Bestemmingsplan De oude Hortus

2.5 Beschermd stadsgezicht en archeologische waarden

Waardevolle stedenbouwkundige structuren en gebieden

Uit de Toelichting bij het besluit tot aanwijzing van de binnenstad van Groningen tot beschermd Stadsgezicht is de volgende tekst ontleend.

De zeventiende-eeuwse noordelijke stadsuitleg ontleent zijn historisch-stedenbouwkundige waarde vooral aan de uitzonderlijke, op geometrische principes gebaseerde structuur. De bebouwing in het gebied heeft, met uitzondering van de zuidelijke rand, vrijwel geheel een negentiende- en vroeg-twintigste-eeuws karakter. In aansluiting op de oude stad vormen drie noord-zuid gerichte hoofdroutes, doorsneden door vier oost-west lopende reeksen zijstraten een patroon van vrijwel rechthoekige, gesloten bouwblokken. Als bijzondere open ruimtes zijn de Ossenmarkt/het Guyotplein en het Nieuwe Kerkhof binnen dit patroon opgenomen. Ondanks de kenmerkende verschillen in straatbreedte, bebouwingshoogten en bebouwingsoriëntatie tussen de hoofdstraten en de zijstraten is in deze uitleg in veel minder sterke mate een overheersende structuurrichting aanwezig dan in de oude stad.

Van de aangelegde hoofdstraten is de Nieuwe Ebbingestraat functioneel het sterkst tot ontwikkeling gekomen; over de gehele lengte bepaalt de winkelfunctie het gevarieerde bebouwingsbeeld. De meest westelijke hoofdstraat, de Nieuwe Kijk in 't Jatstraat, heeft in functioneel en ruimtelijk opzicht altijd een ondergeschikte rol gespeeld; overwegend kleinschalige bebouwing van rond de eeuwwisseling bepaalt het straatbeeld. De ten westen hiervan gelegen terreinen tonen de sporen van ontwikkeling van universitaire functies. De hier vanaf 1626 tot in de jaren zestig van de twintigste eeuw gevestigde Hortus Botanicus heeft zijn naam aan het gehele stadsdeel geleend, terwijl diverse gebouwen ten behoeve van onderwijs en onderzoek in het stedelijk patroon zijn opgenomen. Het grootschalige Alfagebouw aan de Grote Kruisstraat vormde met zijn door kaalslag gevormde omgeving een forse afwijking van de structuur van gesloten bouwblokken.

Waardevolle bebouwing

Het bebouwingsbeeld kenmerkt zich in het algemeen door een met de historische karakteristiek samenhangende schaal en vormgeving. De Hortusbuurt kent een zeer gevarieerd bebouwingsbeeld: in bouwstijlen, type, ouderdom, hoogte, volume en functie. In het gebied is sprake van een groot aantal monumentale panden (Rijks- en gemeentelijke monumenten) en beeldbepalende panden. Hun cultuurhistorische waarde is hoog.

Archeologische en bouwhistorische waarden

De ondergrond van het hele plangebied is waardevol. Gedetailleerde archeologische kennis van het gebied ontbreekt; de kans om bij grondverzet belangwekkende sporen aan te treffen is groot. Vanuit bouwhistorisch oogpunt is documentatie van historische bebouwing noodzakelijk als deze verloren gaat bij nieuw- of verbouwplannen.

Ten behoeve van bouwhistorisch en archeologisch onderzoek voor bodemverstorende activiteiten die dieper reiken dan 50 cm. onder het straatniveau en die een oppervlak van meer dan 50 m² beslaan is daarom het vereiste van een 'omgevingsvergunning voor het uitvoeren van een werk, geen bouwwerk zijnde, of werkzaamheden' opgenomen.

Beschermde monumenten in het gebied zijn:
- Grote Rozenstraat 31 (voormalig botanisch laboratorium): gemeentelijk monument;

- Nieuwe Kijk in 't Jatstraat 66, 68 en 70: gemeentelijk monument.