Windpark Kroningswind

1.4.1 Relatie met de milieueffectrapportage

Voor dit bestemmingsplan en de omgevingsvergunning is een gecombineerd milieueffectrapport (MER) opgesteld (zie Bijlage 1). Met een gecombineerd milieueffectrapport wordt een plan- en project-milieueffectrapport bedoeld.

Kader 1.1 MER en m.e.r.: het rapport en de procedure

M.e.r-plicht

Voor het Windpark Kroningswind wordt naast dit bestemmingsplan een procedure van milieueffectrapportage (m.e.r.) doorlopen. Het doel van de m.e.r.-procedure is om milieubelangen naast andere belangen een volwaardige rol te laten spelen bij de besluitvorming. De procedure van de m.e.r. is voorgeschreven op grond van nationale en Europese wetgeving, indien sprake is van activiteiten met potentieel aanzienlijke milieueffecten. Deze activiteiten zijn opgenomen in het Besluit milieueffectrapportage (Besluit m.e.r.)3, dat een AMvB (Algemene Maatregel van Bestuur) is bij de Wet milieubeheer (Wm)4.

Er zijn twee belangrijke redenen die leiden tot een m.e.r.-plicht:

• a. Het wettelijke Besluit milieueffectrapportage (Besluit m.e.r.) waarin activiteiten zijn genoemd waarop m.e.r.-plicht of m.e.r.-beoordelingsplicht van toepassing is. Daarbij wordt aangegeven wat het m.e.r.-(beoordelings)plichtige plan of besluit is;
• b. Plannen, zoals een bestemmingsplan, zijn m.e.r.-plichtig als daarvoor een Passende Beoordeling in het kader van de Wet natuurbescherming moet worden opgesteld.

Beide redenen zijn van toepassing op het voornemen van Windpark Kroningswind.

Ad 1. Op grond van categorie D 22.2 van het Besluit m.e.r. geldt dat voor een windpark met een gezamenlijk opgesteld vermogen van 15 MW of meer, of bestaande uit 10 turbines of meer geldt dat een m.e.r.(-beoordeling) aan de orde kan zijn bij de volgende besluiten:

• De vaststelling of herziening van een bestemmingsplan (plan-m.e.r.-plicht);
• De omgevingsvergunning (m.e.r.-beoordelingsplicht, project-m.e.r.).

Er is voor gekozen om direct de uitgebreide m.e.r.-procedure te doorlopen voor Windpark Kroningswind en niet eerst de m.e.r.-beoordelingsprocedure te doorlopen.

Ad 2. Voor ruimtelijke plannen waarvoor een Passende Beoordeling in het kader van de Wet natuurbescherming wordt opgesteld geldt een plan-m.e.r.-plicht. Wanneer significante effecten op Natura 2000-gebieden niet uitgesloten kunnen worden of onzeker zijn, moet er een Passende Beoordeling worden uitgevoerd. Deze Passende Beoordeling is waarschijnlijk nodig omdat het plangebied van Windpark Kroningswind tegen Natura 2000-gebied Haringvliet ligt en significante effecten op voorhand niet zijn uit te sluiten. De Passende Beoordeling is onderdeel van het MER.

Voor Windpark Kroningswind wordt één MER opgesteld dat zowel gebruikt wordt als MER voor het bestemmingsplan alsook als MER voor de omgevingsvergunning. Dit wordt ook wel een gecombineerd plan- en projectMER genoemd. Waar hierna over het MER gesproken wordt, wordt het gecombineerde MER bedoeld.

M.e.r.-procedure

Een m.e.r.-procedure bestaat uit verschillende onderdelen, waarvan het milieueffectrapport (MER) het belangrijkste is. Figuur 1.3 geeft de belangrijkste stappen weer in relatie tot het bestemmingsplan en de vergunningen.

De m.e.r.-procedure voor Windpark Kroningswind startte in maart 2017 met de openbare kennisgeving en publicatie van de Concept Notitie Reikwijdte en Detailniveau. De Commissie voor de m.e.r. is in deze fase vrijwillig om advies gevraagd en bracht op 15 juni 2017 haar advies over de Reikwijdte en het Detailniveau van het milieueffectrapport Windpark Kroningswind.

Figuur 1.3 Hoofdlijnen procedure Windpark Kroningswind

Het MER wordt ter inzage gelegd met het ontwerp bestemmingsplan. De Commissie voor de m.e.r. zal een advies geven over het MER. Dit advies wordt betrokken bij de definitieve besluitvorming.

PlanMER en projectMER

Een planMER is strategisch van aard en wordt opgesteld voor ruimtelijke plannen. In een planMER staat de vraag centraal 'waarom deze activiteit op deze locatie?' en worden verschillende alternatieve locaties tegen elkaar afgezet. De informatie is abstract, kwalitatief van aard en gebaseerd op vuistregels.

Een projectMER wordt meestal voor één of meerdere vergunningen opgesteld. In een projectMER staat de inrichting van de locatie centraal en alternatieven/varianten gaan over verschillende opstellingen en verschillende windturbinetypen/afmetingen. Een projectMER kent een groter detailniveau dan een planMER en bevat vaak diepgaande onderzoeken en modelberekeningen voor de verschillende milieuthema's, bijvoorbeeld voor geluid en slagschaduw.

Voor Windpark Kroningswind is een vrijwillig en gecombineerd plan- en projectMER opgesteld. Het MER is ter onderbouwing van de keuze voor het windpark zoals dat juridisch-planologisch is vastgelegd in dit bestemmingsplan en is tevens een bijlage bij dit bestemmingsplan.

1.4.2 Bevoegd gezag en coördinatieregeling

Bevoegd gezag

In de Ew 1998 (artikel 9e, lid 1) is bepaald dat Provinciale Staten bevoegd zijn een inpassingsplan op te stellen voor de aanleg of uitbreiding van een productie-installatie voor opwekking van duurzame elektriciteit met behulp van windenergie met een capaciteit van minimaal 5 en maximaal 100 MW. In het tweede lid van artikel 9e Ew 1998 staat dat Provinciale Staten in ieder geval toepassing geven aan deze bevoegdheid, indien de betrokken gemeente het verzoek tot herziening van het bestemmingsplan heeft afgewezen.

Voor Windpark Kroningswind geldt dat de provincie Zuid-Holland de bevoegdheid voor het vaststellen van een bestemmingsplan naar de gemeente heeft gedelegeerd per brief van 17 maart 2016 gedelegeerd. Dit geldt voor alle windparken in de gemeente Goeree-Overflakkee. De overeenkomst is verlengd d.d. 27 oktober 2016.

De gemeenteraad van Goeree-Overflakkee is daarmee bevoegd voor vaststelling van het bestemmingsplan.

Gemeentelijke coördinatieregeling

Er wordt voor Windpark Kroningswind geen coördinatieregeling volgens paragraaf 3.6.1 Wet ruimtelijke ordening (Wro)5 toegepast op de voorbereiding en bekendmaking van het bestemmingsplan en daarvoor benodigde omgevingsvergunning(en).

2.1.1 Klimaatconferentie Parijs 2015

In december 2015 zijn (onder auspiciën van de Verenigde Naties) op de eenentwintigste klimaatconferentie in Parijs (COP21)7 195 landen akkoord gegaan met een nieuw klimaatverdrag dat de uitstoot van broeikasgassen moet terugdringen. De Europese Unie heeft dit verdrag ook mede ondertekend. Hieronder de belangrijkste punten uit het akkoord:

• de gemiddelde temperatuur op de aarde mag niet meer dan 2 graden Celsius stijgen. Landen streven er naar de temperatuurstijging zelfs te limiteren tot maximaal 1,5 graden Celsius;
• de partijen zullen zo snel mogelijk hun best doen om de uitstoot van broeikasgassen en schadelijke stoffen te verminderen in combinatie met de beschikbare techniek van dat moment. Daarbij wordt rekening gehouden met verschillen tussen landen;
• er is extra inzet nodig om negatieve gevolgen van klimaatverandering aan te pakken en de hoeveelheid broeikasgassen terug te brengen zonder dat dit de voedselproductie in gevaar brengt;
• alle partijen moeten financieel bijdragen aan het verlagen van de hoeveelheid broeikasgassen en onderzoek doen naar klimaatbestendige ontwikkelingen;
• voor de klimaatconferentie van 2025 moeten de partijen van de klimaatovereenkomst van Parijs zich samen ten doel stellen elk jaar minstens 100 miljard dollar (91 miljard euro) ter beschikking te stellen aan armere landen die economisch moeite hebben de klimaatdoelstellingen te halen. Het geld zou vanaf 2020 beschikbaar moeten zijn;
• het verdrag is bindend en de landen verplichten zich het na te leven.

2.1.2 Europese doelstelling

Het Europese doel voor 2020 is 20% van het totale energieverbruik duurzaam te realiseren, voor Nederland is dit vertaald in een doel van 14% in 2020. Dit is vastgelegd in de EU-richtlijn 2009/28/EG (2009)8. De Europese Commissie is ook al begonnen met de ontwikkeling van beleidsopties voor de periode na 2020. In juni 2011 presenteerde de EU de "Energieroutekaart 2050"9 als doorkijk naar 2050 en de in tussentijd te nemen stappen om te komen tot een verdere verduurzaming van de energiemarkt en een verdere CO2-reductie (80-95%). De komende jaren zal verdere invulling aan het beleid na 2020 worden gegeven.

2.2.1 Energieakkoord voor duurzame groei

De energiesector in Nederland is verantwoordelijk voor meer dan twintig procent van de uitstoot van broeikasgassen. De uitstoot van broeikasgassen als gevolg van de energiebehoefte kan worden beperkt door energiebesparing en door grootschalige inzet van duurzame energiebronnen. Een dergelijke omschakeling in de Nederlandse energievoorziening betekent een forse inspanning. Deze ambities sluiten aan bij in Europees verband geformuleerde doelstellingen waaraan de lidstaten zich gecommitteerd hebben.

In 2013 hebben ruim veertig organisaties, waaronder de overheid, werkgevers, vakbeweging, natuur- en milieuorganisaties, andere maatschappelijke organisaties en financiële instellingen zich verbonden aan het Energieakkoord voor duurzame groei (hierna: Energieakkoord, 2013)10. Met het Energieakkoord komt een duurzame energievoorziening een stap dichterbij. In het Energieakkoord is vastgelegd dat in 2020 14% van alle energie duurzaam moet zijn opgewekt, met een verdere stijging van dit aandeel naar 16% in 2023. Het doel van het akkoord is bovendien dat het nieuwe banen oplevert en een positief effect heeft op de energierekening van consumenten. In het akkoord zijn tien pijlers opgenomen die moeten leiden tot een duurzame energieopwekking. Het opschalen van hernieuwbare energieopwekking vormt één van deze pijlers. Dit vraagt een intensieve inzet op verschillende bronnen van hernieuwbare opwekking, zoals wind op land. Bij wind op land wordt binnen de kaders die met provincies zijn afgesproken, geïnvesteerd om te komen tot 6.000 MW operationeel windenergievermogen in 2020. Voor de periode na 2020 wordt op termijn gezocht naar aanvullend potentieel voor wind op land.

