Arnhemseweg-Radiumweg

4.6 Cultuurhistorie

4.6.1 Modernisering monumentenzorg

In november 2009 stemde de Tweede Kamer in met de beleidsbrief Modernisering van de Monumentenzorg. Deze beleidsbrief geeft de visie van het Rijk op de monumentenzorg weer. De nieuwe visie rust op drie pijlers:

• 1. cultuurhistorische belangen meewegen in de ruimtelijke ordening;
• 2. krachtiger en eenvoudige regels;
• 3. herbestemmen van cultuurhistorisch waardevolle panden die hun functie verliezen.

Met de eerste pijler wordt ingezet op het bestemmingsplan als belangrijk instrument om cultuurhistorische waarden in een gebied te beschermen. Een goede ruimtelijke ordening betekent dat er een integrale afweging plaatsvindt van alle belangen die effect hebben op de kwaliteit van de ruimte. Cultuurhistorie is één van die belangen. Dit nieuwe beleid vormt een belangrijke aanvulling op de sectorale bescherming van monumenten. Op deze manier is een meer gebiedsgerichte benadering mogelijk.

Als uitwerking van deze visie is in het Besluit ruimtelijke ordening bepaald dat in de toelichting op een bestemmingsplan een beschrijving moet worden gegeven van de wijze waarop met de in het gebied aanwezige cultuurhistorische waarden en in de grond aanwezige of te verwachten monumenten rekening is gehouden.

Daarnaast heeft het Rijk, aanvullend op de Structuurvisie infrastructuur en ruimte, een visie op het cultureel erfgoed opgesteld, genaamd 'Kiezen voor karakter; visie erfgoed en ruimte'. Deze visie geeft aan hoe het Rijk het onroerend cultureel erfgoed borgt in de ruimtelijke ordening, welke prioriteiten het kabinet daarbij heeft en hoe het wil samenwerken met publieke en private partijen. Vanuit een brede erfgoedvisie wordt ingezoomd op de meest actuele en urgente opgaven van nationaal belang.

4.6.2 Gemeentelijk beschermd stadsgezicht Metaalbuurt en monumenten

Het plangebied grenst aan en ligt gedeetelijk in de Metaalbuurt, die in januari 1998 door de gemeenteraad is aangewezen als gemeentelijk beschermd stadsgezicht op basis van de Monumentenverordening. De volgende afbeelding geeft de begrenzing van het beschermd stadsgezicht weer.

Afbeelding 15: gemeentelijk beschermd stadsgezicht Metaalbuurt; de zwarte blokjes geven de woningen aan die in 2006 als monument zijn aangewezen

Houtjesdorp en de uitbreiding van Klosters en Van Nes vormen een goed en redelijk gaaf voorbeeld van "moderne" sociale woningbouw en bezitten daarom een hoge architectuurhistorische waarde. Ook is sprake van cultuurhistorische waarde als betekenisvol voorbeeld van een initiatief op het gebied van sociale woningbouw volgens de Woningwet van 1901 en de nieuwe ideeën omtrent de huisvesting van arbeiders in het eerste kwart van de 20e eeuw. Voorts bezit het complex een hoge stedenbouwkundige waarde doordat het een goed voorbeeld is van een sociaal-woningbouwcomplex, opgezet volgens de eerder in Engeland ontwikkelde tuinstadgedachte. Dit resulteerde in een opvallend ruim opgezet tuindorp met kleine, twee aan twee geschakelde woningen op zeer ruime kavels en een zeer luchtig opgezet stratenplan.

Het Westenenkerpark, dat een wezenlijk en onmisbaar onderdeel binnen de structuur van de Metaalbuurt is, is een markant voorbeeld van een in romantisch-landschappelijke stijl aangelegde groenvoorziening. De romantisch-landschappelijke stijl komt tot uitdrukking in de langgerekte, licht slingerende paden, ruime grasvelden, onregelmatig gevormde perken en boomgroepen en willekeurig verspreid staande solitairen. Het park bezit tevens waarde als beeldbepalend element binnen de stedenbouwkundige structuur van de buurt.

Het historische, in de jaren dertig verder ingevulde straatbeeld van de Westenenkerweg bleef opmerkelijk gaaf bewaard. De straat heeft zijn oude profiel en een zeer fraaie laanbeplanting met platanen behouden. De bebouwing verkeert voor een aanzienlijk deel in de oorspronkelijke staat. Het geheel ademt de sfeer van de interbellumperiode. Hierdoor is de Westenenkerweg een typerend en gaaf voorbeeld van een oude landwegstructuur, opgenomen binnen de bebouwde kom en voorzien van een karakteristieke bebouwing uit de eerste helft van de 20e eeuw.

De uitbreiding van circa 1950, van de hand van architect Heuvelink, kan worden beschouwd als een karakteristiek, eenvoudig voorbeeld van sociale woningbouw uit het midden van de 20e eeuw. De woningen zijn verzorgd vormgegeven volgens de beginselen van de architectuur van de Delftse School. In de toepassing van relatief grote bouwkavels, de ruime opzet van de straten, lage bouwmassa's en veel elementen van openbaar groen wordt voortgeborduurd op de tuindorpgedachte en de structuur van Houtjesdorp. Ook bezit het complex door zijn karakteristieke architectonische vormgeving en de hoofdopzet voor de omgeving een hoge beeldbepalende waarde.

In 2006, na de restauratie, zijn alle woningen van Wegerif (Houtjesdorp) en het rijtje Klosters-woningen aan de noordzijde van de Staalweg (in totaal 118 woningen) aangewezen als gemeentelijk monument. Deze woningen zijn op afbeelding 15 gemarkeerd.

4.6.3 Plangebied

Alle bebouwing die in het plangebied aanwezig was, is gesloopt. Hier zijn derhalve geen cultuurhistorische waarden aanwezig.