Bestemmingsplan Bodenterrein - UMCG

5.2 Ecologie

Algemeen

In het stedelijk gebied levert de natuur een belangrijke bijdrage aan het leefmilieu en aan de beleving ervan door de mensen, die er wonen en werken. In toenemende mate wordt daarom bij het ontwerp en de inrichting van plannen rekening gehouden met de noodzakelijke voorwaarden voor een goede natuurlijke ontwikkeling in het gebied.

De aanwezigheid van dieren en planten in de stad is vooral mogelijk dankzij water- en groenstructuren, die onderling en met het landschap buiten de stad verbonden zijn. De samenstelling en de mate van samenhang in deze ecologische structuren bepalen de vitaliteit van de stedelijke natuur. Losse groen- en waterelementen kunnen een ecologische functie hebben, wanneer ze voldoende groot zijn en voldoende rust hebben gekregen om zich te kunnen ontwikkelen. Door middel van aangepast beheer en zo nodig zorgvuldig ontwerp kan de ecologie in de stad versterkt worden.

De stedelijke ecologische structuur in Groningen behoeft op een aantal punten versterking. Relevant hier is de ecologische (groen)verbinding met het Noorderplantsoen en het Damsterdiep. Deze versterkingen zullen in het kader van dit bestemmingsplan worden gerealiseerd.

Plangebied

In de wijken rond het plangebied is in ruime mate groen en water aanwezig. Het is echter gebleken, dat de natuurwaarde ervan gering is. De elementen maken geen deel uit van een samenhangende stedelijke ecologische structuur.

Het plangebied ligt op de overgang van het verdichte stenen milieu van de binnenstad naar de wat meer open structuur van de Oosterparkwijk. In de omgeving worden daarom typische cultuurvolgers (gierzwaluw, zwarte roodstaart, houtduif en een aantal vleermuissoorten) naast de boomkruiper, groenling, tjiftjaf en andere tuin- en parkbewoners gesignaleerd. Ook de aanwezige plantensoorten wijzen op een sterk cultureel bepaalde omgeving. Het functioneren van de natuur in het gebied kan met gerichte maatregelen en aangepast beheer zeker verbeterd worden.

In de afgelopen jaren is met de bouwactiviteiten en de daarop volgende verdichting door de nieuwbouw in het plangebied de oorspronkelijke groenstructuur voor een deel verloren gegaan. Omdat met name de oudere bomenstructuren en de begroeiing van de gebouwen een ecologische functie hadden, is daarmee schade aangericht. Er is een voedselgebied voor een aantal soorten, maar vooral een schuil- en overnachtingsgelegenheid voor vogels, verloren gegaan.

De noord(west)zijde van het Oosterhamrikkanaal en de Oosterhamrikkade behoren tot de stedelijke ecologische structuur (te ontwikkelen). Hierop is in het kader van het watermolenproject aangesloten. Er is een brede ecologische oever aangelegd en ook het talud en de berm zijn ingezaaid met kruiden.

Ontwikkelingsmogelijkheden

Het plan voorziet in een groene omzoming van het ziekenhuisterrein, bestaande uit delen van het bestaande groen, aangevuld met nieuwe aanleg. De planontwikkeling is uitgekristalliseerd, zodat het gebied nu een aantal jaren met rust gelaten kan worden. Daarom kan de groene rand een onderdeel worden van een nieuwe ecologische structuur, die de historische kern van de stad omkadert en de ecologische samenhang in de Korrewegbuurt en de Oosterparkwijk versterkt. Daarvoor zou in de toekomst ook de groenstructuur van de Bloemsingel versterkt moeten worden, zodat een verbinding kan worden gerealiseerd met het Noorderplantsoen.

Bij de wijze van inrichting van de groene rand van het plangebied kan het beste aangesloten worden op het karakter van de directe omgeving. De Oostersingel kan een meer "klassieke" inrichting krijgen als een groene stadsstraat. Ook bij de groenstrook direct langs de Petrus Campersingel past een meer traditionele aanpak. In een open structuur zijn de bomen beeldbepalend. Bij een goede keuze van de soorten kunnen deze bomenstructuren op den duur een goede bijdrage leveren aan de natuurwaarde van de omgeving.

Het uitbouwen van de ecologische structuur biedt een belangrijke bijdrage aan de ecologische waarde van het gebied. De bestaande singel met bijbehorende bomen/struiken biedt een goede basis voor uitbouw van de ecologische structuur. Er kan compensatie voor verloren ecologische structuren gevonden worden in de inrichting van een deel van de oostrand van het ziekenhuisterrein.

