Park Berg en Bos en omgeving

3.2 Huidig gebruik en huidige bebouwing

Het plangebied bestaat hoofdzakelijk uit bosgebied met hier en daar bebouwing. Vanuit Apeldoorn lopen richting de Veluwe enkele oostwest-routes, te weten de Amersfoortseweg aan de noordzijde, de Soerenseweg meer centraal en de Asselsestraat aan de zuidzijde van het plangebied. De J.C. Wilslaan kruist deze wegen van noordwest naar zuidoost. Grofweg is het plangebied in een noordelijk, centraal en zuidelijk deel te onderverdelen.

Afbeelding 11: Functiekaart plangebied

3.2.1 Noordelijk deel

In het noordelijke deel (gelegen tussen de Amersfoortseweg en de Soerenselaan vallen enkele grotere functies op. Zo liggen aan de Amersfoortseweg de waterwinlocatie van drinkwaterbedrijf Vitens, het pretpark De Koningin Julianatoren, een grote kantoorvilla waarin LSG-Rentray (jeugdzorg) was gevestigd en meer richting de noordwestelijke punt nog een extra parkeerterrein voor het pretpark. Ook ligt meer verscholen en niet zichtbaar van de weg een transformatorstation.

Aan de Soerenseweg is het visrestaurant Lido gevestigd en zijn enkele woningen gelegen. Iets ten noorden van het visrestaurant is het clubgebouw van de scouting Berg en Bos. Van 1919 tot 1934 was hier het sanatorium (ziekenhuis) 'Bergh en Bosch' gevestigd. Hier werden mensen verpleegd die TBC ofwel tuberculose hadden. Men kwam naar Apeldoorn om de gezonde bos-lucht op te snuiven, waardoor men eerder beter zou worden. Het complex, dat werd omsingeld door de Soerenseweg, J.C.Wilslaan, de Amersfoortseweg en de Juniperlaan is in de periode tussen 1934 en 1945 afgebroken, en er is weer bos van gemaakt. Toch vind je hier en daar nog overblijfselen uit die periode: De oprijlaan naar de directeurswoning bestaat nog steeds, en is, hoewel het tegenwoordig weer een bospad is, nog steeds omgeven door een bomenrij. Dit is de weg die vanuit Apeldoorn van de Soerenseweg afbuigt het bos in.

In het noordelijke deel van het plangebied ligt het waterwingebied. Op de hoek van de Amersfoortseweg en de Pijnboomlaan liggen de bedrijfsgebouwen van Vitens. Hier wordt grondwater opgepompt en gezuiverd voor levering aan het drinkwaternet. Via 26 putten wordt grondwater oppompt van 40 tot 80 meter diepte. Dat grondwater is enkele tientallen jaren geleden neergevallen in de buurt van Hoog Soeren en zoekt vandaar zijn weg naar het lager gelegen Apeldoorn. Behalve bebouwing staan op het terrein ook enkele waterbassins.

Langs de Pijnboomlaan op de hoek met de Wildernislaan is het tenniscomplex van ALTV gelegen met enkele tennisterreinen en een clubgebouw annex kantine.

3.2.2 Centraal deel

Centraal in het plangebied liggen de lokale en bovenlokale functies op het gebied van recreatie, toerisme en economie. Naast de Apenheul met zijn vele bezoekers, biedt Park Berg en Bos ruimte aan diverse voorzieningen zoals het wandelgebied rondom de vijver, een 26 meter hoge uitkijktoren, een klimbos, het theehuis, de hertenbaan, de zwijnenwei en de speel- en bosweide. Verscholen in het bos ligt het prehistorisch dorp (Hapsproject), waar leerlingen kennis kunnen maken met de ijzertijd. Binnen het park zijn verschillende archeologische bezoeklocaties, zoals restanten van grafheuvels, ijzerkuilen en veldbrandovens. Ook lag er tot in de 19e eeuw een waterleiding om de fonteinen en waterwerken van Paleis Het Loo van water te voorzien.

