Harselaar-Zuid Fase 1a

4.14 Duurzaamheid en duurzame energievoorziening

Normstelling en Beleid

Voor duurzaamheid en duurzame energievoorziening als zodanig geldt geen wettelijke norm, met uitzondering van de energieprestatienorm EPC op basis van het Bouwbesluit. Aan deze norm wordt bij het verlenen van omgevingsvergunningen voor bouwen getoetst. De gemeente heeft beleid geformuleerd voor duurzaamheid en duurzame energievoorziening. Dit beleid is vastgesteld door de gemeenteraad in de vorm het Milieu(klimaat)beleidsplan (vastgesteld 29 september 2009). Op basis van dit beleidsplan zijn voor Harselaar-Zuid en daarmee ook voor Fase 1a een aantal beleidsmaatregelen geformuleerd.

Onderzoek

Terreininrichting en nieuwbouw
Bij de keuze van de openbare verlichting voor het bedrijventerrein zullen door de gemeente dimbare LED lampen worden toegepast. Tevens zal het terrein ook voor fietsers goed ontsloten worden. Een goede fietsverbinding van het Transferium met het bedrijventerrein is belangrijk. Bedrijven worden uitgedaagd om ook dimbare LED op hun terrein toe te passen.

De gemeente zal zorgen voor het in voldoende mate vasthouden van regenwater door het aanleggen van wadi's en andere maatregelen, zoals open bestrating bij parkeervoorzieningen op de openbare weg.

Een groen bedrijven terrein verhoogt de beeldkwaliteit en is goed voor het welbevinden van de medewerkers van de bedrijven op het bedrijventerrein. Daarom zal er conform het beleid groenvoorziening in Barneveld meer aandacht zijn voor de natuurontwikkeling op het bedrijven terrein bijvoorbeeld bij de wadi's en zullen (grote) inheemse bomen (bijv. notenbomen) toegepast worden.
Bedrijven worden uitgedaagd meer groen op hun terrein toe te passen. Ook groendaken zullen onder de aandacht van de bedrijven worden gebracht. Als baksteen wordt toepast kunnen ook nestelmogelijkheden voor vogels ingebouwd worden. Het betreft speciaal daarvoor ontworpen bakstenen.

Energiebesparing en duurzame energie door de bedrijven, die zich op Harselaar-Zuid gaan vestigen
In het Milieu(klimaat)beleidsplan staat , dat voor de bouw van de kantoren en van de productiehallen gestreefd wordt naar een verscherpte EPC van 10% (t.o.v. de dan geldende landelijke EPC-norm). Een lagere EPC is ook in het belang van het bedrijf, omdat de meerinvestering bij de bouw zich snel terugverdient in de exploitatie. Ook is het belangrijk bij de bouw van de bedrijven rekening te houden met het energiegebruik van de gebruikte bouwmaterialen. Bij gronduitgifte zal daarom een energiebesparingsonderzoek worden opgelegd. Een dergelijk onderzoek stimuleert bedrijven, die zich gaan (her)vestigen om kun energielasten laag te houden. De gemeente zal aangeven aan welke eisen dit onderzoek moet voldoen.

Opties voor het benutten van daglicht, zonne-energie en WKO/warmtepompen, terreinverlichting, meer groen op het bedrijven terrein en mobiliteitsmanagement worden daarin meegenomen. Ter ondersteuning biedt de gemeente de online-tool “kansen bij verkassen“ en het gebruik van GPR gebouw gratis aan.

De (duurzame)energievoorziening van Harselaar-Zuid

In het al genoemde Milieu(klimaat)beleidsplan is als doelstelling een reductie van 15% CO2 (en indien mogelijk meer) ten opzichte van een regulier bedrijven terrein opgenomen. Voor Harselaar-Zuid wordt daarom een minimum van 15% CO2 reductie aangehouden als doel. Verder streeft de gemeente ernaar de kosten voor energie op de lange termijn te verzekeren en betaalbaar te houden.