Het Energieakkoord zet ook sterk in op participatie bij windenergieprojecten en zegt letterlijk: "Een betere verdeling van lusten en lasten (compensatie en participatie) tussen ontwikkelaars en de omgeving is essentieel voor het vergroten van draagvlak. Bij windprojecten (meer dan 15 megawatt) wordt voorafgaand aan een project gezamenlijk met betrokken overheden een participatieplan opgesteld. Dit wordt verankerd in de Omgevingswet. Ontwikkelaars van windenergieprojecten committeren zich om bij windprojecten draagvlak te organiseren door het actief betrekken van de omgeving. Afhankelijk van de situatie kan dit bijvoorbeeld door te zorgen voor maatschappelijk rendement voor de omgeving." [p. 69]

Energierapport 2016

Het Energierapport 2016 (2016)11 geeft aan dat Nederland voor de uitdaging staat om de uitstoot van broeikasgassen drastisch terug te brengen, waarbij in de 2e helft van de 21e eeuw, zoals afgesproken in het klimaatakkoord van Parijs (2015), er mondiaal een balans moet zijn tussen de uitstoot en vastlegging van broeikasgassen (ofwel klimaatneutraliteit). Het kabinet houdt dus onverkort vast aan de Europese afspraken voor 2020, 2030 en 2050 en aan de afspraken uit het Energieakkoord die samen met milieuorganisaties, bedrijfsleven en overheden zijn gesloten. Het Energierapport geeft daarom een integrale visie op de toekomstige energievoorziening van Nederland. Het kabinet stelt voor de transitie naar duurzame energie drie uitgangspunten centraal:

• 1. sturen op CO2-reductie;
• 2. verzilveren van de economische kansen die de energietransitie biedt
• 3. integreren van energie in het ruimtelijk beleid.

De Nederlandse energiehuishouding moet duurzamer en minder afhankelijk worden van eindige fossiele brandstoffen. Het kabinet wil onder meer de uitstoot van broeikasgassen in 2050 met 80-95% terugdringen op Europees niveau. Op dit moment zijn we voor onze energievoorziening nog voor bijna 95% afhankelijk van fossiele brandstoffen. De energietransitie biedt bovendien kansen voor behoud en ontwikkeling van het Nederlandse verdienvermogen.

Ten slotte heeft de energietransitie alleen kans van slagen als vroegtijdig en zorgvuldig het gesprek wordt aangegaan met burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties over de ruimtelijke inpassing van productie, opslag en transport van energie. Zoveel mogelijk moet gezamenlijk de afweging plaatsvinden tussen de bijdrage van een initiatief aan de energievoorziening en de overlast of risico's die dit voor omwonenden met zich meebrengt. Dit wordt de ‘energiedialoog’ genoemd.

Nationale energieverkenning

De Nationale Energieverkenning 2017 (NEV, 2017)12 bevestigt signalen dat de omslag naar een duurzame energiehuishouding wordt gemaakt. De groei van het aandeel hernieuwbare energie in de elektriciteitsvoorziening is één van de snelst lopende ontwikkelingen. Vooral de uitrol van windenergie op zee lijkt heel succesvol, ook in de komende jaren.

De nationale emissies in broeikasgassen nemen fors af tot 2020, maar stabiliseren daarna. Dat komt voornamelijk doordat het effect van de daling van het energieverbruik en de groei van hernieuwbare energie op de nationale emissies, worden gemaskeerd door sterk fluctuerende activiteiten van de (conventionele) energiesector.

Het aandeel hernieuwbare energie is in 2015 gestegen van 5.5% tot 5,8% en in 2016 van 5,8 naar 5,9%. De komende jaren zal er een versnelling van de groei van het aandeel hernieuwbare energie plaatsvinden, aangejaagd door de afspraken uit het Energieakkoord. Het doel voor het aandeel hernieuwbare energie in 2020 van 14% lijkt echter nog niet te worden gehaald.

Na 2023 groeit het aandeel hernieuwbare energie onder voorgenomen beleid verder tot 23,9% in 2030. Dit wordt met name verklaard door de veronderstelde continuering van de SDE+-regeling, die verdere groei van wind op zee en hernieuwbare energie in de gebouwde omgeving ondersteunt.

Regeerakkoord Rutte III

In het regeerakkoord van kabinet Rutte III (2017)13 wordt duurzame energie verder gestimuleerd. In het regeerakkoord is het volgende wat betreft duurzame energie opgenomen:

• 1. emissiereductiedoel broeikasgassen gaat omhoog: naar 49% in 2030 (ten opzichte van 1990). Dat is hoger dan afgesproken in het klimaatverdrag van Parijs. In Europa wil Nederland aandringen op een Europees doel van 55% in 2030 en als dat niet lukt: met buurlanden proberen te komen tot afspraken over een hogere broeikasreductie;
• 2. er komt een nationaal klimaat- en energieakkoord;
• 3. op korte termijn wordt onder andere het belastingstelsel vergroend en wordt een minimumprijs van CO2 voor de elektriciteitssector geïntroduceerd;
• 4. de broeikasreductie van 49% wordt voornamelijk behaald door afvang en opslag van CO2 (scheelt 18 megaton/jaar (Mton/jaar) in 2030) en het sluiten van kolencentrales (scheelt 12 Mton/jaar in 2030. Extra wind op zee moet zorgen voor een vermindering van 4 Mton/jaar in 2030 (circa 2,1 gigawatt (GW)) en meer zonne-energie voor 1 Mton/jaar 2030;
• 5. SDE+ middelen lopen op tot 3,2 miljard euro per jaar en de SDE+ wordt verbreed, met onder andere afvang en opslag van koolstofdioxide;
• 6. kolencentrales gaan uiterlijk in 2030 dicht;
• 7. de salderingsregeling duurzame elektriciteit wordt in 2020 omgevormd in een nieuwe regeling;
• 8. subsidiëring van bijstook biomassa in kolencentrales wordt na 2014 stopgezet;
• 9. er komt een aparte regeling voor energiecoöperaties die het mogelijk maakt dat omwonenden makkelijker kunnen participeren in duurzame energieprojecten in hun directe omgeving.

Windenergie ten opzichte van andere duurzame energiebronnen

Volgens het rijksbeleid14 zijn de belangrijkste vormen van hernieuwbare energie in Nederland windenergie, zonne-energie, bio-energie en aardwarmte. Een kleinere rol spelen waterkracht, omgevingswarmte (warmtepompen in woningen) en energie uit potentieel verschil zoet-zout (osmose-energie of ‘blue energy’). Hoewel grijze energie uit fossiele energiebronnen in de komende decennia nodig blijft, zal hernieuwbare energie een steeds groter onderdeel gaan uitmaken van de energiemix. Drie duurzame energiebronnen leveren daarbij de belangrijkste bijdrage voor Nederland: bio-energie, wind op land en wind op zee. Geconcludeerd kan worden dat windenergie op land een belangrijk aandeel heeft in het behalen van de Europese taakstelling op het gebied van duurzame energie en CO2-reductie, maar dat deze taakstelling niet gehaald kan worden met windenergie alleen. Er is een energiemix nodig waarbij duurzame energie, en windenergie in het bijzonder, een steeds belangrijker aandeel krijgt.

De realisatie van windenergie is interessant vanuit het oogpunt:

• van ruimtebeslag per vierkante meter: relatief weinig ruimtegebruik per geproduceerde eenheid energie;
• van het multifunctionele gebruik van de ruimte: het gebied kan bijvoorbeeld tevens gebruikt (blijven) worden als, in deze, agrarisch gebied;
• vanuit het oogpunt van kostprijs15.

Kader 2.1 Vergelijking wind- en zonne-energie

2.2.2 Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte

De Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR, 2012)16 geeft een totaalbeeld van het ruimtelijk en mobiliteitsbeleid op rijksniveau. Het is de 'kapstok' voor bestaand en nieuw rijksbeleid met ruimtelijke consequenties. In de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte formuleert het Rijk drie hoofddoelen om Nederland concurrerend, bereikbaar, leefbaar & veilig te houden voor de middellange termijn (2028):

• het vergroten van de concurrentiekracht van Nederland door het versterken van de ruimtelijk-economische structuur van Nederland;
• het verbeteren, in stand houden en ruimtelijk zeker stellen van de bereikbaarheid waarbij de gebruiker voorop staat;
• het waarborgen van een leefbare en veilige omgeving waarin unieke natuurlijke en cultuurhistorische waarden behouden zijn.

Rijksdoelen en regionale doelen

Ruimte voor het hoofdnetwerk voor (duurzame) energievoorziening en energietransitie wordt in het SVIR aangemerkt als een nationaal belang. Het Rijk stelt op het gebied van energie dat voor de opwekking en het transport van energie voldoende ruimte gereserveerd moet worden. Het aandeel van duurzame energiebronnen als wind, zon, biomassa en bodemenergie in de totale energievoorziening moet omhoog.

Voor grootschalige windenergie is in het SVIR het volgende opgenomen: “Rijk en provincies zorgen voor het ruimtelijk mogelijk maken van de doorgroei van windenergie op land tot minimaal 6.000 MW in 2020. Niet alle delen van Nederland zijn geschikt voor grootschalige winning van windenergie. Het Rijk heeft in de SVIR gebieden op land aangegeven die kansrijk zijn op basis van de combinatie van landschappelijke en natuurlijke kenmerken, evenals de gemiddelde windsnelheid. Binnen deze gebieden gaat het Rijk in samenwerking met de provincies locaties voor grootschalige windenergie aanwijzen. Hierbij worden ook de provinciale reserveringen voor windenergie betrokken. Deze gebieden zullen nader worden uitgewerkt in de rijksstructuurvisie “Windenergie op Land”."

Ladder voor duurzame verstedelijking

In de SVIR wordt de ladder voor duurzame verstedelijking geïntroduceerd. Deze ladder is per 1 oktober 2012 als motiveringseis in het Besluit ruimtelijke ordening (artikel 3.1.6, lid 2)17 opgenomen. Doel van de ladder voor duurzame verstedelijking is een goede ruimtelijke ordening door een optimale benutting van de ruimte in stedelijke gebieden. Hierbij moet de behoefte aan een stedelijke ontwikkeling worden aangetoond. De ladder kent drie treden die achter elkaar worden doorlopen.

De toepassing van de ladder voor duurzame verstedelijking is niet aan de orde omdat er geen sprake is van een stedelijke ontwikkeling.

2.2.3 Structuurvisie Windenergie op Land

De Structuurvisie Windenergie op land (SWOL, 2014)18 is een uitwerking van de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte. In de SWOL presenteert het kabinet een ruimtelijk plan voor de doorgroei van windenergie op het grondgebied van Nederland (land en grote wateren, doch niet de Noordzee). De SWOL bevestigt de doelstelling om in 2020 een opwekkingsvermogen van ten minste 6.000 MW operationeel te hebben. In de SWOL geeft het kabinet aan op welke manier dit mogelijk is, en wie verantwoordelijk is voor het aanwijzen van de ruimte voor deze windturbines. Hiervoor worden drie soorten beleid gepresenteerd:

• Visie: bundeling in gebieden die geschikt zijn voor grootschalige windenergie (windparken met een vermogen groter dan 100 MW) en daarmee andere gebieden vrijhouden van grootschalige windenergie. Bij het ruimtelijk ontwerp van windturbineprojecten aansluiten bij de hoofdkenmerken van het landschap.
• Aanwijzen van concrete gebieden die geschikt zijn voor grootschalige windturbineparken. Het kabinet zal initiatieven voor windturbineparken met een omvang van ten minste 100 MW toetsen aan deze gebieden.
• Taakverdeling tussen Rijk en provincies bij het ruimtelijk mogelijk maken van windenergie, en de prestatieafspraken die daarover met het Interprovinciaal Overleg (hierna: IPO) zijn gemaakt. Verder wordt ingegaan op beleidsonderwerpen die van groot belang zijn voor het slagen van de doelen voor windenergie, zoals de stimuleringsregeling SDE+ en het landelijke elektriciteitsnet.