Het centrale deel omvat:

• 1. De Parkzone met voorgebied
• 2. De Apenheul
• 3. Het Boschbad en de midgetgolfbaan

3.2.2.1 Parkzone met voorgebied

Aan de J.C. Wilslaan ligt de inmiddels vernieuwde entree tot het Park Berg en Bos. Aan de noordzijde van deze weg is het centrale parkeerterrein gelegen, waar bezoekers van het park, de Apenheul en het Bos-bad parkeren. De entree vormt de toegang tot de Apenheul en de rest van de voorzieningen in het park, de verschillende weides en het Klimbos. Het vernieuwde plein en het transparante hekwerk bieden de bezoekers keuze uit 3 poorten; naar de Apenheul, de Staart en het restaurant rechtsaf, of rechtdoor naar de overige voorzieningen. Aan de linkerkant is de ingang naar de fietsen. Na binnenkomst begint het park, met de vijver als belangrijkste herkenningspunt. De vijver (1,5 ha) is aangelegd in de jaren 30, in romantische stijl. Langs de vijver liggen attracties zoals de stenenbank, de stenen galerij, de rotstuin met watervallei, en de heuvel met het uitkijkpunt. Prominent aan de Jubileumlaan staat het theehuis. Het theehuis met rieten kap is in 1952 gebouwd. Het is van architectuurhistorisch belang en zal waarschijnlijk bewaard blijven. Er wordt een nieuw horecagebouw gebouwd waar naast daghoreca ook avondhoreca mogelijk is.

Afbeelding 12: Ingang park Berg en Bos, bouwjaar 1996

Ten zuiden van de vijver zijn in het park enkele nieuwe attracties aangebracht, namelijk de speelweide, de bosweide en het klimbos. Bij het klimbos staat een gebouwtje van één bouwlaag waar verkoop van eten en drinken plaatsvindt.

De bos- en speelweide zijn twee belangrijke open ruimtes in het park, die sinds hun aanleg voor een groot aantal uiteenlopende evenementen worden gebruikt. De speelweide ligt tegen het hart van het park aan de Jubileumlaan op het kruispunt met de Groenlandlaan. Hier vinden verschillende grote evenementen plaats. De speelweide biedt sinds zomer 2011 ruimte aan Cool nature, een door de provincie gesubsidieerd terrein waar ruimte geboden wordt aan diverse vormen van spelen en educatie.

De bosweide heeft door maat en vorm een bijzondere plek in het park. In de jaren 50 is deze ruimte naar aanleiding van sociologisch onderzoek gecreëerd om aan de toenemende behoefte aan recreatie te voldoen. Hier vindt ook het Filmfestival plaats. Helemaal achterin het park ligt verscholen het prehistorisch dorp (Haps-project). Hier kunnen leerlingen tijdens een meerdaags verblijf kennis maken met hoe het leven was in de ijzertijd. Hier staan enkele hutten, boerderijen en diverse bouwwerken, allen in prehistorische stijl.

Renovatie en toekomstbeeld

De gemeenteraad van Apeldoorn heeft in april 2008 besloten om Park Berg en Bos in haar oude luister te herstellen en waar mogelijk nieuwe elementen toe te voegen. Het bijna 100 jaar oude natuurpark wordt opgeknapt, zowel qua groen als qua voorzieningen.

In het najaar van 2009 is de gemeente Apeldoorn begonnen met het renoveren en vernieuwen van natuurpark Berg en Bos. De grootste opgave betrof het opschonen van al het materiaal dat in de loop der tijd door verschillende beheerorganisaties was toegevoegd. Dit alles gaf een onrustig en onsamenhangend beeld. De renovatie heeft dit grondig aangepakt. Hierdoor is meer ruimte ontstaan voor groene taluds (gebouwd van grasplaggen) en hebben de paden weer ruimte gekregen om te slingeren. De rust die langs de oevers is ontstaan geeft de diverse taferelen rond de vijver weer de aandacht die ze verdienen.

Het bestaande entreegebied van het park is in 2012/2013 vernieuwd. Het voorplein van Park Berg en Bos heeft een geheel nieuwe, uitnodigende uitstraling die meer moet aansluiten bij de romantiek van het park. Ook heeft het plein een meer open karakter krijgen naar het park toe. Een nieuw transparant hekwerk dient dit doel te verwezenlijken. Op het nieuwe voorplein bevinden zich straks verschillende gebouwen: het oude theehuis, dat ontdaan wordt van zijn nieuwere aanbouw, het nieuwe restaurant, de snackcounter en het voorzieningengebouw (openbare toiletten, rolstoelverhuur, de display van de fotograaf).

