Nijrees Noord

3.6 Archeologie en Cultuurhistorie

Sinds 1 januari 2012 is het verplicht om naast archeologie aandacht te besteden aan de cultuurhistorische waarden. Daarom zijn beide onderwerpen in deze paragraaf behandeld.

3.6.1 Archeologie

Op grond van de Monumentenwet en beleid van de gemeente Almelo dient er in ruimtelijke plannen rekening gehouden te worden met archeologische waarden. Een initiatiefnemer dient zorg te dragen voor archeologisch onderzoek als er archeologische waarden verstoord kunnen worden als gevolg van bodemingrepen die bij de realisatie. In de ruimtelijke onderbouwing van bestemmingsplannen moeten eventueel aanwezige archeologische waarden in beeld worden gebracht en kan archeologisch vooronderzoek nodig zijn. Of er ook vooronderzoek nodig is hangt af van aanwezige reeds bekende archeologische waarden en de verwachtingswaarde.

De gemeente Almelo heeft een archeologische verwachtingskaart waarop is aangegeven wat de kans op de aanwezigheid van archeologische vindplaatsen is aangegeven.

Het plangebied ligt in de beeklaagte van de Weezenbeek. Op basis van geomorfologische informatie ligt het grootste deel van het plangebied in een zone die is aangeduid als een vlakte van ten dele verspoelde dekzanden. Dit zijn doorgaans laag gelegen gronden die van nature geen goede condities voor bewoning en landbouw boden. In de huidige situatie lijkt het gehele plangebied te zijn herverkaveld. Vermoedelijk is daarbij ook het kleine dekzandkopje geëgaliseerd of afgevlakt. Op hoogtekaarten uit het Actueel Hoogtebestand van Nederland (AHN) is het gebied nu vrijwel geheel reliëfloos.

Op grond van de oorspronkelijke landschapskenmerken kan worden geconcludeerd dat het plangebied ligt in een gebied dat geen gunstige condities voor bewoning en landbouw bood. De archeologische verwachtingswaarde is daarom laag.

In mei 2007 heeft ADC Archeoprojecten in opdracht van de gemeente Almelo een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd Ook ADC concludeert dat er aan het plangebied een lage archeologische verwachtingswaarde kan worden toegekend.

Conclusie: uit de gegevens mag blijken dat de kans op het aantreffen van archeologische sporen in het plangebied zeer klein is. Vervolg onderzoek wordt dan ook niet noodzakelijk geacht.

3.6.2 Cultuurhistorische waarden

Zoals in voorgaande paragraaf is beschreven ligt het plangebied van nature in een landschappelijk laag en relatief nat gebied. De ontginning van het gebied is waarschijnlijk pas na de middeleeuwen tot stand gekomen. Op het kadastrale minuutplan uit circa 1827 zijn de gronden aangeduid als 'hooiland', 'heide' en 'bouwland'. Hieruit mag in ieder geval worden afgeleid dat het lage natte graslanden en heide waren. Gezien de vorm ervan lijkt het erop dat het oostelijk gelegen bouwland ligt op een klein dekzandkopje. Op historische kaarten blijkt verder niet dat er in het gebied herkenbare dekzandhoogten aanwezig waren. De bouwlanden zijn vrijwel zeker jonge ontginningen behorend tot de boerderij 'de Oude Riet'. Oudere voorgangers van deze boerderij zullen binnen het plangebied niet aanwezig zijn.

Afbeelding 3.1: Kadastrale situatie en landgebruik volgens de kadastrale minuut rond 1832. Plangebied binnen de rode contour. Bron: www.hisgis.nl

In het begin van de 19e eeuw is er alleen bebouwing aanwezig ter plaatse van de boerderij 'de Oude Riet'. Anders dan de naam doet vermoeden is deze boerderij waarschijnlijk na de middeleeuwen gesticht, vermoedelijk als een stichting van een zogenaamde lijftucht vanuit het erve 'De Riet' dat ten noordoosten van het plangebied lag. Een lijftucht was vaak een bij het erf behorend klein huis waarin de oude boer kon blijven wonen na de erfopvolging van zijn zoon of dochter. Vaak werd dit boerderijtje op enige afstand van het oude erf gesticht. De toevoeging van 'Oude' aan de naam duidt dan meestal niet op het oude erf maar op de oorspronkelijke lijftuchtstichting van het erf. Aan de namen van de latere bewoners is dan ook vaak 'Oude' toegevoegd.

Afbeelding 3.2: Topografische situatie en landgebruik volgens de topografische kaart rond 1905. Plangebied binnen de rode contour. Bron: www.archis.nl

In het begin van de 20 eeuw is het gehele gebied ontgonnen en aan de randen omgeven door nieuwe wegen en houtwallen. Ook binnen het plangebied komen enkele houtwallen voor. De Wezenbeek is gekanaliseerd en ligt nu voor een deel zuidelijker en vormt daarmee grotendeels de noordgrens van het plangebied.

In de huidige situatie zijn er van de oorspronkelijke percelering weinig relicten meer te vinden. Het gehele plangebied bestaat uit weideperceel en ter plaatse van de voormalige boerderij 'De Oude Riet' is een woonhuis gebouwd dat geen karakteristieke cultuurhistorische kenmerken bezit.

De conclusie is dat in het plangebied geen waardevolle cultuurhistorische relicten meer aanwezig zijn.