Paragraaf 2.2 Gebiedsbeschrijving
Karakteristiek van de stadsrand
In het naoorlogse Ede was de Peppelensteeg een stadsrand. Het was een groen gebied, gelegen tussen het spoor en de wijk Veldhuizen, dat direct verbonden was met het landschap van de Gelderse Vallei. Functies waarvoor geen ruimte in de stad was, zoals de rioolwaterzuiveringsinstallatie, volkstuinen, sportvelden en het nieuwe overdekte zwembad kregen hier een plek.
Met de komst van de A30, nieuwe bedrijventerreinen en de ontwikkeling van Kernhem, is de Peppelensteeg een interne groene long geworden. Het gebied is steeds centraler in de stad komen te liggen en heeft meer maatschappelijke functies gekregen, zoals een moskee, dansscholen en een middelbare school. Ook de sportfunctie is uitgebreid, onder andere met overdekte voorzieningen als een squash-/ tennis- en fitnesscentrum. Maar al is de positie van het gebied veranderd, de ruimtelijke karakteristiek is hetzelfde gebleven: onsamenhangend en gefragmenteerd, kenmerken van veel voormalige stadsranden.
Ruimtelijke signatuur en structuur: Park Peppelensteeg
Het Peppelensteeg-gebied heeft geen overkoepelende eigen kwaliteit en identiteit. Er zijn een aantal bijzondere elementen en plekken zoals de ruim opgezette Koekeltse Boslaan, de nieuwe moskee, oude houtwallen en grote oude bomen. Maar deze zijn te incidenteel en soms ook vervreemdend. Ze gaan geen verbinding met elkaar aan. Door de steeds groter wordende betekenis voor de stad verdient de Peppelensteeg echter een eigen kleur en signatuur.
De mogelijkheden om de onsamenhangende karakteristiek van de Peppelensteeg te wijzigen zijn klein. In de nabije toekomst worden er geen grote ontwikkelingen verwacht in het gebied waardoor de ruimtelijke structuur sterk verbeterd kan worden. Het bestemmingsplan is conserverend van aard. Toch is het van belang om in dit bestemmingsplan de gewenste signatuur van het gehele gebied te omschrijven omdat elke verandering kan bijdragen aan die signatuur. Daarnaast worden er plekken aangegeven waar kansen liggen om de hoofdstructuur en leesbaarheid van het gebied te verbeteren. Zo kunnen incidentele en lokale ontwikkelingen bijdragen aan het geheel in plaats van incidenten te blijven.
signatuur
De totale signatuur voor de Peppelensteeg is die van een groene long: Park Peppelensteeg. De groene karakteristiek zou in het gehele park voelbaar moeten zijn. Vooral in het parkbos-gedeelte aan de westzijde en in de randen van het gebied is deze karakteristiek momenteel het sterkst. De Koekeltse boslaan is rijk beplant met bomen en op stukken langs het spoor staan af en toe grote oude bomen. De rand langs het spoor zou steviger aangezet kunnen worden. In het sportgedeelte is geen groenstructuur te herkennen, al zijn er incidenteel mooie bomenrijen of een ‘groen’ parkeerplein zoals bij de nieuwe moskee. Verspreid over het sportgebied zijn er ruige bosjes: langs wegen of als opvulling van een overhoek. Inzet is om door zorgvuldig omgaan met deze groenelementen de uitstraling en structuur van het gebied te verbeteren. In het sportparkgedeelte betekent dit meer transparantie, meer mogelijkheden tot doorkijk. Qua beplantingstype wordt aangesloten bij het broekontginningslandschap (populier, wilg, els, berk, es en eik). In de paragraaf over de Groenstructuur wordt hier dieper op ingegaan.
Beeldkwaliteit
Het centrale deel van Park Peppelensteeg is een sportpark in een groene setting. Transparantie in het sportpark staat centraal. Gebouwen mogen zichtbaar zijn en ook de activiteiten in de gebouwen mogen zich naar buiten tonen. Kleinere uitbreidingen in de vorm van aan- en opbouwen, ook aan de achter- en zijkanten, moeten zorgvuldig worden bekeken. De hoofdvorm van het gebouw moet goed leesbaar blijven of worden.