De nieuwe bebouwing aan het voorplein zal grotendeels bestaan uit één laag met een kap. Een uitzondering hierop vormt het restaurant, dat ook deels 1,5 tot 2 lagen kan omvatten (mede door benutten hoogteverschillen bij de vijver). De kapvorm is bepalend voor de architectuur. De drie volumes rondom het voorplein hebben in principe een dominant, krachtig en eenduidig dak. Overstekken, hoogteaccenten en bewerkingen van de kap maken hier onderdeel vanuit.

De wensen voor het voorplein (sloop en nieuwbouw gebouwen, hekwerk, inrichting terrein) worden in het bestemmingsplan mogelijk gemaakt.

3.2.2.2 De Apenheul

Binnen het park Berg en Bos werd begin jaren zeventig de Apenheul aangelegd. In het dierenpark Apenheul leven verschillende apen in zo natuurlijk mogelijke omstandigheden. Na diverse uitbreidingen met binnen- en buitenverblijven voor de apen en de bezoekers van het park werd het park in 1980 omgeven door een hoog raster. In omvang en inrichting werd de Apenheul in de jaren 1995 en 1996 verder aangepast. In het dierenpark Apenheul bevindt zich diverse bebouwing, onder andere:

• Het Gorillaverblijf
• Het Zuid Amerika gebouw en het gebouw van de Orang-oetans
• Drie horecabedrijven en het entreegebouw
• Veel bouwwerken en hekwerken en speeltoestellen

De Apenheul trekt nu gemiddeld 410.000 bezoekers per jaar. Om het bezoekersaantal op peil te houden zijn aanpassingen nodig: verbetering van de parkeersituatie, de toegankelijkheid en investeren in overdekte en slecht weer voorzieningen. Binnen Park Berg en Bos is de positie van de Apenheul niet sterk. Verschillende verblijven zijn aan vervanging toe of zijn inmiddels te klein.

De nieuwe wandelroute naar de ingang van de Apenheul is gerealiseerd, wat een eind maakt aan de onduidelijke entreesituatie. De St@art (het voormalig Wereldnatuurhuis) is in 2010 in gebruik genomen door parkbeheerder Accres en de stichting Apenheul. Met de inrichting van het voorplein heeft de Apenheul een eigen ingang gekregen.

3.2.2.3 Het Boschbad en de midgetgolfbaan

Aan de Felualaan 29 ligt het openlucht zwembad het Boschbad (voorheen Kristalbad). De entree-bebouwing is deels beschermd als gemeentelijk monument. Het Boschbad bestaat uit een recreatiebad en een wedstrijdbad. Hieromheen zijn enkele ligweides en diverse speeltoestellen, glijbanen, duikplanken, beach-volleybalveld, etc. Aan de oostzijde van het terrein is de kanovijver. Op het terrein is een horecagelegenheid en zijn omkleedruimtes. De bebouwing is met name éénlaags. Aan de J.C. Wilslaan is de ingang gelegen van de aangrenzende midgetgolfbaan.

Ten oosten van het terrein van het Boschbad is een groot parkeerterrein gelegen. Dit terrein functioneert als parkeergelegenheid voor alle aanwezige recreatieve functies (Boschbad, midgetgolf, Apenheul en het park zelf).

3.2.3 Zuidelijk deel

In de zuidelijk deel van het plangebied (gebied langs de Asselsestraat) zijn verspreid enkele functies aanwezig. Deze zijn hieronder beknopt genoemd.

Jeugdherberg Stayokay

Aan de Asselsestraat 330 staat de Jeugdherberg Stayokay. Dit gebouw bevat een hostel met slaapkamers, een bar en een restaurant. Op het terrein wordt in de hutjes overnacht.

Gemeentewerf

Op de hoek van de Asselsestraat en de Laan van Spitsbergen is de gemeentewerf gevestigd. Hier staan enkele gebouwen op het terrein. Ook staat pal aan de kruising een woning.

NB Op 1 oktober 2014 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak uitspraak (kenmerk 201310099/1/R2) gedaan over het beroep dat was ingesteld tegen het besluit van de gemeenteraad tot vaststelling van dit bestemmingsplan. Daarbij heeft de Afdeling het vaststellingsbesluit vernietigd voor zover het betreft het plandeel met de bestemming Bedrijf en de aanduiding 'specifieke vorm van bedrijf - gemeentewerf'. Voor de uitspraak zie Uitspraak Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State, vaststellingsbesluit en zienswijzennota .