Bestemmingsplan De oude Hortus

2.1 Prehistorie en Middeleeuwen

De Hortusbuurt ligt, net als het middeleeuwse stadscentrum, op de Hondsrug. Deze rug steekt nadrukkelijk uit boven het omringende laaggelegen kleigebied, gevormd door de oorspronkelijke oerstroomdalen van de Hunze aan de oostzijde en de Drentse A aan de westzijde (zie bijvoorbeeld de kruising Nieuwe Boteringe-/ Grote Kruisstraat).

In de prehistorie is de Hondsrug in perioden bewoond geweest. De oudste sporen van agrarische activiteit in het plangebied dateren van circa 300 v. Chr., de Midden-IJzertijd. Het betreft twee waterputten, die werden aangetroffen bij archeologische opgravingen aan de noordzijde van het Guyotplein. Het erf dat bij deze twee waterputten behoorde, is tot aan het begin van de jaartelling oostwaarts verplaatst. In de derde eeuw bevond het erf zich in de omgeving van de Nieuwe Kijk in 't Jatstraat/Grote Kruisstraat, om daarna uit het archeologische blikveld te verdwijnen. De geringe onderzoeksdichtheid in het Hortusgebied is hiervan de oorzaak.

In de vroege middeleeuwen concentreerde de bewoning op de Hondsrug zich in de latere binnenstad. In het gebied van de Hortusbuurt lag zeer verspreid een klein aantal boerenbedrijven, waarschijnlijk in de omgeving van de latere Nieuwe Kerk. Daar splitste zich de oude landroute vanuit Drenthe in tweeën naar de kleigebieden in het noorden.

Naarmate het dorp Groningen in de loop van de Middeleeuwen haar grenzen verlegde, schoven de bijbehorende akkers, de essen, verder naar buiten. De uiteindelijke noordrand van die noord-es moet worden gezocht bij het Noorderplantsoen. Rond 1100 was de noord-es gescheiden van Groningen door de aanleg van een stadswal en –gracht. Ter plaatse van de Oude Boteringestraat werd een poort gebouwd. In de zestiende eeuw werd vóór deze poort een rondeel aangelegd met daarbuiten een brede gracht. Na demping van deze gracht rond 1620 kwamen op de plaats van de poort en het rondeel de Ossenmarkt en het Guyotplein te liggen.

Aan het einde van de Middeleeuwen werd de es opgedeeld in moestuintjes.