Centrale opgave in Park Peppelensteeg is de vormgeving van de openbare ruimte en de aansluiting van de gebouwen op die openbare ruimte. Een helder kader hiervoor heeft tot nu toe ontbroken waardoor de gebouwen zich als fragmenten voordoen. Het is moeilijk een totaalbeeld te vormen en daarop bij veranderingen in te kunnen haken. Veel is al gebouwd en verkaveld. Meest organiserend in het centrale deel van het park, ‘Sportpark Peppelensteeg-centraal’, zijn de parkeerpleintjes. Gebouwen dienen zich hier goed op te oriënteren. Kansen voor verbetering liggen er vooral rond het eventueel uit te breiden clubgebouw van Edesche Boys – Blauw Geel ’55 en het Squashcentrum; gebouwen die nu nog in een amorfe ruimte liggen. Herinrichting van het verscholen parkeerplein en de fietsenstalling zou hier een centraal element van kunnen maken waar de gebouwen zich op kunnen richten. Bij de voetbalvereniging DTS ’35 zijn er ook plannen voor uitbreiding. Ook hier kan de entree en het parkeerplein een herinrichting gebruiken. Beide voetbalclub-gebouwen kunnen in deze situaties een bijdrage leveren in de organisatie van de ruimte. Uitbreidingen, onder andere in de vorm van een extra bouwlaag, worden hier dan ook gezien als een kans om de gebouwen meer positieve uitstraling op het park te geven. Een heldere vorm en materialisering van een gebouw kan veel verbeteren aan het huidige rommelige beeld. Hierbij is het niet noodzakelijk gevels op te trekken uit baksteen, zoals verwoord in de Welstandsnota. Van belang is dat er duurzame materialen worden gebruikt die de hoofdvorm van het gebouw en de gewenste uitstraling ondersteunen.
ontsluiting / hoofdstructuur
Het park moet goed toegankelijk en bruikbaar zijn voor het omliggend stedelijk gebied en een schakel zijn in langzaam- verkeerroutes. In deze gedachte past de nieuwe noord-zuid fietsverbinding die in het midden van het gebied wordt voorgesteld, en die onder het spoor door de aansluiting maakt tussen Frankeneng en Veldhuizen en Kernhem (zie paragraaf
4.9 verkeer en parkeren). Tegelijk maakt deze aansluiting een oost westroute mogelijk langs het spoor en het gebied tussen Ede en Veenendaal-De Klomp. Doordat de hoofdentree van het park direct langs en in het verlengde van de Edese hoofdstructuur van wegen ligt (Kastelenlaan-Veenderweg) is het goed toegankelijk en bereikbaar voor auto- en fietsverkeer. Ruimtelijk werkt de entree echter vervreemdend en is de hoofdontsluiting niet passend bij het park. De ruime kruising, gelijkwaardig aan de hoofdwegen en het continue profiel van de Koekeltse boslaan wekken aanvankelijk de verwachting dat hier ook sprake is van een hoofdweg. Dit is echter een overblijfsel van een niet uitgevoerd plan waarbij de Koekeltse boslaan doorliep naar de N224. De ruime entree splitst al vrij snel in twee wegen, waarvan onduidelijk is waartoe ze leiden. Er is geen sprake van een duidelijke toegang tot het centrumdeel, het parkbos en de volkstuinen.
Een afwaardering van de weg met een meer parkachtige entree, een duidelijkere signatuur van toegangen tot de deelgebieden, en een betere beëindiging van de Koekeltse boslaan is daarom gewenst.
Groenstructuur
De groenstructuur van het gebied bestaat uit de Koekeltse boslaan als brede laan gelegen tegen een smal groengebied van de wijk Veldhuizen. In het westen mondt de laan uit in een bosachtig gebied (het parkbosgebied). In het zuiden ligt het sportgebied dat qua groenstructuur bestaat uit gefragmenteerde bomenrijen langs wegen en tussen sportvelden.
De Koekeltse boslaan, bestaande uit tenminste 3 bomenrijen is in feite de ruggengraat van het gebied. Het is een ruimtelijk sterk element. Alleen zijn de verbindingen met de rest van het gebied nauwelijks vormgegeven. Het sportgebied aan de zuidkant en het parkbos en DTS ’35 in het westen hebben geen duidelijke entree. Een ontwerpopgave is om binnen de structuur van de bomenrijen meer variatie in beplanting of gebruik aan te brengen.
In het westen kan de gewenste uitbreiding van het parkeerterrein aanleiding zijn om de entree tot DTS te verbeteren, het parkeerterrein een groenere uitstraling te geven en een duidelijk entree van het parkbos te maken. In het parkbosgebied kunnen de bestaande paden meer ‘smoel’ krijgen door gericht onderhoud. Ook is het wenselijk dat bestaande elementen als poel, watergang, toegang tot Veldhuizen beter beleefbaar worden. Het nieuw in te richten volkstuinencomplex zal deels toegankelijk worden voor wandelaars en kan aangesloten worden op het padenstelsel.