Onderzoeken naar de mogelijkheden om de doelen te bereiken:
Het te verwachten energiegebruik op Harselaar-Zuid is moeilijk voorspelbaar.
Dit komt door de ruimte die wordt geboden aan de verschillende categorieën bedrijven en dus aan type en omvang van de te vestigen bedrijven en de hiermee samenhangende verschillen in te verwachten energie vraag.
Uit de energievisie van BECO (bijlage 56) en het vervolg daarop door het bureau G3 (bijlage 57) wordt duidelijk, dat het mogelijk is de energievoorziening van Harselaar-Zuid zo vorm te geven, dat de reductie van 15% CO2 uitstoot ten opzichte van een regulier bedrijventerrein te bereiken is, zelfs als geen energiebesparende maatregelen zouden worden toegepast.
De CO2 reductie is wat betreft de (proces)warmtevraag voor de zwaardere categorieën bedrijven sterk afhankelijk van de benutting van biomassa (mest, vrijkomend rioolwater van de bedrijven en andere reststromen maar ook hout(pallets)). Voor kantoren en hallen hangt deze af van het kunnen benutten van restwarmtestromen, of bodemenergie. Bij elektriciteit hangt die af van de mate waarin elektriciteit duurzaam kan worden opgewekt op het terrein bijvoorbeeld met zon, wind.

Flexibiliteit en fasering van de energievoorziening:

Omdat het onzeker is in welk tempo het bedrijven terrein volloopt en verder welke categorieën bedrijven zich eerst aandienen is een flexibele en gefaseerde invulling van de energievoorziening nodig. En ook worden daarom de basisvoorzieningen voor aardgas en elektriciteit op Harselaar-Zuid aangelegd. Met het bepalen van de capaciteit van de basis voorzieningen wordt rekening gehouden met de mogelijkheid groengas en opgewekte duurzame elektriciteit in het net in te voeden. De duurzame warmte voorziening in de vorm van groen gas is onafhankelijk van het vollooptempo en aard van de zich vestigende bedrijven, als invoeden op het aardgasnet mogelijk is.

Ook kunnen hout(pallet) ketels in de warmte behoefte van individueel te vestigen bedrijven voorzien, door deze ketels te dimensioneren op individuele bedrijven. De bedrijven kunnen deze ketels zelf exploiteren of dit door derden laten doen.

Opties voor biomassa vergisting met WKK zijn minder geschikt in dit geval, omdat je dan weer afhankelijk bent van het vollooptempo, omdat er direct afzet moet zijn voor de warmte.

De duurzame elektriciteitsopwekking is behalve de mogelijkheid van invoeden op het net en de beschikbaarheid van geschikte daken niet afhankelijk van het vollopen van het bedrijventerrein.

Mogelijkheden voor warmte voorziening:

Grotere bedrijven in de zwaardere categorie hebben in potentie grote invloed op de energievraag en aanbod van Harselaar-Zuid. De komst van een zeer beperkt aantal grote productiebedrijven zou de energievraag op Harselaar-Zuid kunnen verdubbelen. Maar deze bedrijven zouden ook als bijproduct veel laagwaardige warmte kunnen genereren, waarmee mogelijk (afhankelijk van de situering van de bedrijven op het bedrijventerrein) in de ruimteverwarming van andere bedrijven op het bedrijven terrein kan worden voorzien. De bedrijven kunnen ook organische afval(water)stromen (bijv. vergistbaar afval(water), afvalhout) hebben. Deze stromen kunnen worden benut om biogas (voor materialen of energie) of warmte op te produceren. Hetzij voor eigen gebruik, hetzij voor andere bedrijven op het terrein.

Er zullen steeds verbindingen gelegd moeten worden tussen grotere warmte producerende bedrijven en bedrijven die warmte (van lagere temperatuur) nodig hebben. En verder zal gekeken moeten worden of het mogelijk is deze bedrijven in elkaars nabijheid te situeren. In dat geval kan door de aanleg van een korte warmteleiding tussen het bedrijf dat warmte over heeft en het bedrijf dat warmte nodig heeft (bijvoorbeeld voor de verwarming van kantoren en hallen) in de energiebehoefte van de warmtevrager kan worden voorzien.

Voor kantoren en hallen kan ook collectieve of geclusterde bodemenergie worden toegepast. De ondergrond is al onderzocht op bodemenergie in dit gebied en is daarvoor technisch geschikt. De gemeente faciliteert het toepassen van bodem energie door een masterplan hiervoor te laten maken voor de zône met kantoren en hallen, waarin de locaties voor de warmte en koude bronnen zullen worden aangegeven.

Verder kan in de warmtevraag worden voorzien door het produceren en het afnemen van groen gas op het bedrijventerrein, of door het plaatsen van zonnecollectoren op daarvoor geschikte daken.

Mogelijkheden voor de elektriciteitsvoorziening:

De duurzame elektriciteitsopwekking is behalve de mogelijkheid van invoeden op het net niet afhankelijk van het vollopen van het bedrijven terrein. Wat betreft de elektriciteitsvraag is de reductie van de CO2 uitstoot afhankelijk van de hoeveelheid zonne-energie en windenergie die op het terrein opgewekt wordt.

