Bestemmingsplan Het Dorp

4.2 Ambities

Functioneel

Als functioneel/programmatisch concept heeft de gemeente Arnhem voor ogen dat op de locatie een sterke pool ontstaat in de sfeer van Arnhem Care City en het regionale concept Health Valley. Hierbij zijn diverse zorginstellingen betrokken, op het gebied van wonen, zorg, revalidatie en onderwijs voor mensen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking. Door de zorginstellingen wordt een hoog niveau van zorgverlening, dienstverlening, kennisopbouw en werkgelegenheid gerealiseerd. Dit heeft een uitstraling op stedelijk, regionaal én landelijk niveau.

Synergie is hierbij een sleutelbegrip. Er zijn al veel samenwerkingsverbanden tussen zorginstellingen. Zo werken Siza, RMC Groot Klimmendaal, De Onderwijsspecialisten en ROC Rijn IJssel ieder vanuit hun eigen expertise, kennis en professionaliteit samen met andere ketenpartners, hogescholen en universiteiten. Deze samenwerking is ondertussen uitgebreid met gespecialiseerde bedrijven op het gebied van medische technologie, domotica, ICT, persoonlijke alarmering, bouw, sanitair en logistiek. De combinatie van partners maakt meer mogelijk. De synergie kan verder uitgebouwd worden. De herstructurering van het plangebied kan hierbij een rol spelen. Het gebied moet uitgroeien tot een 'leerpark' in Arnhem. Deze ambitie sluit naadloos aan bij het gewenste imago van Arnhem als 'Care City'. Het leerpark wordt een praktijkomgeving waar bedrijfsleven, zorg en onderwijs samenwerken aan een continue verbetering van de zorg. Het GROW-huis dat nu al op Het Dorp is gevestigd, krijgt daarin een belangrijke plaats.

De mogelijke vestiging van onderdelen van het ROC Rijn IJssel op het terrein biedt kansen om in een intensieve samenwerking theorie en praktijk dichter bij elkaar te brengen en de kwaliteit van het onderwijs en dezorgverlening te verbeteren. De bestaande relatie tussen Het Dorp en NOC*NSF kan een permanent karakter krijgen door een voorziening te realiseren onder de noemer van sporthotel waarbij het ROC èn mensen met een beperking bij de exploitatie betrokken worden. De samenwerking tussen zorg en speciaal onderwijs kan als volgt gekarakteriseerd worden: jongeren leren bij SG Mariëndael, revalideren bij RMC Groot Klimmendaal, ontvangen buitenschoolse opvang, lopen stage, logeren in rolstoeltoegankelijke accommodaties of wonen bij Siza.

Gehandicapte sporters die trainingsprogramma's op Papendal doorlopen kunnen gebruik maken van de aanwezige care- en cure expertise en sportvoorzieningen binnen het projectgebied van 3Noord. Het samen (ROC, SG Mariendael, Siza) realiseren van praktijklokalen gaat meerwaarde opleveren wat betreft financiering en benutting. Hogere bezettingsgraden van (sport-) voorzieningen worden gerealiseerd door het medegebruik van bewoners van omliggende wijken. Het aantal cliënten van Het Dorp is reeds gedaald naar circa 200 door uitplaatsing naar kleinere locaties elders, ontstaat ruimte voor wonen voor mensen zonder beperking wat positief bijdraagt aan de beoogde participatie. Met de boogde herstructurering zal de locatie toegankelijker worden voor andere gebruikers en bewoners en zal de relatie met de omliggende wijken verstrekt worden. Kern van de ambitie voor de nieuwe ontwikkeling is dat “hier de beste kansen worden geboden om optimaal in de maatschappij te participeren voor mensen met en zonder beperking”.

Ruimtelijk

De vestiging van zorginstellingen heeft tot 'verstening' geleid. Bebouwing en verharding beslaan ruim 45% van het plangebied; Het groene casco is daardoor op een aantal plekken erg dun geworden.

De vernieuwing van het gebied wordt aangegrepen om dit casco 'op te dikken'. Het gaat daarbij in de eerste plaats om de ecologische hoofdstructuur, zoals de slenken en de verbindingszone tussen landgoed Mariëndaal en de stad. Want hoewel er in en rond Het Dorp tal van vogels, eekhoorns, egels, vossen en vleermuizen zijn aangetroffen, is het ecologisch potentieel hier groter.

Behoud en versterking van het groene casco heeft ook betrekking op oude cultuurlijnen, zoals de Amsterdamseweg, de Heijenoordseweg en het gebogen laantje naar landgoed Mariëndaal. Deze landschappelijke en recreatieve structuur definieert de 'kamers' waarbinnen nieuwe ontwikkelingen mogelijk zijn. Het is daarbij de uitdaging om het landschap 'tot in de woning' beleefbaar te maken. Het huidige contrast tussen rood en groen moet plaatsmaken voor het principe van verweving, het samenspel tussen reliëf, beplanting, zichtlijnen en architectuur.

De beleidsinzet is kwaliteitsvergroting van rood èn groen. Een meer compacte bebouwing en een versterking van de groene kwaliteit wordt voorgestaan. Het gebied 3Noord is onderdeel van de hoofdgroenstructuur en is een zogenaamde groene wig. Het studiegebied vormt een waardevolle overgangszone van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) in het westen naar de stadsnatuur in de stedelijke wijken ten oosten van het plangebied. De betekenis en kwaliteit van de locatie als onderdeel van de stedelijke hoofdgroenstructuur kan versterkt worden, evenals de ecologische en recreatieve functies en verbindingen in het gebied en de omgeving. De locatie is als landschappelijke zone ook een belangrijk element in de versterking van de belevingswaarde en identiteit van Arnhem. De stad streeft ernaar haar landschappelijke karakter als een van de pijlers van haar identiteit uit te dragen. Dit speelt op diverse schaalniveaus. Het betekent dat langs hoofdroutes zoals de Amsterdamseweg gestreefd wordt naar een aantrekkelijke presentatie van het groengebied.