De gewenste groenstructuur van het sportgebied Peppelensteeg-zuid bestaat grofweg uit het beplanten danwel aanvullen met bomen van een aantal oost-west lopende lijnen (Koekeltse boslaan, de Peppelensteeg ook doorgezet tussen atletiekbaan en velden DTS ‘35 en de Horsterweg) en één noordzuidlijn: de Lange Kampweg in noord-zuid richting. Ook de randen van het gebied (Kastelenlaan en spoor) worden, zij het minder formeel, zwaar aangezet. Voor de ruigere bosvakken geldt: in principe een te handhaven kwaliteit, maar ligging en vormgeving kunnen verbeteren.
Ook is het van belang rekening te houden met de waarde die de bestaande ruigere beplanting heeft voor planten en dieren.
Deelgebieden
Het park is in een aantal delen te onderscheiden: de extensievere delen Peppelensteeg-Noord en Peppelensteeg-West, waarin het parkbos zich bevindt. En aan de Oostzijde het sportpark Peppelensteeg met daarbinnen een centraal gedeelte waarin de meeste bebouwing is geclusterd.
Sportpark Peppelensteeg
De Oostzijde van het park wordt gedomineerd door sportfuncties: sportvelden met clubgebouwen, overdekte sportvoorzieningen en parkeervoorzieningen. Het streven is het parkeren zoveel mogelijk geclusterd te laten plaatsvinden op een aantal hoofdparkeerpleinen. Dit vergroot de oriëntatie en het medegebruik. (Dit is op dit moment niet overal het geval en soms ook niet mogelijk). Nieuwe parkeervoorzieningen dienen echter zoveel mogelijk vanuit dit principe opgezet te worden. De parkeerpleinen moeten een groene signatuur krijgen passend in de parkgedachte. Vanuit de met bomen beplante wegen en paden is er zicht op de sportvelden. Het geeft transparantie en diepte in het gebied. Bovendien verhoogt het zichtbaar maken van de sportactiviteiten de belevingswaarde. Meer openheid betekent ook meer sociale veiligheid. Sportgebouwen mogen gezien worden. Uitbreidingen en verbouwingen bieden de kans de gebouwen een positieve uitstraling op het park te geven. Het transparanter maken van de beplanting op het sportcomplex zal, mits zorgvuldig gedaan, het groene karakter van het gebied niet aantasten.
Sportpark Peppelensteeg-centraal
In de hoek van de Kastelenlaan en de Koekeltse boslaan is een clustering van gebouwen ontstaan rondom twee centrale parkeerpleintjes. Hier concentreren zich de maatschappelijke voorzieningen: danszalen, school en moskee.
Maar ook het publieksaantrekkende overdekte zwembad en het squashcentrum. Het gebied wordt door veel mensen gebruikt en op veel verschillende momenten. Dit komt helaas nog niet tot uitdrukking in de openbare ruimte en in de uitstraling van het gebied. Het ligt verscholen achter groen en kent weinig structuur.
Vanuit de Kastelenlaan en de entree bij de Koekeltse boslaan zou het gebied meer ‘smoel’ mogen hebben. Een eerste relatief eenvoudige ingreep is het transparanter maken vanuit de Kastelenlaan.
Ingrijpender mogelijkheden zijn er door de overmaat in het kruispunt Kastelenlaan en de ruimte op en rond het waterbezink-bassin te benutten. In hun samenhang biedt dit ruimte voor nieuwe functies die de sportieve en/of maatschappelijke betekenis van het Peppelensteeg-centrum kunnen versterken. Een dergelijke ontwikkeling is echter niet in de looptijd van dit bestemmingsplan te voorzien. Daarom is voor dit onderdeel besloten de bestaande situatie op te nemen in het bestemmingsplan.
Voorts maakt de Kastelenlaan onderdeel uit van de hoofgroenstructuur van Ede, zoals ook benoemd in het Handboek groenstructuur en Groenbeleid Ede 2003. De groenstrook naast de Kastelenlaan vallend binnen het plangebied is dan ook conform het beleid groen bestemd.
Het centrumgebied zelf kan meer structuur krijgen door het rondje Lange Kampweg-Peppelensteeg te versterken. Dit kan door laan beplanting aan te brengen of te versterken en door parkeerplaatsen en (ingangen van) gebouwen te richten op dit rondje. Vooral het gebied tussen de gebouwen van het Squashcentrum en de voetbalverenigingen Edesche Boys – Blauw Geel ’55 vraagt om een herinrichting. De plannen voor uitbreiding van het clubgebouw van de voetbalverenigingen geven hier extra aanleiding toe. Tot de mogelijkheden zich voordoen om dit te verwezenlijken gaat dit bestemmingsplan uit van de huidige situatie in deze hoek.
Peppelensteeg-west
Het westelijke deel is ruig en grootschalig, met de rioolwaterzuiveringsinstallatie, een parkbos ‘Veldhuizerbos’ en een volkstuinencomplex. Daarnaast liggen hier nog een aantal weilandjes en woningen die vroeger, voor de aanleg van rijksweg A30, onderdeel waren van het grotere buitengebied.
