veluwe de inrit anders vorm worden gegeven, zowel voor autoverkeer als fietsers. Ook de parkeervoorzieningen in het centrumgebied bij het Marchantplein worden heringericht. Zo sluiten ze beter aan bij de omgeving en liggen ze logischer ten opzichte van de voorzieningen. Tevens zal ruimte gereserveerd worden als parkeeroverloop, voor de extreem drukke momenten. De oude parkeervoorziening wordt deels heringericht met groen en geschikt gemaakt voor het tijdelijk plaatsen van tenten ten behoeve van evenementen.

6: Restauratie Gebouw 20 Deelen

Vóór de Tweede Wereldoorlog behoorde het huidige terrein van Defensie, waarop Vliegveld Deelen is gevestigd, tot het bezit van de in 1935 opgerichte Stichting NP De Hoge Veluwe. Indien Defensie dit terrein in de toekomst wil afstoten, heeft NP De Hoge Veluwe sedert december 2007 het eerste recht van koop. Buiten NP De Hoge Veluwe, aan de rand van Vliegveld Deelen, ligt Gebouw 20. NP De Hoge Veluwe heeft als onderdeel van een 'package-deal' met de Staat der Nederlanden dit gebouw in 2006 verworven vooruitlopend op de eventuele terugkoop van Vliegveld Deelen. Het gebouw is onderdeel van het voormalige Fliegerhorst Deelen, net als andere gebouwen op de Kop van Deelen. Dit gebouw zal op basis van erfpacht met een opstalrecht worden verkocht en krijgt mogelijk een functie als museum met bijbehorende horeca of alleen horeca.

7: Bijzetten urnen

Binnen de grenzen van NP De Hoge Veluwe wordt het mogelijk gemaakt urnen te plaatsen. Deze urnen worden geplaatst in de gebieden die in dit bestemmingsplan daarvoor een positieve bestemming hebben gekregen. Kwetsbare gebieden zijn hiervan uitgesloten evenals de bebouwde gebieden. Het betreft hier gebieden met een hoge archeologische waarde, natte en droge natuurgebieden, de bebouwde gebieden inclusief de directe omgeving (Buitenverblijf Jachthuis Sint Hubertus, Marchantplein, Kröller-Müller Museum, ingangen, etc.) en gebieden die in het kader van de Natuurbeschermingswet zijn aangewezen met één van de volgende habitattypen:

• Beekbegeleidende bossen
• Beken met waterplanten
• Droge heiden
• Heideveen
• Heischrale graslanden
• Stuifzandheiden
• Vochtige heiden
• Zandverstuivingen
• Zure vennen
• Zwak gebufferde vennen

In de overige habitattypen is het bijzetten van urnen wel toegestaan.

De bij te zetten urnen zijn gemaakt van een niet-verteerbaar materiaal en zullen op een diepte van 80 centimeter worden begraven. De as in de urnen bevat geen metalen meer, die worden voor de bijzetting uit de as verwijderd in het crematorium.

Ten behoeve van de bijzetting zal op locatie een boring worden gezet waarin de bus wordt geplaatst. De verstoring van de bodem is daarmee gering van oppervlak en diepte. De locatie zal worden voorzien van een zender en GPS-duiding waardoor deze is terug te vinden. De urnen zullen nooit worden verwijderd.

8: Beeldkwaliteit

De gemeente Ede heeft een beeldkwaliteitsplan Buitengebied (vastgesteld op 23 juni 2011). Dit beeldkwaliteitsplan is gericht op met name agrarische ontwikkelingen in het buitengebied. Deze algemene regels zijn niet van toepassing op de ontwikkelingen binnen de grenzen van NP De Hoge Veluwe. NP De Hoge Veluwe hanteert al sinds geruime tijd bijzondere eisen voor nieuwbouw binnen NP De Hoge Veluwe. Hiertoe heeft NP De Hoge Veluwe het kwaliteitsteam 'architectuur' in het leven geroepen. De toe te voegen bebouwing krijgt hierdoor altijd een bijzondere beeldkwaliteit met eigen architectonische en culturele waarden, passend binnen de kwaliteiten van de omgeving. Ten behoeve van de hierboven beschreven ontwikkelingen zal voorafgaand aan vergunningverlening een advies aan de Welstandscommissie worden gevraagd ten behoeve van de beeldkwaliteit en architectonische inpassing van nieuwbouw op NP De Hoge Veluwe. Een specifiek beeldkwaliteitplan voor NP De Hoge Veluwe wordt daarom niet nodig geacht.