Figuur 2.1 Structuurvisie Windenergie Op Land (SWOL)

Om deze doelstelling van 6.000 MW windenergie op land te bereiken, is het nodig meerdere grootschalige locaties te ontwikkelen. Hiervoor heeft het Rijk in de Structuurvisie Windenergie op Land (SWOL, vastgesteld op 28 maart 2014), elf concentratiegebieden voor grootschalige windenergie aangewezen. De SWOL geeft aan in welke gebieden, en onder welke voorwaarden er ruimte is voor grootschalige windenergie. Voor de SWOL zijn een planMER en Passende Beoordeling opgesteld. Het Rijk heeft op basis van bestuurlijke afspraken met de provincies en de informatie uit het planMER gebieden aangewezen voor de ontwikkeling van grootschalige energie. De concrete invulling van de aangewezen gebieden vindt op projectniveau plaats. De randzone van Goeree Overflakkee vormt één van deze elf gebieden. De SWOL sluit (grootschalige) windenergie buiten de begrenzing van de aangewezen locaties niet uit, al is hiervoor wel een goede ruimtelijke onderbouwing vereist en gelden voor de motivering zware zorgvuldigheidseisen.

Kader 2.2 Aandachtspunten SWOL randzone Goeree-Overflakkee

2.2.4 Besluit algemene regels ruimtelijke ordening

Het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro)19 voorziet in de juridische borging van het nationaal ruimtelijk beleid. Het bevat regels die de beleidsruimte van andere overheden ten aanzien van de inhoud van ruimtelijke plannen inperken, daar waar nationale belangen dat noodzakelijk maken.

Bij de vaststelling van een ruimtelijke plan voor de ontwikkeling van een windpark dient rekening gehouden te worden met de regels die het Barro stelt in Titel 2.6 Defensie ten aanzien van militaire radarstations, beperkingen rondom een radarstation en beoordeling gevolgen van bouwwerken, als ook beperkingen in verband met militaire laagvliegroutes jacht- en transportvliegtuigen. In paragraaf 5.9.1 wordt daar op in gegaan. Specifiek voor het project zijn er geen andere nationale belangen waar mee rekening te houden is.

4.3.1 Het plan

Het te realiseren windpark bestaat uit 19 turbines en heeft een totaal opgesteld vermogen van circa 57 MW, uitgaande van circa 3 MW vermogen per windturbine. De locatie voor het windpark is gelegen ten zuiden van de dijk langs het Haringvliet, tussen de weg Oudedijk/Kraaijenissedijk aan de zuidzijde en Zuiderdiepweg aan de oostzijde (zie Figuur 4.1).

Figuur 4.1 Het plan voor Windpark Kroningswind

Er is gekozen voor de realisatie van 19 windturbines van gelijke afmetingen met een minimale rotordiameter van 100 meter en maximale rotordiameter van 117 meter en een minimale pashoogte van 91 meter en een maximale pashoogte van 100 meter. De tiphoogte van de windturbines is vastgelegd op maximaal 150 meter. Het windpark bestaat na de realisatie uit 19 windturbines met hetzelfde uiterlijk, zoals dezelfde pashoogte, gelijke vorm van de gondel en gelijke rotordiameters.

Voor een windturbine hoger dan 150 meter (tiphoogte) geldt dat de turbine op basis van opgave van de ‘Inspectie Leefomgeving en Transport’ voorzien dient te worden van obstakelverlichting (zie ook paragraaf 4.3.6). Dat is dus in beginsel niet aan de orde voor onderliggend plan.

Figuur 4.2 Illustratie afmetingen

4.3.2 Voorbeeldwindturbine

Voor het bepalen van milieueffecten is gebruik gemaakt van een voorbeeldturbine omdat de keuze voor een specifieke windturbine met bijbehorende specificaties pas in een later stadium plaats vindt. Voor alle omgevingsaspecten, met uitzondering van geluid, worden berekeningen of beschrijvingen uitgevoerd voor een worst case windturbinetype. Voor bijna alle omgevingsaspecten geldt dat een windturbine met maximale afmetingen de worst case situatie is, de onderzoek conclusies zijn dan ook geldig voor kleinere en lagere windturbinetypes dan de voorbeeldwindturbine, ongeacht hun afmetingen. De verhouding tussen de rotordiameter en de pashoogte van de windturbines maakt bij deze onderwerpen dan ook niet uit.

Als voorbeeldturbine is in het MER en de onderliggende onderzoeken uitgegaan van een windturbine met een tiphoogte van maximaal 150 meter (pashoogte van 100 meter en een rotordiameter van 117 meter) dus een windturbine met de maximale tiphoogte die dit bestemmingsplan toe staat. Deze voorbeeldwindturbine (met de grootste mogelijke rotordiameter binnen dit bestemmingsplan) geldt als maatgevend.

Voor geluid gelden niet de maximale afmetingen van de windturbine als worst-case situatie maar de windturbine met een maximale geluidbelasting, op de pashoogte van 100 meter (zie ook verder in paragraaf 5.1 en 5.2).

4.3.3 Overige voorzieningen bij het windpark

Het plan voor het windpark omvat naast de 19 te plaatsen windturbines ook de bij de windturbines behorende voorzieningen zoals inkoopstations, kraanopstelplaatsen en toegangswegen voor bouw en onderhoud van de windturbines.

De windturbinelocaties dienen voldoende bereikbaar te zijn voor de bouw en voor onderhoud van de windturbines. Daarvoor dient ook de aanvoerroute voor materialen voldoende breed te zijn (maximaal 5 meter, uitgezonderd bochten en kruisingen met andere wegen). Op basis van de geldende agrarische bestemmingen mag een toegangsweg aangelegd worden, maar niet worden gebruikt ten behoeve van (de bouw van) het windpark. De positionering van de toegangswegen is tot stand gekomen in afstemming met de desbetreffende grondeigenaren, en is zo gekozen vanuit een praktisch gebruik van de toegangswegen, aanwezige secundaire waterkeringen en gebruik van de omliggende gronden. Naar ruwe schatting dient zo'n 3.500 meter nieuwe weg aangelegd te worden voor het windturbinepark. Uitgangspunt is dat er voor de aanleg van de wegen geen bomen gekapt hoeven te worden.

De windturbines worden met een ondergrondse kabel onderling verbonden en verbonden met het aansluitpunt op het elektriciteitsnetwerk. De exacte ligging van de kabels en aansluiting op het openbaar net dient nog bepaald te worden. De aanleg van parkbekabeling en aansluitpunten heeft echter geen relevante ruimtelijke impact (vanwege geen hoogspanning, en dus geen beschermende zone) waardoor er geen ruimtelijke reservering opgenomen hoeft te worden in dit bestemmingsplan.

De aansluiting van het te realiseren transformatorstation op het bestaande transformatorstation in Middelharnis wordt in een aparte procedure geregeld door de netbeheerder. De netbeheerder is verantwoordelijk (en heeft de plicht) voor het tijdig aanleggen van deze aansluiting waarmee de haalbaarheid van onderliggend bestemmingsplan op dit punt ook niet in het geding is.

Per windturbine wordt rekening gehouden met het grondgebruik van een cirkel met een diameter van minimaal 18 meter en maximaal 24 meter voor de windturbine inclusief fundering (maximaal circa 452 m2 per windturbine). Daarnaast wordt rekening gehouden met een permanente kraanopstelplaats voor bouw van en onderhoud aan de windturbine van circa 35 bij 55 meter (1.650 m2 per windturbine).

Rekening wordt gehouden met een totaal (permanent) grondgebruik van circa 2.102 m2 per windturbine (exclusief inkoopstation en toegangsweg). Tijdelijke voorzieningen zoals opslagruimte bij de opstelplaats of grotere boogstralen hoeven niet opgenomen te worden in het bestemmingsplan.

Transformatorstation

In de turbines worden faciliteiten geplaatst voor de eerste transformatie (naar 10/33 kV). Er wordt één transformatorstation inclusief inkoopstation gebouwd voor het windpark. De windturbines zullen via het 50 - 150 kV transformatorstation van Stedin aan de Oudelandsedijk in Middelharnis op het landelijke elektriciteitsnet worden aangesloten. Omdat het spanningsniveau dat rechtstreeks vanuit de windturbine kan worden geleverd te laag is, zal een middenspanning-transformatorstation nodig zijn. Dit station transformeert de spanning naar een niveau van 50 kV. Dit station is onderdeel van het project en wordt binnen het windpark gerealiseerd (zie Figuur 4.3). Het station bestaat globaal uit een omheind terrein van circa 50 bij 30 meter met daarbinnen de volgende onderdelen (zie ook Figuur 4.4):

• een transformator (gebouwd boven een kelder en afgeschermd door scherfmuren);
• een schakeltuin;
• een controlegebouw en schakelruimte met kabelkelder (niet op de voorbeeldfoto).

Het transformatorstation wordt gebouwd op het perceel Halsweg 1-3. Het betreffende perceel is nu nog bebouwd met bedrijfsbebouwing van een agrarisch hulpbedrijf. De bestaande opstallen worden gesloopt in het kader van de 'ruimte-voor- ruimte-regeling (zie paragraaf 4.3.5). De exacte locatie van het transformatorstation op de het perceel is nog niet bekend, Figuur 4.3 is ter indicatie en illustratie.

Figuur 4.3 Beoogde locatie transformatorstation

Figuur 4.4 Foto voorbeeld 50 kV transformatorstation

4.3.4 Windmeetmast

Ten behoeve van de ontwikkeling van Windpark Kroningswind is het van belang over gedetailleerde informatie over het windklimaat op de locatie van het project te beschikken. Om die reden is het wenselijk een windmeetmast te plaatsen aan de westzijde van de Heuvelweg, in het midden van het plangebied21. Deze mast zal worden gebruikt voor het doen van meteorologische waarnemingen, waaronder windsnelheid, windrichting en temperatuur. Hiermee kunnen de windturbines zo goed mogelijk worden ingesteld en kan controle van de powercurve worden uitgevoerd.

De meetmast bestaat uit een gefundeerde mast met een hoogte van maximaal 132 meter, de definitieve hoogte is afhankelijk van de uiteindelijke afmeting van de te realiseren windturbines. De mast kan op verschillende wijzen uitgevoerd worden, bijvoorbeeld als vakwerkmast of als getuide mast. Aan de mast worden op verschillende hoogten meetinstrumenten bevestigd. De breedte bij de voet van de mast is circa 6 meter (zie Figuur 4.5).

Figuur 4.5 Zijaanzicht windmeetmast ter illustratie

4.3.5 'Ruimte voor ruimte' Halsweg 1-3

De zogenoemde regeling 'ruimte voor ruimte' is geen apart beschreven beleidskader maar heeft tot doel een kwaliteitsverbetering voor het landelijk gebied te realiseren. Door de bouw van nieuwe woningen, aansluiten op bestaande woningen met name aan de rand van bestaand gebied en bebouwingslinten wordt het (financieel) mogelijk gemaakt om elders verstorende agrarische bebouwing te slopen en per saldo de kwaliteit van het landelijk gebied te verbeteren. De VRM biedt de basis voor deze kwaliteitsverbetering.

In het plangebied ligt het (in slechte staat zijnde) voormalig agrarisch bouwperceel Halsweg 1-3, met twee bedrijfswoningen en bedrijfsgebouwen. Dit perceel met gronden is in eigendom van de provincie. Bij verkoop van dit perceel door de provincie aan een derde zal dit, door de daarin aanwezige bedrijfswoningen, een belemmering kunnen betekenen voor het realiseren van het windpark.