Het parkbos kenmerkt zich door verschil in bosgroepen, zoals een populierenbos met ondergroei, populierenweide, essenbos. De bostypes horen bij lager gelegen nattere gronden. De van oorsprong ontworpen structuur van kruisende en samenkomende paden is behoorlijk dichtgegroeid. Dit draagt bij aan het ruige karakter van het parkbos. In het westelijk deel is de beplanting ruig en dicht; in het oostelijk deel tegen de wijk Veldhuizen aan meer open en parkachtig. De overgang naar de wijk Veldhuizen is fraai door de wetering en doordat het park ook is doorgezet aan de overkant van de wetering. Er zijn weinig toegangen tot het parkbos vanuit de wijk. Er is één langzaam verkeer verbinding naar het noorden (N224) en één naar het zuidwesten (langs het spoor). Het gebruik van het parkbos kan nog gestimuleerd worden door het realiseren van voorzieningen die bij het ruige en natuurlijke karakter van het bos passen. Te denken valt aan een trimbaan, ruig speelterrein of een speelbos.
In dit bestemmingsplan wordt meer ruimte gegeven aan de sportfuncties in het park, door de groei van de voetbalvereniging DTS’35 mogelijk te maken. Er komen twee nieuwe voetbalvelden op een gedeelte van het volkstuinencomplex aan de Inschoterweg. De groei van DTS ‘35 zal echter meer transformaties in gang zetten. Zo is er sprake van een uitbouw van de tribune en eventueel een uitbreiding van het verenigingsgebouw. Naast de nieuwe velden komt de nieuwe noord-zuid fietsverbinding te liggen. Het verdient aanbeveling bij deze veranderingen goed naar het gebied eromheen te kijken en het te betrekken in de planvorming: de beëindiging van de Koekeltse boslaan, het parkeerterrein, de routes door het gebied en de entrees van de verschillende functies. Hier kan nog veel worden verbeterd, onder andere de vreemde overgang van de Koekeltse boslaan naar de Inschoterweg.
Peppelensteeg-Noord
Dit deelgebied heeft nog de meeste kenmerken van het oorspronkelijke grotere buitengebied, voordat het werd afgesloten door de A30. Er zijn nog geen stedelijke functies in terecht gekomen, waardoor het een aaneengesloten weilandengebied is met een agrarische functie. Karakteristiek zijn de bomenrijen en groensingels rond rechthoekige open percelen. In de provinciale uitwerking van het streekplan ‘Zoekzones’ en het gemeentelijk structuurplan ‘Zoekzones voor stedelijke functies’ is het gebied aangewezen voor mogelijke transformatie.
In de gemeentelijke ruimtelijke visie uit 2002 is als uitgangspunt voor het betreffende gebied opgenomen een bestemming met een stedelijk recreatief karakter. In deze ruimtelijke visie komen de volgende mogelijke functies naar voren: hotel, fastfood, recreatie, leisure en meeting point (zakelijk). In een notitie over kerken komt de A30 Oost ook als mogelijke locatie naar voren.
In de provinciale uitwerking van het streekplan Gelderland 2005, te weten streekplanuitwerking “zoekzones stedelijke functies en landschapsversterking” is het betreffende gebied (inde uitwerking aangeduid als Ede2 van het streekplan) aangewezen als zoekzone werken (zie verder paragraaf 3.2.2.). In het gemeentelijk structuurplan is deze zoekzone verder uitgewerkt. Voor het betreffende gebied (in het structuurplan aangeduid als “locatie 17”) is in het gemeentelijk structuurplan bepaald dat dit gebied geschikt is voor sport, leisure, outdoor, tuininrichting, dieren, hobby, doe het zelf en diverse voorzieningen (zie verder paragraaf 3.3.1)
Deze planvorming voor het betreffende gebied, zoals hiervoor beschreven, is op dit moment echter nog te weinig concreet om als bestemming of als wijzigingsbevoegdheid mee te nemen in het onderhavige bestemmingsplan. Derhalve is de huidige agrarische bestemming gehandhaafd, waarbij echter vooruitlopend op de toekomstige ontwikkelingen, de voorheen bestaande bouwmogelijkheid ten behoeve van de agrarische bestemming is geschrapt.
Voorts wordt gesteld dat de ‘heelheid’ van het gebied van belang is en dat bij mogelijke uitgegaan moet worden van een visie op het gehele terrein Peppelensteeg-Noord en de relaties met de omliggende gebieden. De onsamenhangende situatie in de rest van Park Peppelensteeg moet hier worden voorkomen. Zijn de voorstellen niet ingebed in een bredere visie dan dient de huidige situatie gehandhaafd te blijven.