Arnhemseweg-Radiumweg

3.1 Historie plangebied en omgeving

Op de enkgronden ten zuiden van de kern Apeldoorn ontstond in de tweede helft van de 19e eeuw een omvangrijke, los gestrooide bebouwing met kleine huizen op een eigen kavel. Door de groei van bevolking en werkgelegenheid was er omstreeks 1900 steeds meer vraag naar woningen. Met het inwerkingtreden van de Woningwet 1901 werden in het begin van de 20e eeuw nieuwe eisen gesteld aan de leefomstandigheden van de laagste inkomensgroepen. Daarnaast bood de wet de mogelijkheid tot de oprichting van woningbouwverenigingen, die met subsidie van het rijk de bouw van (arbeiders-)woningen konden verzorgen.

In 1915 werd de eerste Apeldoornse woningbouwvereniging, De Goede Woning, opgericht. Na de Eerste Wereldoorlog zette De Goede Woning de sociale woningbouw voortvarend in gang.

Afbeelding 6: deelgebieden Metaalbuurt

Eind 1917 begon De Goede Woning met de bouw van 98 Woningwetwoningen op de Westenenk. De Goede Woning kocht de grond van de familie Houtjes en daarom werd dit gebied Houtjesdorp genoemd. Architect was de bekende Apeldoornse architect A.H. Wegerif. In 1920 vond uitbreiding plaats met 95 arbeiderswoningen, ontworpen door J.H. Klosters, huisarchitect van De Goede Woning, en landschapsarchitect K.C. van Nes. Het steeds grotere beroep op de subsidie die de Woningwet bood, leidde tot grotere bemoeienis van het rijk. Zo moest de bouw van dubbele woningen op ruime kavels in Apeldoorn al spoedig plaatsmaken voor rijenbouw. In die zin is de Metaalbuurt met zijn twee- en drie-onder-een-kapwoningen een herinnering aan een korte unieke en bevlogen periode.

Begin jaren twintig werd gestart met de aanleg van het Westenenkerpark tussen Arnhemseweg, Westenenkerweg, Zilverweg en Koperweg. De aanleg van het park was een werklozenproject. In 1921 werd tegenover het park 'School nr 24', de school die nu de Rietendakschool wordt genoemd, geopend.

In de jaren dertig verkocht De Goede Woning aan de zuidzijde van de Westenenkerweg bouwkavels aan particulieren. Aan deze weg vindt men dan ook vrijstaande particuliere bebouwing, die merendeels dateert uit het midden van de jaren dertig. Rond 1950 voltooide De Goede Woning de buurt met de bouw van reeksen eenvoudige arbeiderswoningen aan de Houtweg, IJzerweg, Zilverweg, Loodweg en Zinkweg. De woningen werden gebouwd in de stijl van de Delftse School, naar een ontwerp van architect Heuvelink.

Vanwege de straatnamen (bijna allemaal namen van metalen) werd de officiële benaming voor de buurt 'Metaalbuurt'.

In de jaren zeventig van de vorige eeuw waren er plannen om de woningen van Wegerif en van Klosters, die in slechte staat verkeerden, te slopen en te vervangen door nieuwbouw. Deze plannen van De Goede Woning en de gemeente stuitten op fel verzet van de bewoners. Uiteindelijk heeft toen medio jaren zeventig grootschalige renovatie van deze woningen plaatsgevonden.

In januari 1998 heeft de gemeenteraad de Metaalbuurt aangewezen als gemeentelijk beschermd stadsgezicht. Een beschrijving daarvan is gegeven in paragraaf 4.6.2.