De initiatiefnemers willen het perceel Halsweg 1-3, inclusief de twee aanwezige bedrijfswoningen en andere bedrijfsgebouwen, via de gemeente van de provincie aankopen, volledig te saneren en vervolgens inzetten volgens de 'ruimte voor ruimte' regeling. De te saneren twee bedrijfswoningen en een oppervlakte van ongeveer 3.000 m2 aan bedrijfsgebouwen worden 'ingewisseld' voor in totaal 5 woningen: de 2 bedrijfswoningen en een oppervlakte van ongeveer 3.000 m2 aan bedrijfsgebouwen in te wisselen voor 3 woningen, 1 woning per 1.000 m2.

Vanuit de initiatiefnemers van Windpark Kroningswind hebben zich twee agrariërs, gemeld die het bouwrecht van de twee bedrijfswoningen graag willen kopen en als tweede bedrijfswoning binnen hun eigen agrarisch bouwperceel willen uitvoeren. Dit betreffende de eigenaren van de agrarische bouwpercelen Tiendeweg 1 Stellendam en Kraaijenissedijk 12 Melissant. De overige 3 woningen kunnen elders in de gemeente, in of grenzend aan een dorpskern of in een bouwlint worden gebouwd.

Ter (financiële) compensatie van de te slopen bebouwing wordt de bouw van een tweede bedrijfswoning op de agrarische bouwpercelen Tiendeweg 1 Stellendam en Kraaijenissedijk 12 Melissant mogelijk gemaakt. Ingevolge de gemeentelijke en provinciale regels is het in beginsel niet toegestaan om een tweede agrarische bedrijfswoning te realiseren in het buitengebied. De provincie heeft echter op verzoek van de gemeente22 ontheffing verleend van artikel 2.3.1 lid 1 sub d van de Verordening Ruimte 201423 voor het realiseren van deze twee tweede agrarische bedrijfswoningen, niet op basis van agrarische overwegingen maar vanwege het belang van de te realiseren windopgave door de gezamenlijke boeren in de windlocatie Noordrand, de ruimtelijke kwaliteitswinst en agrarische structuurversterking. Het wegbestemmen van de voormalige agrarische gebouwen en bedrijfswoningen als ook het herbestemmen van de twee bedrijfswoningen in het plangebied op een nieuwe locatie in het plangebied zijn meegenomen in dit bestemmingsplan. De drie elders, aansluitend aan bestaande bebouwing, te realiseren woningen worden in een apart plan geregeld.

4.3.6 Obstakelverlichting

Voor een windturbine hoger dan 150 meter (tiphoogte) geldt dat de turbine op basis van opgave van de Inspectie Leefomgeving en Transport in het Informatieblad over obstakelverlichting (2016)24 voorzien dient te worden van obstakelverlichting (zie ook Kader 4.1), dit geldt dus niet voor Windpark Kroningswind.

Kader 4.1 Toepassing obstakel- of markeringsverlichting

4.4.1 Criteria

Het aspect landschap wordt beschreven op de volgende criteria:

• herkenbaarheid en kwaliteit van de opstelling;
• aansluiting bij landschappelijke structuren en patronen;
• samenhang met andere windparken;
• visuele impact (inclusief verlichting).

Herkenbaarheid en kwaliteit van de opstelling

De herkenbaarheid en kwaliteit van de opstelling kan op een aantal niveaus beoordeeld worden, die afhankelijk van de schaal en fase van het te beoordelen project meer of minder relevant zijn. Van groot (schaal- en abstractieniveau) naar klein zijn dit:

• plaatsingsconcept: doet de wijze waarop de windturbines geplaatst worden recht aan de aanwezige landschappelijke kenmerken, en is de vorm van de opstelling duidelijk zichtbaar?
• opstellingsvorm: ondersteunt de keuze voor solitair, lijn, cluster of grid het plaatsingsconcept en is de beoogde vorm ook als zodanig herkenbaar?
• windturbinespecificaties: zowel de hoogte, en de daarmee samenhangende onderlinge afstand en draairichting van de windturbine, als het binnen één opstelling gehanteerde aantal windturbines is mede bepalend voor de visuele impact.
• inpassing: de wijze waarop de voet van de windturbine in het bestaande landschap 'landt' bepaalt sterk of een windturbine van dichtbij bekeken als goed ingepast beschouwd wordt.

Het plaatsingsconcept van Windpark Kroningswind laat zich samenvatten als: een dubbele of driedubbele rij windturbines parallel aan de hoofdwaterkering die daarmee zowel de positie als de oriëntatie van de rand van het eiland markeren.

De grotere turbines zijn over een grotere afstand zichtbaar, waarmee de invloedsfeer van het windpark dan ook groter is dan bij de toepassing van kleinere turbines. Aan de andere kant is bij grotere turbines de onderlinge plaatsingsafstand groter en draait de rotor (bij een gegeven windsnelheid) langzamer. Dit zorgt ervoor dat de toepassing van grotere turbines over het algemeen leidt tot een rustiger beeld, met dus een kleinere impact op het landschap. Daarnaast is het voor de ervaren eenheid binnen een windpark van belang dat indien mogelijk gebruik wordt gemaakt van één type windturbine.

Waar de turbine zelf doorgaans de maat en schaal van de al aanwezige landschappelijke elementen overstijgt, daar gaat de voet van de windturbine en eventuele infrastructuur zoals regelapparatuur en afscheiding wel een relatie aan met bijvoorbeeld watergangen, sloten en beplanting.

Samenhang met andere windparken 

In een concentratiegebied voor windenergie staan individuele opstellingen nooit op zichzelf. Daarom dient een windturbineopstelling altijd ook in samenhang met nabij gelegen opstellingen beoordeeld te worden. Indien sprake is van een regionale plaatsingsstrategie, dan is de mate waarin een opstelling hierbij aansluit maatgevend voor de beoordeling. Op Goeree-Overflakkee wordt, met uitzondering van Knooppunt Hellegatsplein, een plaatsingsstrategie gehanteerd waarbij opstellingen van windturbines in dubbele lijnen op groten onderlinge afstand langs de grens tussen land en water worden gesitueerd. Dit betreft een uitbreiding op de huidige situatie waarbij enkele lijnopstellingen langs de grens tussen land en water het beeld bepalen. Ook aan de overkant van het Haringvliet (met name Hoeksche Waard) is dit de situatie.

Visuele invloedsfeer

Mate waarin de opstelling de kwaliteit van de leefomgeving beïnvloedt wordt met name bepaald door het aantal, de hoogte en de uitstraling van de windturbines. 's Nachts is ook de eventueel op de windturbines te plaatsen verlichting van belang. Hoe groter het aantal en de hoogte van de windturbines, hoe groter de visuele invloedsfeer. Hierbij dient te worden opgemerkt dat de afstand en de hoogte van windturbines door de meeste mensen vaak moeilijk te schatten is, en dat het beeld van grotere windturbines door hun lagere draaisnelheid doorgaans als rustiger ervaren wordt.

Verlichting

Het effect van (obstakel-)verlichting (het toepassen van verlichting van turbines ten behoeve van de luchtvaartveiligheid) op de waarneming is een belangrijk aandachtspunt bij de invloed van een windpark op landschap, zo leren ervaringen met andere windparken. Om die reden wordt verlichting apart behandeld en niet onder zichtbaarheid geschaard. In de regel wordt gesteld dat (obstakel)-verlichting een negatief effect op het landschap heeft. Dit effect wordt groter naarmate het aantal turbines en het aantal lampen toeneemt.

4.4.2 Beschrijving landschappelijk beeld

Herkenbaarheid en kwaliteit van de opstelling

Windpark Kroningswind in onderliggend plan is mede geoptimaliseerd op de herkenbaarheid en de kwaliteit van de opstelling ten opzichte van alternatieven uit het MER. Door zoveel mogelijk rechte lijnopstellingen te maken is de opstelling herkenbaarder en van meer kwaliteit dan bij de eerder onderzochte alternatieven, die meer het verloop van de dijken en wegen volgen. Dit is vooral zichtbaar vanuit standpunten waarbij vanaf een relatief korte afstand min of meer langs één van de lijnopstellingen wordt gekeken (zie bijvoorbeeld Figuur 4.7).

Figuur 4.7 Herkenbaarheid van de opstelling vanaf standpunt 1 (hoek Scharrezeeweg/Oude Dijk in zuidoostelijke richting); Rechte lijnopstellingen zijn zichtbaar als duidelijke herkenbare lijnen in het landschap

De hoeveelheid windturbines en de beperkte lengte van de lijnopstellingen zorgen er echter voor dat dit effect lang niet vanuit alle standpunten goed waarneembaar is. Met name vanaf grotere afstanden gezien, wordt het verschil met de eerdere alternatieven vooral bepaald door het aantal en de omvang van de windturbines.

Aansluiting bij landschappelijke structuren en patronen

De landschappelijk meest bepalende structuren van de Kroningspolder zijn hier de dijken, en in veel minder mate de polderwegen en de sloten. Onderliggend plan zoekt aansluiting bij dezelfde dijken, waarbij echter geldt dat de aansluiting met de Buitendijk vanuit een landschappelijke optiek niet optimaal is (geen aansluiting bij het westelijke deel van de dijk). Het voornaamste verschil is dat de windturbines in onderliggend plan in vergelijking met de eerder beoordeelde alternatieven minder consequent de dijken volgen en steeds op een verschillende afstand van de dijk staan.

Samenhang met andere windparken

Voor de windparken op Goeree-Overflakkee wordt een regionale plaatsingsvisie gehanteerd die uitgaat van één of meerdere parallelle lijnopstellingen langs het water. Ook het meest nabij gelegen windpark Haringvliet wordt vanuit deze plaatsingsvisie herontwikkeld. Hier is parallel aan de bestaande (de licht gebogen hoofdwaterkering volgende) lijnopstelling een nieuwe, meer landinwaarts geplaatste lijnopstelling voorzien. Het ontwikkelen van lange lijnopstelling parallel aan de hoofdwaterkering is bij het Windpark Kroningswind helaas niet mogelijk gebleken, daarbij wijkt het plan ook nog eens af door niet exact de loop van de dijk te volgen.

Visuele impact (inclusief verlichting)

Het onderliggende plan kent 'kleinere' windturbines die van veraf iets minder goed zichtbaar zijn en van dichtbij gekenmerkt worden door een beperktere turbinevoet en mast dan de alternatieven met grotere windturbines, maar dit wordt weer gecompenseerd door het grotere aantal turbines. Dit wordt geïllustreerd in Figuur 4.8. Vooral vanaf een afstand bekeken geeft dit een iets rommelig beeld, maar van dichterbij zijn de windturbines minder dominant. Door de hoogte van maximale 150 meter is geen obstakelverlichting nodig (zie ook paragraaf 4.3.6).

Figuur 4.8 Visuele impact vanaf fotopunt 6 (van Zuiderdiepweg ter hoogte van Kraaijenissedijk in noordwestelijke richting); de relatief kleinere windturbines zorgen voor een beeld waarbij de individuele windturbines weliswaar minder dominant in het landschap aanwezig zijn, maar waarbij het aantal wel zorgt voor een iets rommeliger beeld

4.4.3 Conclusie

De windturbines hebben eenmaal effect op het landschap. Gezien het schaalniveau van een windpark is landschappelijke inpassing niet mogelijk. De invloed op het landschap is uiteindelijk inherent aan de keuze om een windpark te gaan ontwikkelen. Het windpark laat wel het duurzame gezicht van de gemeente Goeree-Overflakkee zien. De realisatie van het windpark wordt vanuit het aspect landschap aanvaardbaar geacht.

