Rijksinpassingsplan Waterberging Volkerak-Zoommeer

2.2 Projectbeschrijving

2.2.1 Doelstellingen

De maatregel Waterberging Volkerak-Zoommeer kent twee doelstellingen die voortvloeien uit de PKB Ruimte voor de Rivier:

• 1. Bijdragen aan de bescherming tegen overstromingen van het Benedenrivierengebied, door het verlagen van de maatgevende hoogwaterstand (MHW) met 10 cm op het Haringvliet ter hoogte van Middelharnis en met 3 cm op de Oude Maas bij Dordrecht.
• 2. Bijdragen aan verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit.

Beide doelstellingen worden hierna specifiek voor de maatregel Waterberging Volkerak-Zoommeer en tegen de achtergrond van de PKB toegelicht.

Het begrip MHW

Een Maatgevende Hoogwaterstand (MHW) is een waterstand – op de rivier, meer of zee – die met een bepaalde kans wordt overschreden (de overschrijdingskans). Hoe lager de kans, hoe hoger de MHW. Over het algemeen wordt dit begrip gebruikt in relatie tot de veiligheid van de primaire waterkeringen in Nederland. Voor elk dijkringgebied in Nederland is in de Waterwet een veiligheidsnorm vastgesteld in de vorm van een overschrijdingskans. Stel dat deze norm 1/2000 per jaar is, dan is de MHW gelijk aan de extreme waterstand die gemiddeld eens per 2000 jaar wordt overschreden. Met andere woorden: gemiddeld eenmaal per 2000 jaar komt een waterstand gelijk aan óf hoger dan de MHW voor. Wat betreft de dijkringen moeten de waterkeringen in staat zijn om de MHW nog veilig te keren. De hoogte van de MHW varieert van plaats tot plaats langs de dijkring.

2.2.2 Veiligheid

Hydraulische taakstelling

De algemene doelstelling in de PKB voor de bescherming tegen overstromingen luidt: het vereiste veiligheidsniveau in het rivierengebied rond de Rijntakken moet uiterlijk in 2015 in overeenstemming zijn gebracht met de maatgevende Rijnafvoer van 16.000 m³/s bij Lobith en voor het gedeelte van de Maas benedenstrooms van Hedikhuizen met de maatgevende Maasafvoer van 3.800 m³/s bij Borgharen. Vanuit deze algemene doelstelling is in de PKB ook per maatregel een doelstelling meegegeven, de 'hydraulische taakstelling'. Deze moet uiterlijk in 2015 zijn bereikt. De taakstelling voor Waterberging Volkerak-Zoommeer houdt in dat op de volgende riviertrajecten de maatgevende hoogwaterstand (MHW) minimaal met het volgende aantal centimeters moet worden verlaagd (tabel 2.1).

Tabel 2.1. Hydraulische taakstelling Waterberging Volkerak-Zoommeer

omgeving	riviertak	locatie (rivierkm)	minimale MHW-daling
Dordrecht	Oude Maas/Beneden Merwede	976,0 - 978,0	-0,03 m
Middelharnis	Haringvliet	1015,0	-0,10 m

De hydraulische taakstelling op het traject bij Dordrecht houdt in dat op alle punten binnen dat traject de vereiste MHW-daling moet worden gehaald. De taakstelling bij Middelharnis is op één punt gedefinieerd. De taakstelling is gebaseerd op berekeningen die tijdens het opstellen van de PKB zijn uitgevoerd en de verwachting dat door optimalisatie van de maatregel de effectiviteit kan worden vergroot. De PKB (deel 4) doet geen concrete uitspraken over een taakstelling na 2015.

Inzet van de maatregel: peil en frequentie

In de PKB is niets vastgelegd over het waterpeil op het Hollandsch Diep en het Haringvliet waarbij de maatregel moet worden ingezet, of over de frequentie van inzet van de maatregel. Wel is in de toelichting bij het PKB-besluit opgenomen dat voor het bereiken van de veiligheidsdoelstelling de inzet van de waterberging Volkerak-Zoommeer noodzakelijk is bij omstandigheden die gemiddeld eens per 1400 (herberekend op 1430) jaar voorkomen. Dit is afgeleid uit de berekeningen die tijdens het opstellen van de PKB zijn uitgevoerd ten behoeve van de taakstelling. De inzetfrequentie van gemiddeld eens per 1430 jaar betekent dat de maatregel wordt ingezet bij verwachte overschrijding van een waterpeil van NAP +2,6 m op het Hollandsch Diep (bij Rak Noord).

2.2.3 Ruimtelijke kwaliteit

De Ruimtelijke Visie beschrijft de visie op ruimtelijke kwaliteit voor het project Waterberging Volkerak-Zoommeer. De verbetering van de ruimtelijke kwaliteit is belangrijk binnen het project en is geformuleerd als tweede doelstelling naast de eerste doelstelling: de vergroting van de waterveiligheid.

In de visie zijn principes en richtlijnen opgenomen voor het ontwerp van de verbetermaatregelen aan dijktrajecten, dijkbekleding en -detaillering en lokale en thematische ontwerpopgaven.

Voor zeven kernkwaliteiten zijn uitgangspunten uitgewerkt die van betekenis zijn voor de verdere uitwerking voor dijkprofielen en maatregelen gericht op toevoeging van ruimtelijke kwaliteit.

• 1. Ensemble van de waterkeringen: bij elkaar maakt dit ensemble van de waterwerken het gebied tot wat het nu is.
• 2. Openheid: het landschap groots en open houden.
• 3. Zeekarakteristiek: behouden en versterken.
• 4. Historische ontwikkeling: leesbaar maken van de verschillende tijdlagen.
• 5. Toegankelijkheid/beleving en betere ontsluiting van de dijken.
• 6. Natuurinclusief ontwerp: beschouw Volkerak-Zoommeer als schakel tussen het rivierengebied en het Deltagebied.
• 7. Robuuste detaillering en materialisering.

Uit onderzoek (zie bijlage Waterbergingsplan) is gebleken dat de hoogte van de dijken en dammen overal ruim voldoende is. Op sommige plaatsen is versterking van de stabiliteit van dijken door aanpassing van het dijkprofiel of door verbetering van dijkbekleding nodig. Doelstelling is verbetering van de openheid en toegankelijkheid, zodat is gekozen voor een getrapte dijk en een streven naar eenheid in dwarsprofiel. Er wordt meer samenhang in profiel en in de soort bekleding aangebracht. De aanpassing van de dijkbekledingen wordt ook afgestemd met de ligging van de dijk direct aan open water dan wel of er voorland voor de dijk ligt.

Uit de lokale en thematische ontwerpopgaven vloeit onder meer de wens voort het completeren van het fietsroutenetwerk door het dijktraject tussen Dintelmond en Beneden-Sas toe te voegen aan het fietsroutenetwerk van West-Brabant. Deze wens wordt niet gerealiseerd met het voorliggende plan. Het Rijksinpassingsplan ziet slechts op maatregelen die rechtstreeks samenhangen met de Waterberging Volkerak-Zoommeer en de bijbehorende waterkeringen. Het herstellen en aanleggen van onderhoudspaden is daar onderdeel van.

De ruimtelijke kwaliteitscriteria zijn toegepast op het technische ontwerp van de waterkeringen. Doordat de aanpassingen van de dijken met name bestaan uit werkzaamheden aan de bekleding is het niet noodzakelijk gebleken de ruimtelijke kwaliteitsciteria in de regels van het Rijksinpassingsplan te vertalen.