De mogelijkheden van windenergie op Harselaar-Zuid zijn nog niet onderzocht.

Zonne-energie kan prima worden toegepast op de daken van de te vestigen bedrijven. Dit kan in het ontwerp geïntegreerd worden, zodat optimale helling en oriëntatie op het zuiden gerealiseerd worden en daarmee een maximaal rendement van de te plaatsen panelen. Via het parkmanagement zou gezorgd kunnen worden voor gemeenschappelijke inkoop van de panelen. Als salderen op afstand wettelijk wordt toegestaan is er een kans dat er een locaal energiebedrijf wordt opgericht in Barneveld. Mocht dit het geval zijn, dan kunnen de bedrijven op Harselaar-Zuid overwegen zich aan te sluiten bij dit energiebedrijf.

Kosten en organisatie van duurzame energievoorziening:
In de praktijk blijken de kosten voor alle energieconcepten, ook de 'traditionele', sterk afhankelijk van de gebiedsontwikkeling (wanneer en waar vestigt welk soort bedrijf zich en wat wordt zijn energiebehoefte) en van omgevingsfactoren (ontsluitingsmogelijkheden voor aardgas en elektriciteit, de beschikbaarheid van restwarmte of biogas, de bodemgeschiktheid voor warmte/koude-opslag).

Op investeringsniveau zijn de meeste duurzame energieconcepten op dit moment duurder dan aardgas en grijze stroom. Tenzij er bijvoorbeeld grote investeringen nodig zijn voor het beschikbaar krijgen van afdoende aardgascapaciteit cq. elektriciteitscapaciteit op de locatie te krijgen.

De verwachting is dat de energieprijzen blijven stijgen en dat door te investeren in zonne-energie, energie uit wind, biomassa en bodem energie op de langere termijn de energie betaalbaar blijft voor de bedrijven op Harselaar Zuid. Hoe dit organisatorisch het beste vorm kan krijgen moet nog onderzocht worden.

Parkmanagement

Er zijn extra mogelijkheden om de CO2 reductie verder te stimuleren via parkmanagement. Mobiliteitsmanagement , terrein verlichting van de bedrijven, beheren van een eventuele collectieve energievoorziening, gemeenschappelijke inkoop en eventueel exploitatie van zonne-energie systemen, en/of windmolens of aansluiting bij andere locale initiatieven op dit gebied kunnen in het parkmanagement geregeld worden.

Wat betreft mobiliteitsmanagement kan gedacht worden aan de introductie van de HZ-fiets, die 's nachts te stallen is op het Transferium om 's ochtends door mensen die met het Openbaar Vervoer komen mee te nemen is naar het bedrijf waar men werkt. Een andere optie is een gemeenschappelijke pool van dienstauto's die op duurzame brandstoffen rijden (groengas, groene elektriciteit).

De gemeente kan hier een faciliterende rol vervullen: voorzien van deskundige informatie, partijen bij elkaar brengen. Via parkmanagement kan de gezamenlijke inkoop van LED verlichting, groendaken en ander groen georganiseerd worden.

Conclusie

Maatregelen en uitgangspunten die essentieel zijn voor de ontwikkeling van het bedrijventerrein en het woon- en leefklimaat in de omgeving zijn vastgelegd in het bestemmingsplan. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om de externe en interne ontsluitingsstructuur, de zone langs de Esvelderbeek en de milieuzonering. Gewenste maatregelen die niet essentieel zijn voor het al dan niet doorgaan van het voornemen zijn onderdeel van uitgiftebeleid en parkmanagement en worden niet vastgelegd in het bestemmingsplan. De feitelijke realisatie van de in deze paragraaf beschreven mogelijkheden tot implementatie van het beleid ten aanzien van duurzaamheid en duurzame energievoorziening zal onderdeel moeten zijn van de uitvoeringsfase van Harselaar-Zuid Fase 1a. Bij de verdere uitwerking en indeling van het terrein, de gronduitgifte, de vergunningverlening en de inrichting van de openbare ruimte zal hieraan steeds aandacht moeten worden besteed. Daarbij zal worden gezocht naar de meest kansrijke combinaties van maatregelen en concepten waarmee kan worden voldaan aan de gemeentelijke doelstellingen en ambities. Het bestemmingsplan biedt voldoende ruimte om invulling te geven aan dit beleid.