Bestemmingsplan Buitengebied Hardenberg, Zwarte Dijk 33a Lutten

2.1 Ruimtelijke structuur

Onderhavig plangebied is gelegen ten noorden van de kern Lutten. Lutten is gelegen ten zuidoosten van Slagharen, ten noordwesten van Hardenberg. De ontstaansgeschiedenis van de gemeente Hardenberg is nog duidelijk zichtbaar aan het landschap, de dorpen en de steden. Het buitengebied van de gemeente Hardenberg is onder te verdelen in oude en jonge ontginningsgebieden. Langs routes over land en water is door de eeuwen heen bebouwing ontstaan in zogenaamde bebouwingslinten. Op kruisingen met wegen vormden zich kernen. De (gedempte) kanalen zijn herkenbare en markante lijnen in het landschap, en de voornaamste ruimtelijke structuurdragers in de gemeente. Langs of op de kanalen liggen nog immer belangrijke routes.

2.1.1 Lutten

Lutten is een streekdorp, ontstaan langs het voormalige kanaal de Dedemsvaart. De oorspronkelijke naam van het dorp luidde dan ook Lutten aan den Dedemsvaart. Het dorp telt ruim 2000 inwoners. Lutten is van oorsprong (ca.1850) een veenkolonie. Lang voordien vestigden zich een aantal boeren op een zandrug tussen de moerassen. Het land werd in kavels (lotten) tussen hen verdeeld. Deze liggen in het huidige Oud-Lutten, iets ten noordoosten van het huidige dorp.

Figuur 2.1: Lutten anno 1850, 1931 en tegenwoordig (Bron: watwaswaar.nl)

Na de aanleg van de Dedemsvaart en het afgraven van de veenlaag werd de grond geschikt gemaakt voor kleinschalige landbouw. Langs het kanaal en de veenwijken werden boerderijtjes en woningen gebouwd. De boeren hadden veelal een gemengd bedrijf, dat wil zeggen met akker- en weidegrond. Een aantal boeren uit Groningen kocht wat grotere stukken grond. Omdat zij veel aardappelen teelden, werd in Lutten een aardappelmeelfabriek gesticht, "De Baanbreker". Langzamerhand vestigden zich middenstanders in het dorp en werden kerken en scholen gebouwd. De meeste Luttenaren waren oorspronkelijk werkzaam in het boerenbedrijf en gedurende de campagne in de aardappelmeelfabriek. Na de Tweede Wereldoorlog trad een verandering op. De landbouw werd meer en meer gemechaniseerd en de aardappelmeelfabriek werd gesloten. Het kanaal werd voor een groot gedeelte gedempt en de meeste inwoners waren voor werk aangewezen op een baan buiten de plaats. De vroegere aardappelmeelfabriek staat er nog, maar heden ten dage worden er plastic buizen verhandeld. De fabriek draagt tegenwoordig de naam "Wildkamp". De watertoren in Lutten (gemeentelijk historisch monument) neemt een belangrijke plaats in het dorpsbeeld in.

Figuur 2.2: Zicht op het vroegere Lutten (aan den Dedemsvaart)