5.2.1 Toetsingskader

Windturbines produceren geluid als de rotoren draaien. Dit geluid is voornamelijk aerodynamisch geluid afkomstig van de bladen die door de wind 'zoeven'. Windturbines produceren daarnaast ook mechanisch geluid, dit is afkomstig uit het overbrengen van de energie vanuit de wieken naar de generator en uit de generator zelf. Het mechanische geluid is meestal vele malen lager dan het aerodynamische geluid.

Het Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer (kortweg: het Activiteitenbesluit milieubeheer)25 is het kader voor de toetsing van geluid van windturbines.

In het Activiteitenbesluit milieubeheer wordt voor de normstelling van geluid getoetst aan de waarden L den = 47 dB en L night = 41 dB. Deze norm geldt voor geluidgevoelige objecten, waaronder woningen van derden en kwetsbare locaties zoals scholen en ziekenhuizen worden verstaan. De Lden (Engels: Level day-evening-night) is een maat om de (gemiddelde) geluidbelasting door omgevingslawaai uit te drukken. Hierbij wordt de geluidbelasting die optreedt gedurende de nacht en de avond zwaarder meegewogen dan geluid overdag. In het algemeen kan gesteld worden dat wanneer aan de norm van L den = 47 dB kan worden voldaan, ook wordt voldaan aan de norm van L night = 41 dB.

Cumulatie met andere bronnen wordt beschouwd als er sprake is van blootstelling aan meer dan één geluidbron conform de rekenregels uit het Reken- en meetvoorschrift windturbines (Activiteitenregeling milieubeheer26 Bijlage 4). In het geval van Windpark Kroningswind zijn de industrie, het wegverkeer en het railverkeer significant. De methode berekent de gecumuleerde geluidbelasting rekening houdend met de verschillen in dosis-effectrelaties van de verschillende geluidbronnen. Er zijn geen normen voor de cumulatie van geluid.

Daarnaast wordt ingegaan op laagfrequent geluid. Onder hoorbaar laagfrequent geluid worden geluiden met een frequentie tussen circa 20 en 100 Hertz (Hz) verstaan. In het besluit 'wijziging milieuregels windturbines' (2010)27 is voor windturbines de norm voor de geluidbelasting buiten aan de gevel gesteld op L den = 47 dB. Bij deze normen is uitgegaan van windturbinegeluid en de mate van hinderlijkheid die wordt ervaren op basis van empirisch onderzoek. Daarbij is ook rekening gehouden met het optreden van laagfrequent geluid, dat altijd een onderdeel van het geluidspectrum van windturbinegeluid is.

Voor de verdere uitgangspunten en achtergronden van het akoestisch onderzoek wordt verwezen naar bijlage 3 van Bijlage 1.

Stiltegebieden

Binnen de provincie Zuid-Holland ligt een aantal stiltegebieden. Deze gebieden zijn vastgelegd in de Provinciale Milieuverordening (versie 2014). Ook maken stiltegebieden onderdeel uit van het ruimtelijke toetsingskader zoals opgenomen in de provinciale Visie Ruimte en Mobiliteit.

Zowel binnen het plangebied als buiten het plangebied ligt het stiltegebied Haringvliet. Het beschermingsregime voor dit gebied volgt uit de Provinciale Milieuverordening Zuid Holland ("PMV ZH"). De aanwijzing van het gebied gebeurt in bijlage 6 bij de PMV ZH, waarbij onderdeel A uit bijlage 10 PMV ZH van toepassing wordt verklaard. Dit onderdeel geeft regels voor het voorkomen of beperken van geluidhinder in het stiltegebied Haringvliet. Voor milieubeschermingsgebieden voor stilte geldt op basis van de PMV geen grenswaarde, richtwaarde of streefwaarde voor de hoeveelheid geluid28. Vaak wordt gerefereerd aan een geluidniveau van 40 dB(A) voor 'heersende rust', echter dit is geen vastgelegde waarde of norm.

Deze regels zijn echter niet van toepassing op de realisatie van het windpark. Via artikel 5.5.2 PMV ZH zijn de regels van bijlage 10 van toepassing in het stiltegebied Haringvliet, maar deze regels zijn niet van toepassing op "handelingen die betrekking hebben op het oprichten, veranderen of in werking hebben van een inrichting of op het veranderen van de werking daarvan, tenzij in bijlage 10 anders is bepaald." In andere woorden, de besluitvorming voor het windpark, zijnde een inrichting, valt niet onder de reikwijdte van deze regels. Voor windparken worden (geluid)normen geregeld via het Activiteitenbesluit.

Ruimte voor ruimte - realisatie nieuwe woningen

De Wet geluidhinder (Wgh) verlangt inzicht in de akoestische effecten bij de realisatie van
nieuwe geluidgevoelige objecten, zoals woningen. In dit bestemmingsplan wordt op een tweetal locaties een tweede woning mogelijk gemaakt binnen bestaand bouwvlak. Dit is ook aan te merken als realisatie van een nieuw geluidgevoelig object.

Behalve langs 30 km/uur-wegen bevindt zich volgens artikel 74 van de Wgh aan weerszijden van een weg een zone waarbinnen akoestisch onderzoek dient te worden uitgevoerd. Voor de twee woningen dient onderzocht te worden of aan de normen van de Wgh wordt voldaan. De zonebreedte is afhankelijk van het aantal rijstroken en van de aard van de omgeving (stedelijk of buitenstedelijk gebied).

De te realiseren woningen worden als tweede agrarische bedrijfswoning bij het bestaande agrarische bedrijf gerealiseerd waardoor er ook hier sprake is van een woning behorende tot de sfeer van de inrichting (met bijbehorende privaatrechtelijke afspraken). Ter indicatie van de geluidbelasting in het kader van een goede ruimtelijke ordening kunnen de waarden op de woningen Tiendeweg 1, Stellendam en Kraaijenissedijk 12, Melissant worden gehanteerd.

5.2.2 Onderzoek

Ter bepaling van de maximale akoestische effecten is in akoestisch onderzoek uitgegaan van een Vestas V117-3.6 MW windturbine met een rotordiameter van 117 meter op 91,5 meter ashoogte. De Vestas is een akoestisch luide (realistische worst case) windturbine. In het akoestisch onderzoek is ook de geluidsbelasting doorgerekend met een Nordex N117/3000 windturbine op 91,5 meter ashoogte. De Nordex geldt vanuit akoestisch perspectief gezien als 'gemiddele' windturbine.

In het akoestische model zijn 28 referentietoetspunten gedefinieerd, vooral ter plaatse van de gevoelige objecten in het gebied rondom de locatie van het windpark. Dit betreffen gevoelige objecten die representatief zijn voor de woningen in de omgeving. In bijlage 3 van Bijlage 1 is een figuur opgenomen van de toetspunten. Er zijn 10 woningen betrokken bij de inrichting en deze hoeven daarom niet te worden getoetst aan de normen uit het Activiteitenbesluit milieubeheer. Deze toetspunten zijn ter informatie wel bij de berekeningen in het akoestisch onderzoek betrokken.

Per toetspunt zijn de jaargemiddelde geluidniveaus L den en L night berekend. De L den is het tijdgewogen gemiddelde van:

• Het jaargemiddelde geluidniveau in de dag L day ;
• Het jaargemiddelde geluidniveau in de avond L even vermeerderd met 5 dB;
• Het jaargemiddelde geluidniveau in de nacht L night vermeerderd met 10 dB.

Tabel 5.1 geeft de geluidbelasting van Windpark Kroningswind weer. De vetgedrukte  waarden zijn waarden boven de geluidnorm, waar dus mitigerende maatregelen nodig zijn om aan de geluidnorm te kunnen voldoen.

Woningen behorende tot de sfeer van de inrichting worden in onderstaande tabel met een '*' weergegeven. Een hogere geluidbelasting op deze woningen, dan de wettelijke norm, wordt op deze woningen geaccepteerd aangezien deze woningen niet jegens de inrichting zijn beschermd onder het Activiteitenbesluit milieubeheer. Deze geluidsbelasting is ook aanvaardbaar vanwege de relatie met het windturbinepark.

Tabel 5.1 Geluidbelasting Windpark Kroningswind (in dB)

Bij een tweetal woningen van derden wordt niet voldaan aan de geluidnorm Lden=47 dB en Lnight=41 dB bij de worst case windturbine. Met de gemiddelde windturbine wordt wel aan de norm voldaan. De vetgedrukte waarden in Tabel 5.1 laten de overschrijdingen zien. Om te voldoen aan de normstelling zijn mitigerende voorzieningen noodzakelijk. Om te voldoen aan de normstelling kan er voor worden gekozen om een andere windturbine met een lagere geluidemissie te nemen (zoals bijvoorbeeld een gemiddelde windturbine). Ook kan er voor worden gekozen om voor specifieke perioden de instellingen van specifieke turbines te wijzigen. Met deze instellingen worden de bronsterkten van de turbines gereduceerd door bijvoorbeeld het toerental te verlagen en/of de bladhoek te verdraaien (zie ook bijlage 3 van Bijlage 1). Dit gaat voor de gemiddelde windturbine niet ten koste van de productie. Eventueel benodigde mitigerende maatregelen vloeien rechtstreeks voort uit de norm uit de Activiteitenregeling milieubeheer.

Woningen behorende tot de sfeer van het windturbinepark

Hoewel er ter hoogte van de woningen behorende tot de sfeer van de inrichting niet aan de normen voor geluid getoetst hoeft te worden, is de geluidsbelasting bij deze woningen wel onderzocht. Bij alle tien de woningen wordt niet voldaan aan de normstelling Lden uit de Activiteitenregeling milieubeheer. Een hogere geluidbelasting op deze woningen, dan de wettelijke norm, wordt geaccepteerd omdat de woningen betrokken zijn bij het windpark. De bewoners van deze woningen hebben een bijzondere functie en taken als toezichthouder in relatie tot het windpark, waarbij de functie en taak ook is gekoppeld aan de woning door middel van een kettingbeding. Daarnaast hebben deze bewoners ook (economisch) profijt van het windpark. Hierdoor wordt de geluidbelasting als minder hinderlijk ervaren. Er is sprake van een aanvaardbaar woon- en leefklimaat.

Laagfrequent geluid

Er is geen algemeen geaccepteerd normstelsel voorhanden waarmee laagfrequente geluidhinder kan worden geobjectiveerd. Laagfrequent geluid (LFG) is geluid in het voor mensen laagst hoorbare frequentiegebied, onder 200 Hz. Windturbines produceren, net als de meeste andere geluidbronnen, ook laagfrequent geluid.

Het RIVM heeft op verzoek van de GGD-en de invloed op de beleving en gezondheid van omwonenden door windturbines onderzocht (2013)29. Hierin wordt gesteld dat windturbines weliswaar laagfrequent geluid produceren maar dat er geen bewijs bestaat dat dit een factor van belang is voor de hinderbeleving. Er is geen aparte beoordeling nodig bovenop de bescherming die de zogenoemde A-gewogen normstelling op basis van dosis-effectrelatie reeds biedt. De mate van bescherming en de normering worden eveneens beschouwd in een literatuuronderzoek naar laagfrequent geluid van windturbines van Agentschap NL (2013)30. Ook hier zijn geen aanwijzingen dat het aandeel laagfrequent geluid een bijzondere dan wel belangrijke rol speelt. Tenslotte is door de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, mede namens de minister van Economische Zaken en de minister van Infrastructuur en Milieu over het onderwerp laagfrequent geluid van windturbines een brief aan de Tweede Kamer gestuurd (2014)31. Op grond van de brief van de staatssecretaris en het rapport van het RIVM kan worden gesteld dat toetsing aan de standaard Nederlandse geluidnormen tevens voldoende bescherming biedt tegen laagfrequent geluid. Het is dan ook niet noodzakelijk verder onderzoek uit te voeren naar laagfrequent geluid voor het Windpark Kroningswind. Met naleving van de geluidsnormering is ook ten aanzien van laagfrequent geluid sprake van een aanvaardbare situatie.