Bij een zorgvuldige inrichting met inheemse soorten is een structuur mogelijk, die een belangrijke bijdrage levert aan het noodzakelijke ecologisch herstel in het gebied en die een gunstige invloed heeft op de gewenste natuurontwikkeling in de aangrenzende wijk.

Conclusies in het kader van de Vogelrichtlijn

Het plangebied ligt op een ruime afstand van de Vogelrichtlijngebieden Leekstermeergebied en Zuidlaardermeergebied. Mede gezien de afstand, de afscherming door bestaande bebouwing en gezien het feit, dat er in het voorliggend plan uitsluitend in tot nu toe bestaand bebouwd gebied bebouwing is geprojecteerd, is er geen sprake van invloed ten gevolge van het voorliggend plan op beide gebieden. Er is dan ook geen nader onderzoek nodig.

Omdat alle vogelsoorten beschermd zijn in het kader van de Flora- en Faunawet liggen er risico's bij het slopen van gebouwen en het kappen van groen. Zolang broedende vogels op locaties aanwezig zijn, kan er niet gesloopt of gekapt worden. Alleen aantoonbaar gekwalificeerden kunnen volgens de Flora- en Faunawet daadwerkelijke broedgevallen uitsluiten. Binnen het plangebied komen geen beschermde plantensoorten voor met een natuurlijke oorsprong. De voorkomende en algemene diersoorten zijn beschermd, maar er geldt geen ontheffingsplicht voor, mits men zich aan de algemene zorgplicht houdt.

Natuurwaarden

Er heeft een ecologische quickscan en vleermuisonderzoek plaatsgevonden.

Natuurwaarden in dit deel worden gevormd door levensplaatsen voor kruiden, kleine zoogdieren, water, stads- en tuinvogels, amfibieën, vlinders en vleermuizen.

De aanwezige soorten in dit gebied en de specifieke doelsoorten die vanuit het stedelijk ecologisch beleid in dit gebied van belang zijn, zijn opgenomen in een ecologische quick-scan.

Groen

In de huidige situatie is vooral het groen langs de Petrus Campersingel en de Antonius Deusinglaan beeldbepalend. In de stedenbouwkundige visie voor het gebied wordt er over herkenbare groene zones gesproken langs de randen van het plan. Het groen wordt hier bepalend. Voor de Petrus Campersingel betekent dit vooral handhaving van het waardevol groen aan de wegzijde en waar mogelijk versterking ervan.

In het voorliggend bestemmingsplan is een aantal uitgangspunten vastgesteld, die ingrijpend zijn voor het bestaande groen. Door de verlegging van de Antonius Deusinglaan ten behoeve van de uitbreiding en verdichting van het gebied verdwijnt een deel van de ecologische waarde en van de hoofdbomenstructuur. Hiermee zal het daar aanwezige monumentale groen verdwijnen. Inpassing van dit groen is niet mogelijk, omdat het verleggen van de Antonius Deusinglaan noodzakelijk is om de verdere uitbreiding van het UMCG/de RuG mogelijk te maken. Daarnaast zal het doorzetten van de bouwstructuur van beide instellingen tot gevolg hebben dat waardevol groen verdwijnt.

De groene inrichting van het uitbreidingsgebied en van de Vrydemalaan zal hiervan een groot deel compenseren. Ook op het UMCG-terrein aan de zijde van de Oostersingel en binnen de nieuwbouw zal ernaar gestreefd worden het groen ter compensatie te versterken. Voor het groen aan de zijde van de Oostersingel/Bloemstraat betekent dit een verbetering van de verblijfsruimte en een versterking van het groene karakter. Gestreefd wordt solitaire monumentale bomen in te passen. Langs de Vrydemalaan zal, in combinatie met het aanleggen van het beoogde tramtracé, een zware bomenhoofdstructuur worden gerealiseerd.

Aan het Oosterhamriktracé en langs de Petrus Campersingel/ S.S.Rosensteinlaan (wegzijde) dient de ecologische groenstructuur aangevuld te worden. Zoals uit de boomeffectanalyse blijkt, zullen op basis van het bestemmingsplan op de hoek van de Antonius Deusinglaan en de S.S. Rosensteinlaan, 3 monumentale bomen moeten wijken voor nieuwe bouwblokken. Ook voor deze 3 monumentale bomen zal een maximale inspanning en investering geleverd worden deze in de bouwplanontwikkeling inpasbaar te maken. Hiervoor wordt de mogelijkheid onderzocht de bouwblokken verder van de S.S. Rosensteinlaan te realiseren.

De nieuwe groenstructuur zal de verblijfskwaliteit en de leefbaarheid bevorderen. Met de vervangende stedenbouwkundige structuur en de groencompensatie zijn er mogelijkheden om de ecologische en groene waarden van dit deel van de stad te behouden.