Evenementenhal Hardenberg 2009

3.6 Archeologie

3.6.1 Algemeen

3.6.2 Onderzoek

De quickscan heeft tot doel met enkele snelle stappen te bepalen wat de archeologische waarde van het plangebied Evenementenhal Hardenberg is. De bodemverstorende activiteiten die met de bouwplannen gepaard gaan, kunnen eventueel aanwezige archeologische waarden verstoren. Het plangebied is circa 3 ha groot. Voor een beter begrip van de archeologische waarde van het plangebied is een ruimer gebied bestudeerd, het studiegebied. Het studiegebied omvat een gebied van circa 1 km rondom het plangebied.

Voor het onderzoek zijn de volgende bronnen bekeken:

• Bodemkaart
• IKAW
• AMK
• Archis II
• Historische kaart

Bodemkaart

Het gebied is bodemkundig niet gekarteerd. Door middel van extrapolatie van de gegevens van het omliggende gekarteerde gebied kan echter worden verwacht dat in het westelijk deel van het plangebied een dekzandrug met een hoge zwarte enkeerdgrond (zEZ21; es) en in het oosten een velpodzolgrond (Hn21) heeft gelegen. Essen werden vaak aangelegd op aantrekkelijke vestigingslocaties uit eerdere perioden. Omdat het esdek bovendien functioneert als een beschermende laag tegen bodemverstoring, kunnen met name in het westen van het plangebied archeologische waarden worden verwacht.

IKAW

Omdat de IKAW in dit deel van Nederland mede is gebaseerd op de bodemkaart, is het plangebied niet gewaardeerd. Op basis van de extrapolatie van de bodemkundige gegevens kan wel een verwachting worden gegeven. Hoge zwarte enkeerdgronden hebben een hoge trefkans op archeologische waarden, veldpodzolgronden meestal een lage trefkans.

AMK

Binnen het plangebied bevinden zich geen AMK-terreinen. Binnen een straal van een kilometer om het plangebied, liggen 2 AMK-terreinen. Het ene terrein betreft een terrein van hoge archeologische waarde, terrein 2787 (22D-003). Op het terrein zijn bewoningssporen aangetroffen uit het laatpaleolithicum, mesolithicum, laat-neolithicum/vroege bronstijd, late ijzertijd, inheems-Romeins, vroege middeleeuwen (Karolingisch), late middeleeuwen en nieuwe tijd. Het andere AMK-terrein is een terrein van archeologische waarde, terrein 13965 (22D-A14). Het is de historische kern van Hardenberg. De bisschoppelijke versterking Hardenberg werd in 1229 aangelegd als verdedigingspunt tegen de Drenten onder aanvoering van Roelof van Coeverden, die kort daarvoor (in 1227) het bisschoppelijke leger bij Ane had verslagen. In de 14de eeuw werd de stad versterkt en van muren voorzien (stadsrechten 1362). In 1518 werd de stad ontmanteld.

Beide AMK-terreinen liggen op de dekzandrug met es, waarop ook het plangebied ligt.

Archis II

In het centrale databestand Archis II zijn binnen het plangebied geen waarnemingen of vondstmeldingen bekend. Binnen een zone van een kilometer zijn diverse waarnemingen geregistreerd (19x) in Archis. De waarnemingen betreffen vondsten die dateren van het laat-paleolithicum tot de nieuwe tijd. Ze liggen verspreid over het studiegebied, maar voornamelijk op de dekzandrug. Het betreft ondermeer vuurstenen artefacten, stenen bijlen en aardewerk (onder andere pingsdorf, kogelpot, terra sigillata).

Historische kaart

Uit de bonnebladen van omstreeks 1900 is op te maken dat het plangebied niet is bebouwd. Het toponiem voor het gebied is Vrouwenhoek. Het betreft landbouwgebied. Uit de Grote Historische Atlas van Nederland (3 Oost-Nederland) van 1830-1855 blijkt dat het gebied nog niet in gebruik is genomen als landbouwgrond, maar zandverstuiving is.

Bekende verstoringen

Binnen een straal van een kilometer om het plangebied blijkt uit diverse archeologische onderzoeken (als opgenomen in Archis II) dat de bodem verstoord is. Binnen het plangebied zelf hebben nog geen archeologische onderzoeken plaatsgevonden. De verwachting is dat met de bouw van de huidige Evenementenhal en de aanleg van het bedrijventerrein de eventueel aanwezige archeologische waarden zijn verstoord. Op de locaties waar gebouwen staan wordt ervan uitgegaan dat de bodem dusdanig is verstoord dat er geen intacte waarden meer aanwezig zijn. Onder de niet bebouwde delen (inclusief parkeerterreinen) is de bodemverstoring mogelijk minder ernstig.

Conclusies

Op basis van de extrapolatie van de bodemkaart en geomorfologische kaart in combinatie met de gegevens uit de directe omgeving, zijn de verwachtingen voor het plangebied algemeen voor wat betreft periode en vondstcomplex. Het westelijk deel van het plangebied heeft een hoge waarde op het aantreffen van archeologische waarden, het oostelijke deel heeft een lage waarde. De vondsten worden in de top van het dekzand verwacht, vondsten uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd kunnen zich ook in het mogelijk aanwezige esdek bevinden.

3.6.3 Archeologische beleidskaart gemeente Hardenberg

De gemeente Hardenberg heeft een archeologische beleidsadvieskaart laten opstellen ten behoeve van het gemeentelijke archeologiebeleid en voor de bewaking van het archeologisch bodemarchief. Uit deze archeologisch beleidskaart blijkt dat er in het gebied geen nader onderzoek nodig is vanwege een lage archeologische verwachting. Vanuit het aspect archeologie bestaan er zodoende geen belemmeringen voor de uitbreiding van de Evenementenhal.

Uitsnede archeologische beleidskaart gemeente Hardenberg.