Cumulatie met andere geluidsbronnen

Cumulatie met andere geluidbronnen wordt beschouwd als er sprake is van blootstelling aan
meer dan één geluidbron conform de rekenregels uit het Reken- en meetvoorschrift windturbines. Voor de cumulatieve geluidbelasting zijn geen wettelijke normen van kracht. Met de cumulatieve rekenmethode uit het Reken- en meetvoorschrift windturbines is de gecumuleerde geluidbelasting berekend, daarbij wordt rekening gehouden met de verschillende mate van hinderlijkheid van de diverse geluidbronnen. In het plangebied en directe omgeving is er alleen sprake van cumulatie met wegverkeersgeluid van omliggende wegen. Industrielawaai (vanuit de haven van Stellendam) en scheepvaartlawaai (afkomstig van de vaarweg over het Haringvliet) ontstaat op een zodanig grote afstand, dat dit ter plaatste van het plangebied verwaarloosbaar is en niet nader wordt beschouwd.

In onderstaande tabel zijn per toetspunt de geluidbelastingen gegeven van het wegverkeer (VL) en de berekende jaargemiddelde geluidniveaus LCUM met het toekomstige windpark.

Een gangbare en geaccepteerd methodiek om cumulatieve geluideffecten te beoordelen is de 'Methode Miedema'. In deze methode wordt de akoestische kwaliteit van de omgeving bepaald voor en na toevoeging van een nieuwe geluidbron. Hiermee kan de leefomgeving objectief worden beoordeeld (zie ook Tabel 5.3).

Tabel 5.2 Waardering kwaliteit akoestische omgeving volgens 'methode Miedema'

Tabel 5.3 Resultaten cumulatieve geluidbelasting na mitigerende maatregelen (in dB)

In de bestaande situatie, zonder Windpark Kroningswind, wordt de akoestische omgeving ter plaatse van de geselecteerde toetspunten bepaald door wegverkeersgeluid. De akoestische kwaliteit van de omgeving varieert van goed tot matig.

In de toekomstige situatie met het windpark na mitigatie ter voldoening aan de geluidsnorm L den =47 dB wordt de akoestische kwaliteit van de omgeving ter plaatse van de geselecteerde toetspunten bepaald door het windturbinepark.

Er vindt ‘worst case’ een cumulatieve verslechtering plaats op 7 van de 18 gehanteerde toetspunten. Op 5 punten met één stap op de schaal van Miedema (4 van goed naar redelijk , 2 van redelijk naar matig en 1 van matig naar tamelijk slecht) en op 2 punten met twee stappen op de schaal van Miedema (van goed tot matig). Voor de overige 11 toetspunten blijft de akoestische kwaliteit gelijk. Deze cumulatieve verslechtering is deels inherent aan het realiseren van een windpark in een stille omgeving waar de bestaande geluidbelasting vooral wordt bepaald door wegverkeer. Gezien het belang van het realiseren van het windpark als bijdrage aan de gemeentelijke, provinciale en landelijke duurzame energiedoelstelling wordt de toekomstige cumulatieve akoestische situatie acceptabel geacht. In de berekeningen is uit gegaan van een realistische worst case situatie. Wanneer met de definitieve windturbine keuze gekozen wordt voor realisatie van een 'stillere' windturbine (niet worst case) neemt ook de cumulatieve geluidbelasting af. Dit laatste is al te zien bij de berekeningen met de gemiddelde windturbine, waarbij er een cumulatieve verslechtering plaats vindt op 5 van de 18 gehanteerde toetspunten.

Stiltegebieden

Op dit moment bestrijkt een deel van het stiltegebied 'Haringvliet-Overflakkee' het plangebied. Het stiltegebied omvat een enorm areaal van in totaal circa 11.300 hectare. In deze gebieden wordt getracht de 'heersende rust' zoveel mogelijk te handhaven. Er is geen norm of streefwaarde vastgelegd door de provincie, maar vaak wordt voor heersende rust een geluidniveau van 40 dB(A) gehanteerd. Deze waarde is een ongewogen gemiddelde (in tegenstelling tot de berekende geluidbelasting op de gevels van woningen). Door de plaatsing van de windturbines zal in het stiltegebied de geluidbelasting toenemen en in een zeer beperkt deel van het stiltegebied meer dan 40 dB(A) bedragen. Zoals ook in het MER is beschreven is (zie paragraaf 5.3.5 Bijlage 1) heeft de provincie met de aanwijzing van het plangebied voor windenergie een integrale afweging gemaakt tussen de belangen van realisatie van duurzame energie en de bescherming van stiltegebieden. Met andere woorden, de ruimtelijke aanvaardbaarheid van de toevoeging van het geluid veroorzaakt door de windturbines in het stiltegebied is ook ruimtelijk aanvaardbaar geacht door de provincie, zoals blijkt uit de Visie Ruimte en Mobiliteit (VRM, 19 januari 2018): "De provincie biedt ruimtelijke mogelijkheden voor windenergie. Met het rijk zijn afspraken gemaakt om in 2020 te voorzien in 735,5 MW opgesteld vermogen op land. Hiervoor zijn 'locaties windenergie' aangewezen. Deze locaties zijn ook vastgesteld in de verordening. De locaties zijn het resultaat van een afweging tussen eisen vanuit windenergie en voorwaarden vanuit landschap en ruimtelijke kwaliteit."

Voorts wordt aangegeven dat de afweging voor de locatie van het windpark al is gemaakt in de provinciale en gemeentelijke Structuurvisie en daarvoor opgestelde planMER in 2014. In dat kader is over de gevolgen van het windpark voor het stiltegebied in het planMER Windenergie Goeree-Overflakkee overwogen: "In de gemeente Goeree-Overflakkee zijn door de provincie stiltegebieden aangewezen. In deze gebieden is de heersende rust (laag achtergrond geluidniveau) een van de kernwaarden en zijn zaken als gemotoriseerd verkeer bijvoorbeeld niet (of beperkt) toegestaan. Het geluidniveau binnen een stiltegebied is bij voorkeur niet hoger dan 40 dB. Windturbines kunnen een geluidbelasting op deze gebieden veroorzaken. Of dat het geval is, hangt af van de afstand tussen de windturbineopstelling en het stiltegebied. Hoe dichter de windturbineopstelling bij (of zelfs in) een stiltegebied ligt, hoe groter de kans op effecten op de heersende rust in dit gebied, hoe negatiever de beoordeling. Een negatieve score (--) betekent niet dat een plaatsingsgebied moet worden uitgesloten, het is een indicatie dat er effecten in het stiltegebied kunnen optreden".

Concluderend staat de aanwezigheid van het stiltegebied de komst van windturbines niet in de weg, maar moeten de gevolgen daarvan worden beoordeeld in de fase van realisatie (bestemmingsplan) van het windpark. Hiertoe is de ruimtelijke aanvaardbaarheid van het effect van de geluidsbelasting voor het stiltegebied nader beoordeeld in het kader van de voorliggende besluitvorming. Ten behoeve daarvan zijn de geluidscontouren van de verschillende alternatieven binnen het stiltegebied inzichtelijk gemaakt en zijn de effecten van het plan (voorkeursalternatief uit het MER) opgenomen in figuur 5.1.

Figuur 5.1 Geluidbelasting op stiltegebied met worst-case windturbine

Verder is er gekeken naar de mate waarin de plaatsing van de windturbines daadwerkelijk een toevoeging van de bestaande geluidsomgeving betekent. Daartoe is bepaald wat de huidige geluidsbelasting in dit gebied is en wat de geluidsbelasting in dit gebied zal zijn na realisatie van het windpark. In het MER is dit weergegeven in de geluidbelastingkaarten. Uit het opgestelde akoestische rekenmodel kan worden afgeleid dat de huidige aanwezige geluidbelasting met uitzondering van de aanwezige wegen en vaarwegen, minder dan 40 dB(A) bedraagt. Echter, de toevoeging van geluid vindt plaats op een zeer klein deel van het stiltegebied. Op het totale areaal van stiltegebied Haringvliet Overflakkee van 11.300 hectare is dit circa 4%, waarbij de reeds aanwezige verstoring van wegen en vaarwegen nog niet is meegerekend.

Op basis van de beschikbare gegevens en de voorgenoemde overwegingen wordt geconcludeerd dat de gevolgen van de geluidseffecten van het windpark op het stiltegebied aanvaardbaar zijn. Weliswaar is er een toename van de geluidsbelasting, maar deze vindt plaats op een zeer beperkt deel van het gebied en is direct het gevolg van het door de provincie aanduiden van dit gebied als plaatsingszoekgebied voor windenergie en de integrale afweging die hieraan ten grondslag heeft gelegen. De toename van de geluidsbelasting in dit gebied wordt ook niet zodanig groot geacht dat dit tot onaanvaardbare gevolgen zou leiden voor het gebied.

Transformatorstation

Het akoestische effect van het transformatorstation is op basis van de VNG-publicatie 'Bedrijven en Milieuzonering' (2009) beoordeeld in paragraaf 5.9.6. Er is geen nader geluidonderzoek noodzakelijk vanwege de ruime afstand tot woningen en het transformatorstation is vanuit het aspect geluid in te passen

Ruimte voor ruimte - realisatie nieuwe woningen

Er worden in het kader van ruimte voor ruimte een tweetal woningen gerealiseerd in het plangebied. Beide woningen worden mogelijk gemaakt binnen een bestaand (agrarisch) bouwvlak als tweede woning. De woningen worden gerealiseerd op de volgende adressen:

• Tiendeweg 1, Stellendam
• Kraaijenissedijk 12, Melissant

Beide aanliggende wegen zijn 30 km/uur wegen. De Wet geluidhinder is niet van toepassing op wegen die liggen binnen een woonerf en voor 30 km/u-wegen, omdat er geen zones gelden. Deze wegen veroorzaken meestal geen geluidbelastingen boven de voorkeurswaarde. Dat kan wel voorkomen bij een klinkerweg of een weg met relatief veel verkeer. In de jurisprudentie is om deze reden bepaald dat een akoestische afweging bij het opstellen van een ruimtelijk plan nodig is met een verwijzing naar een goede ruimtelijke ontwikkeling.

Voor de wegen rond de te vestigen woningen geldt dat deze voorzien zijn van normale asfaltverharding, bovendien is er ter plaatse sprake van een zeer geringe verkeersintensiteiten, vanwege voornamelijk lokaal gebruik en geen verbindende functie. Er zal dan ook geen sprake zijn van een overschrijding van de normen uit de Wet geluidhinder.

De nieuwe woningen worden als tweede agrarische bedrijfswoning - bij bestaande agrarische bedrijfswoningen die behoren tot de sfeer van de inrichting van het windpark - tevens aangemerkt als woning behorende tot de sfeer van de inrichting. Dit wordt ook privaatrechtelijk vastgelegd. Voor de effecten van het windpark op de twee te realiseren woningen wordt derhalve verwezen naar de effecten naar de bestaande woningen Tiendeweg 1 en Kraaijenissedijk 12.

5.2.3 Conclusie

Aan de normen van het Activiteitenbesluit milieubeheer kan in beginsel worden voldaan. De geluidhinder, waaronder laagfrequent geluid, is aanvaardbaar. Voor de woningen die behoren tot de sfeer van de inrichting wordt een normoverschrijding acceptabel geacht. De bewoners ondervinden naar verwachting minder hinder van de windturbines, omdat zij er (economisch) profijt van hebben.