De locatie biedt ruimte voor de ontwikkeling van stedelijke en bovenstedelijke (zorg)voorzieningen en dient daarmee de doelen zoals hiervoor genoemd. Met de herstructurering kan een betere ordening ontstaan en kan het gebied beter aan de woon-, zorg- en opleidingsfuncties voldoen. De gewenste ontwikkelingsrichting bestaat uit het realiseren van compacte bebouwing, in clusters die zijn ingepast in het groene casco (raamwerk). Het groene casco is hierbij de belangrijke drager voor de ontwikkelingen

.

Duurzame ontwikkeling

De ambities voor een duurzame ontwikkeling zijn hoog. Hierbij wordt uitgegaan van de Triple-P benadering (people – planet – prosperity) waarbij gezocht wordt naar een realistische balans tussen de volgende duurzaamheidsaspecten:

• Focus op de behoefte van de gebruiker en bewoner (people)
• Beperking van schadelijke milieueffecten en van uitputting van grondstoffen (planet)
• Vormgeven van een toekomstbestendige locatie met waardebehoud op lange termijn (profit/prosperity)

Voor het plangebied Het Dorp zijn deze duurzaamheidsaspecten vertaald naar een achttal bouwstenen voor de voorgenomen nieuwe ontwikkeling die hieronder nader zijn toegelicht.

• 1. Bereikbaarheid en toegankelijkheid
  De toegankelijkheid en bereikbaarheid van de gebouwen wordt voor de bewoners gewaarborgd in het ruimtelijk ontwerp. De ontsluitingen en hellingen zijn afgestemd op de rolstoelgebruiker. Het mobiliteitsconcept is gebaseerd op het principe van gelijkwaardigheid (voetgangers hebben bijvoorbeeld niet de mogelijkheid om via een trap een kortere weg te nemen). Voor het parkeren wordt uitgegaan van geclusterde voorzieningen, deels op maaiveld, deels in een gebouwde voorziening voor een zorgvuldige inpassing in het plangebied.
• 2. Voorzieningen
  Buurtvoorzieningen als winkels, en sociale voorzieningen zijn opgenomen in de wijk, om het Dorp tot een robuuste wijk te maken. Ook recreatievoorzieningen gericht op de buurt zijn onderdeel van de sociale kwaliteit van het gebied.
• 3. Gezondheid en comfort
  Gezondheid is een centraal thema in het project Het Dorp. Voor de omgeving van de gebouwen komt dit tot uiting in het borgen en verder versterken van de landschappelijke en groene kwaliteiten van het plangebied. In de te ontwerpen woningen zullen de wensen op het gebied van gezondheid en comfort leidend zijn. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een Lage Temperatuur Verwarming die zorgt voor een goed binnenklimaat.
• 4. Beleving en gemak
  Beleving van de natuur en landschap is door het groene karakter en het stevige landschappelijk casco een belangrijke waarde van het gebied. Deze beleving wordt ook doorgetrokken in de gebouwen, door de gebouwen open te ontwerpen en met doorkijken en zichtlijnen te spelen. Het landschap blijft zo bepalend en de gebouwen zijn 'te gast' in het groen. Gemak, oftewel gebruiksvriendelijkheid is uitgangspunt bij de toe te passen duurzame technieken in de gebouwen.
• 5. Groen / ecologie
  Het nieuwe ontwerp voor Het Dorp beoogt niet alleen behoud maar ook herstel en verhoging van de ecologische waarde van het hele gebied. Zo neemt het totaal verharde oppervlakte af. De groene en ecologische structuur functioneert als het kader waarbinnen de architectonische opgave gerealiseerd wordt, niet andersom. (zie ook paragraaf 5.7.
• 6. Water
  Het hemelwater wordt in de huidige situatie in het plangebied op eigen terrein geïnfiltreerd. Ook in de nieuwe situatie wal het hemelwater worden afgekoppeld en verwerkt op eigen terrein. (zie ook paragraaf 5.8.
• 7. Materiaal
  Elk bouwmateriaal heeft een bepaald milieueffect. Dit kan inzichtelijk worden gemaakt in een levenscyclusanalyse (LCA) waarbij alle effecten van de productie en het onderhoud van het desbetreffende product tijdens de hele levensduur mee wordt gewogen (uitgedrukt in milieuklasse).
  Bij de materialisering van gebouwen kan hiermee rekening worden gehouden (bijv. door het kiezen van een minimaal te gebruiken milieuklasse). Ook is uitgangspunt om, waar mogelijk, lokale of regionale materialen te gebruiken.
• 8. Energie
  Het project 3Noord kiest bewust voor een duurzame ontwikkeling en is partner in het programma Energie Made in Arnhem. De mogelijkheden voor een duurzaam energieconcept zijn onderzocht en worden, parallel aan de uitwerking van de ontwerpen van de buitenruimte en de gebouwen, verder uitgewerkt. Naast energieconcepten is ook het programma Future Cities relevant. Dit gaat over het stedelijk klimaat (urban heat). Tussen de stad en het Veluwemassief bestaat een warmte-koude luchtstroom. Voor het stedelijk klimaat is deze luchtstroom van belang. De ruimtelijke geleding van groen en bebouwing in het plangebied van Het Dorp dragen hier op een positieve manier aan bij.