Cumulatief met andere geluidbronnen is er op een aantal punten sprake van een verslechtering van de akoestische kwaliteit van de omgeving, maar dit wordt aanvaardbaar geacht gezien het belang van het realiseren van het windpark als bijdrage aan de provinciale en landelijke duurzame energiedoelstelling. De te realiseren woningen kunnen voldoen aan de Wet geluidhinder. Voor het aspect geluid is sprake van een goede ruimtelijke ordening.

5.3.1 Toetsingskader

De draaiende rotoren van windturbines kunnen een bewegende schaduw op hun omgeving werpen. Deze 'slagschaduw' kan als hinderlijk worden ervaren. De mate van hinder wordt bepaald door de duur van de slagschaduw. Flikkering bij windturbines is gerelateerd aan de draaisnelheid van de windturbinebladen. Slagschaduw met flikkerfrequenties vanaf 2,5 Hz wordt als extra hinderlijk ervaren en kan schadelijk zijn (dit komt bij gangbare turbines echter vrijwel nooit voor). De frequenties van de lichtflikkeringen van de voorbeeldwindturbines voor het windpark liggen, gezien hun afmetingen, tussen de 0,24 en 0,95 Hz en worden daarmee niet als extra hinderlijk ervaren en zijn niet schadelijk. De afstand van de blootgestelde locatie tot de windturbine, de stand van de zon, de weersomstandigheden en het al dan niet draaien van de windturbine zijn bepalende aspecten voor de duur van de periode waarin slagschaduw optreedt (slagschaduwduur).

De Activiteitenregeling milieubeheer stelt dat windturbines voorzien moeten worden van een automatische stilstandvoorziening indien slagschaduw optreedt ter plaatse van gevoelige objecten, waaronder woningen van derden en kwetsbare locaties zoals scholen en ziekenhuizen worden verstaan, voor zover:

• de afstand tussen de woningen of andere gevoelige objecten minder dan 12 maal de rotordiameter bedraagt;
• en gemiddeld meer dan 17 dagen per jaar gedurende meer dan 20 minuten per dag slagschaduw kan optreden.

In slagschaduwonderzoek is de norm uit de Activiteitenregeling milieubeheer vertaald naar een (beproefde) benadering van de norm door het beoordelen van een waarde van maximaal 6 uur slagschaduw per jaar. Dit is een strengere beoordeling dan volgens het Activiteitenbesluit milieubeheer omdat volgens de norm op 17 dagen per jaar de hinderduur van zonsopgang tot zonsondergang meer dan 20 minuten mag bedragen en op alle overige dagen in het jaar de hinderduur door slagschaduw minder dan 20 minuten mag bedragen. Opgeteld kan de norm uit het Activiteitenbesluit milieubeheer dus een langere slagschaduwduur opleveren dan 6 uur per jaar.

Voor de verdere uitgangspunten en achtergronden van het slagschaduwonderzoek wordt verwezen naar bijlage 3 van Bijlage 1.

5.3.2 Onderzoek

Ter bepaling van de maximale slagschaduweffecten is in het slagschaduwonderzoek voor het plan uitgegaan van turbines met een maximale rotordiameter (117 meter) en maximale tiphoogte (150 meter), en dus een ashoogte van 91,5 meter. Voor de slagschaduwberekeningen zijn enkel deze geometrische eigenschappen van belang.

De grens waarbinnen slagschaduwduur van 6 uur wordt overschreden kan met een contour op een kaart aangegeven worden. In Figuur 5.2 is met een groene, rode en grijze isolijn aangegeven waar de totale jaarlijkse verwachte hinderduur respectievelijk 0, 5 of 15 uur bedraagt. Overschrijding van de norm voor de jaarlijkse hinderduur kan optreden bij de woningen binnen de rode 5 uurscontour. Bij woningen buiten de rode 5 uurscontour wordt met zekerheid aan de norm voor de maximale hinderduur voldaan. Voor een uitleg over het hanteren van een 5-uurscontour voor de 6 uurs streefwaarde als benadering van de norm uit de Activiteitenregeling milieubeheer wordt verwezen naar Kader 5.2.

Figuur 5.2 Slagschaduwcontour Windpark Kroningswind, zonder mitigatie

Kader 5.2 Toelichting weergave slagschaduwcontouren op kaart

De resultaten van de berekeningen op basis van de voorbeeldwindturbine zijn weergegeven in Tabel 5.4. Hierin is de potentiële en de verwachte hinderduur per jaar gegeven (zie Kader 5.3). Alleen voor de representatieve rekenpunten is de duur van slagschaduw weergegeven, woningen behorende tot de sfeer van de inrichting zijn ook berekend32. Op deze woningen hoeft echter niet voldaan te worden aan de normering uit het Activiteitenbesluit milieubeheer. Ter hoogte van deze woningen is de feitelijke slagschaduw aanvaardbaar te achten omdat de woningen betrokken zijn bij het windpark en er (economisch) profijt van hebben. Hierdoor wordt de slagschaduw als minder hinderlijk ervaren.

Voor overige woningen die niet in onderstaande tabel staan is de duur van slagschaduw lager dan de resultaten gegeven in de tabel op representatieve toetspunten. In het kader van onderhavig plan kan volstaan worden met mitigerende maatregelen om te voldoen aan het Activiteitenbesluit milieubeheer.

Tabel 5.4 Schaduw Windpark Kroningswind, potentiële en verwachte hinderduur (zie uitleg Kader 5.3) op referentie- toetspunten (uu:mm, uren en minuten)

Kader 5.3 Uitleg potentiële en te verwachten slagschaduw

Bij de woningen waarvan de verwachte hinderduur vetgedrukt is, treedt jaarlijks meer dan de voorgestelde grens van 6 uur slagschaduwhinder op. De voor de normoverschrijding relevante windturbines van het windpark zullen worden uitgerust met een stilstandvoorziening om te voldoen aan de wettelijke norm. In de turbinebesturing worden hiervoor dagen en tijden geprogrammeerd waarbinnen de rotor wordt gestopt omdat er dan slagschaduw valt op woningen die bijdraagt aan een overschrijding van de norm. Een dergelijke voorziening leidt tot enig productieverlies (circa 0,01 %). Het treffen van voornoemde voorziening is verplicht op grond van het Activiteitenbesluit milieubeheer en de Activiteitenregeling milieubeheer, waardoor het niet nodig is nadere voorschriften op te nemen.

5.3.3 Conclusie

Aan de normen voor slagschaduw kan worden voldaan door een stilstandregeling toe te passen. Deze stilstandregeling vloeit rechtstreeks voort uit de norm uit de Activiteitenregeling milieubeheer. Een nadere regeling in het bestemmingsplan is daarom niet nodig. De slagschaduw (de schaduweffecten) is hiermee dan ook aanvaardbaar. Voor de woningen die behoren tot de sfeer van de inrichting wordt een normoverschrijding acceptabel geacht. De bewoners ondervinden naar verwachting minder hinder van de windturbines, omdat zij er (economisch) profijt van hebben.

Vanuit schaduwhinder op woningen is het plan, met het toepassen van een stilstandvoorziening, ruimtelijke inpasbaar en haalbaar. Er is sprake van een goede ruimtelijke ordening.

5.4.1 Toetsingskader

Voor de ruimtelijke inpassing van windturbines speelt veiligheid een belangrijke rol. Hoewel het risico laag is, kunnen windturbines omvallen of kunnen er onderdelen afbreken. Het effect van Windpark Kroningswind op de veiligheidssituatie van de omgeving is beoordeeld aan de hand van een aantal criteria, die zijn afgeleid uit wet- en regelgeving en adviezen voor toetsing van beheerders van infrastructurele werken. Deze toetsingscriteria hebben zowel betrekking op externe veiligheid als op leveringszekerheid.

Daarnaast bestaat ook nog de interne veiligheid van windturbines. De interne veiligheid van windturbines is geregeld via de certificering van het ontwerp en de productie van windturbines. In Nederland mogen alleen windturbines worden geplaatst die gecertificeerd zijn volgens de veiligheidsnormen ten behoeve van het voorkomen van risico's voor de omgeving. Interne veiligheid is verder niet ruimtelijk relevant en derhalve niet meegenomen in dit bestemmingsplan.

In het Activiteitenbesluit milieubeheer is onder andere geregeld hoe vaak een windturbine moet worden gecontroleerd en wanneer een windturbine wel of niet in werking mag zijn. Zo mag bijvoorbeeld een windturbine niet in werking worden gesteld indien een zodanige ijslaag is afgezet op de rotorbladen dat dit een risico vormt voor de veiligheid van de directe omgeving. Bij moderne windturbines kan door middel van ijsdetectiesystemen de windturbine automatisch stilgezet worden. De kans dat een persoon aanwezig is precies onder de locatie van het rotorblad tijdens de specifieke weersomstandigheden waarbij gevaarlijke hoeveelheden ijsafglijding op kan treden, is zodanig klein dat het risico voor personen verwaarloosbaar is.

Voor externe veiligheid is per 1 januari 2011 het Besluit wijziging milieuregels windturbines33 in werking getreden. Daarin wordt onder meer geregeld dat met betrekking tot veiligheidsafstanden in grote lijnen wordt aangesloten op het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi)34 en dat zich geen kwetsbare objecten mogen bevinden binnen de PR 10-6-contour en geen beperkt kwetsbare objecten binnen de PR 10-5-contour. PR staat voor het Plaatsgebonden Risico. Dit is de kans per jaar dat iemand overlijdt als gevolg van een ongeval van een falende windturbine, als deze persoon permanent en onbeschermd op een bepaalde afstand tot de turbine aanwezig zou zijn. Een PR-norm van 10-5 betekent een maximale kans van maximaal 1 op 100.000, PR 10-6 een kans van 1 op 1.000.000. De afstanden die bij deze normen worden gehanteerd, zijn aangeduid in Tabel 5.5. Voor de bepaling van deze contouren wordt verwezen naar het Handboek risicozonering windturbines (2014) (hierna: het Handboek). Ook wordt voor de bepaling van de effecten op infrastructuren en objecten aansluiting gezocht bij het Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb)35. Daarnaast hebben beheerders van infrastructurele werken randvoorwaarden voor situaties van uitval van belangrijke infrastructurele werken zoals grote gasleidingen en elektriciteitsvoorzieningen. Om hier rekening mee te houden is gekeken naar de invloed van plaatsing van windturbines op de leveringszekerheid en betrouwbaarheid van de nabije infrastructurele werken. In onderstaande tabel staat het beoordelingskader voor veiligheid samengevat.

Tabel 5.5 Beoordelingskader veiligheid

Op basis van het Activiteitenbesluit milieubeheer dient een windturbine te worden beschouwd vanuit het oogpunt van externe veiligheid. Voor Windpark Kroningswind is daartoe een risicoanalyse uitgevoerd voor het voorkeursalternatief (zie bijlage 4 van Bijlage 1).

5.4.2 Onderzoek

Het Handboek Risicozonering Windturbines (2014) adviseert een identificatieafstand waarbinnen het veiligheidsrisico voor objecten en infrastructuren onderzocht dient te worden. Deze afstand is gebaseerd op de maximale generieke werpafstand die plaatsvindt als windturbines tweemaal het nominale toerental draaien (ook wel 'overtoeren'). Objecten buiten deze afstand ondervinden geen risico en worden verder buiten beschouwing gelaten. De identificatieafstand van het windpark is 613 meter.

Verdere bij het windpark behorende effectafstanden zijn:

• tiphoogte: 150 meter;
• halve rotordiameter (maximale ligging PR 10-5-contour): 58,5 meter;
• maximale werpafstand bij nominaal toerental: 160 meter;
• maximale ligging PR 10-6 contour: 160 meter.

De identificatie afstand is bepaald op 613 meter. Binnen deze afstand van het windpark zijn de volgende objecten geïdentificeerd:

• enkele lokale wegen;
• propaanopslag Oudedijk 1 – Scharrezee B.V.- Bovengrondse Propaan tank – 4,7 m3 – Registratiebesluit (8.40 Wm – milieuvergunning) - Generieke PR10-6 (20 meter);
• enkele dijklichamen en waterkeringen.

De objecten worden hieronder per onderwerp beschouwd.

Bebouwing

Kwetsbare objecten

Conform de eisen in het Activiteitenbesluit dienen kwetsbare objecten te zijn gelegen buiten de PR10-6 contour. Deze contour is volgens de vuistregels in het handboek risicozonering maximaal gelegen op een tiphoogte afstand of de werpafstand bij nominaal toerental. Voor een windturbine met een maximale ashoogte van 91,5 meter en een rotordiameter van 117 meter is de tiphoogte niet altijd groter dan de specifiek berekende werpafstand bij nominaal toerental. De toetsafstand voor kwetsbare objecten is 160 meter vanaf de windturbineposities.

Nabij windturbine 16 zijn in de huidige situatie enkele gebouwen gelegen op het perceel Halsweg 1-3. Deze gebouwen worden gesaneerd (ruimte-voor-ruimte) voor de bouw van de windturbines.

Er zijn geen kwetsbare objecten gelegen binnen 160 meter van de windturbines (zie Figuur 5.3).

Beperkt kwetsbare objecten

Conform de eisen in het Activiteitenbesluit dienen beperkt kwetsbare objecten te zijn gelegen buiten de PR10-5 contour. Deze contour is volgens de vuistregels in het Handboek maximaal gelegen op een halve rotordiameter afstand vanaf de windturbine

Voor een windturbine met een maximale rotordiameter van 117 meter is de toetsafstand voor beperkt kwetsbare objecten 58,5 meter vanaf de windturbineposities.

Nabij windturbine 16 zijn in de huidige situatie enkele gebouwen gelegen op het perceel Halsweg 1-3. Deze gebouwen worden gesaneerd (ruimte voor ruimte) voor de bouw van de windturbines.

Er zijn geen beperkt kwetsbare objecten gelegen binnen 58,5 meter van de windturbines (zie Figuur 5.3).

Figuur 5.3 Plaatsgebonden risico contouren PR10-5 en PR10-6 van het Windpark Kroningswind

Groepsrisico

Het Activiteitenbesluit milieubeheer vermeldt geen norm of toetsing aan het groepsrisico voor windturbines. De achtergrond hiervan is dat bij windturbines de risico's enkel bestaan uit direct treffen van windturbineonderdelen en de kans op het tegelijkertijd in gevaar brengen van grote groepen mensen zeer klein is. Met het groepsrisico kan in het kader van een goede ruimtelijke ordening rekening worden gehouden. Nabij de windturbinelocaties wordt, gezien de aanwezige ruimtelijke bestemmingen (agrarisch), geen aanwezigheid van grote groepen mensen verwacht.

Verkeer - wegen

In het Handboek wordt verwezen naar de beleidsregel van Rijkswaterstaat (2002)36 voor de beoordeling van effecten op wegen. Deze beleidsregel geldt enkel voor rijkswegen, voor provinciale en lokale wegen gelden geen (beleids)regels. Voor rijkswegen wordt gesteld dat wanneer een windturbine zich buiten een afstand van een halve rotordiameter ten opzichte van de rand van de (verharding van de) rijksweg bevindt, er in normale omstandigheden geen significante effecten voor het weggebruik te verwachten zijn. Er zijn geen rijkswegen gelegen binnen de identificatieafstand van de windturbines van het Windpark Kroningswind, enkel lokale wegen.

Om inzicht te geven in de mogelijke optredende risico's is het individueel passanten risico voor de dichtstbijzijnde lokale weg bepaald. De berekening van het Individueel Passanten Risico (IPR) wordt uitgevoerd conform de formules opgenomen in het Handboek onder paragraaf 3.2.1. en 3.2.3 voor het scenario bladworp en 5.2.3 en 5.2.4 voor de scenario's mastbreuk en gondelvallen37.

De minimale afstand tot de dichtstbijzijnde lokale weg van het windpark bedraagt circa 67 meter (windturbine 19). Uitgaande van 500 passages per dag bedraagt het bijbehorende IPR: 7,4x10-9 per jaar. Dit is ruim onder de norm die Rijkswaterstaat hanteert voor rijkswegen (IPR<10-6). Het IPR is verwaarloosbaar klein. Overschrijding van de norm van Rijkswaterstaat (2x10-3) voor rijkswegen zou pas plaatsvinden vanaf 136 miljoen passanten per jaar.

Er worden tevens geen significante hoeveelheden gevaarlijke transporten over de lokale wegen verwacht. Eventuele risico's zijn verwaarloosbaar.

Verkeer - vaarwegen

Passantenvervoer

De hoofd vaargeul van het Haringvliet bevindt zich op ruime afstand (> 500 meter) van de windturbines. Gezien de breedte van het Haringvliet is de kans op schepen binnen de identificatieafstand minimaal. Er worden geen significante hoeveelheden vaartuigen verwacht in de buurt van de windturbines. Eventuele risico's zullen verwaarloosbaar klein zijn en een nadere risicoanalyse is niet benodigd.

Gevaarlijk transport

Het Haringvliet is niet opgenomen in het Basisnet Water voor transport van gevaarlijke stoffen. Conform het Basisnet Water worden er geen significante hoeveelheden gevaarlijk transport verwacht op de waterweg. Er is geen verdere risicoanalyse benodigd.

Verkeer - spoorwegen

Plaatsing van windturbines in de nabijheid van spoorwegen wordt getoetst aan de eisen opgesteld door ProRail in het Handboek.

Er zijn geen spoorwegen aanwezig binnen de identificatieafstand.

Risicovolle installaties en inrichtingen

In de nabijheid van de voorziene windturbines is één risicovolle installaties aanwezig: een bovengrondse propaantank van 4,7 m3. Een windturbine is geen (beperkt) kwetsbaar object in de zin van het Bevi. Een windturbine kan wel een verhogend risico veroorzaken bij risicovolle inrichtingen gelegen in de omgeving. Volgens het Bevi dienen geen kwetsbare objecten te zijn gepositioneerd binnen de PR van deze risicovolle installaties en inrichtingen. Onderzocht is of de windturbines een significant extra risico kunnen toevoegen aan risicovolle inrichtingen in de omgeving.

Voor propaanopslagen met een inhoud minder dan 13 m3 geldt enkel een meldingsplicht in het kader van het Activiteitenbesluit en is geen vergunning van de gemeente benodigd. Wel dient de propaaninstallatie volgens vaste regelgeving en op een bepaalde manier te worden gerealiseerd. Voor propaaninstallaties van dergelijke formaten zijn de gevolgen van het treffen van windturbineonderdelen beperkt. De effectafstanden van de risico's van dergelijke propaanopslagen blijven beperkt tot minder dan 100 meter. Er zijn geen gebouwen van derden binnen een afstand van 100 meter van de propaantanks gelegen. De locatie van de propaantank is ook gelegen buiten een afstand van de werpafstand bij overtoeren conservatief bepaald op maximaal 613 meter. De propaanopslag kan daarmee niet worden geraakt door het zwaartepunt van een rotorblad. Er is geen sprake van een verhoogd veiligheidsrisico voor deze installatie door aanwezigheid van de windturbines.

Buisleidingen en hoogspanningsnetwerk

Er zijn geen onder- of bovengrondse buisleidingen geïdentificeerd binnen de identificatieafstand. Tevens is er geen hoogspanningsnetwerk aanwezig binnen de identificatieafstand.

Er is een ondergrondse transport waterleiding van Evides aanwezig in het plangebied, parallel aan de noordzijde van de Halsweg. Deze leiding wordt niet nader beschouwd in het kader van externe veiligheid aangezien watertransportleidingen geen risicovolle objecten zijn. De waterleiding komt aan de orde in paragraaf 5.9.4.

Dijklichamen en waterkeringen

In het plangebied zijn zowel primaire als regionale waterkeringen aanwezig. De keringen worden beheerd door Waterschap Hollandse Delta (WSHD). Het waterschap stelt, dat voor de windturbines en overige windparkonderdelen die deels of geheel zijn gelegen binnen (op, in, onder of over) het waterstaatswerk en beschermingszones, aangetoond dient te worden dat de waterkerende functie en de stabiliteit van de waterkering blijft gewaarborgd. Het aspect dijkveiligheid wordt apart behandeld in paragraaf 5.8.

5.4.3 Conclusie

De veiligheidsrisico's zijn onderzocht. Er zijn vanuit externe veiligheid geen belemmeringen voor de ontwikkeling van het windpark. Er is voor het aspect externe veiligheid sprake van een goede ruimtelijke ordening.

5.5.1 Toetsingskader

De bouw (aanlegfase) en het gebruik (exploitatiefase) van Windpark Kroningswind kan effecten hebben op de in en om het gebied aanwezige beschermde natuurwaarden. Er liggen in de nabijheid diverse Natura 2000-gebieden. Door de aanleg en de draaiende windturbines kunnen er met name voor vogels en vleermuizen effecten zijn door aanvaring, verstoring en barrièrewerking. Naar verwachting ondervinden andere soorten flora en fauna weinig tot geen effecten van het windpark. De effecten op de beschermde natuurwaarden worden in deze paragraaf beschouwd. Deze paragraaf is vooral gebaseerd op het achtergrondrapport (Natuurtoets Windpark Kroningswind in bijlage 5 van Bijlage 1), daarnaast is er een quickscan ecologie uitgevoerd voor het perceel Halsweg 1-3 (zie bijlage 16 van Bijlage 1). Dit achtergrondrapport beschrijft de effecten van windturbines op de aanwezige natuurwaarden tijdens de aanleg- en exploitatiefase van Windpark Kroningswind

In de beoordeling van de effecten op natuur is rekening gehouden met de Wet natuurbescherming (kortweg: Wnb)38 en ander natuurbeleid. Er is onderzocht hoe de bouw en het gebruik van de geplande windturbines zich verhoudt tot:

• Natura 2000-gebieden (hoofdstuk 2 van de Wnb);
• beschermde soorten (hoofdstuk 3 van de Wnb);
• het Natuurnetwerk Nederland (NNN; voormalige Ecologische Hoofdstructuur; HES);
• het provinciaal natuurbeleid.

De Wnb is op 1 januari 2017 in werking getreden. De wet is in de plaats gekomen van de Natuurbeschermingswet 1998, de Flora- en faunawet en de Bosweg.

5.5.2 Onderzoek

5.5.3 Conclusie

Natura 2000-gebieden

De realisatie van Windpark Kroningswind heeft geen effecten op habitattypen of soorten van Bijlage II waarvoor Natura 2000-gebieden in de omgeving zijn aangewezen. Ook zijn er veel soorten broedvogels en niet-broedvogels waarvoor het optreden van effecten op voorhand kan worden uitgesloten omdat ze niet of nauwelijks in of nabij het plangebied voorkomen. Voor de resterende soorten (9 broedvogelsoorten en 9 niet-broedvogelsoorten is voor onderliggend plan onderzocht of deze soorten effecten (verstoring of additionele sterfte) van het windpark ondervinden. In de eerder onderzochte alternatieven kwam naar voren dat voor de brandgans de verstoring van de slaapplaats op het Zuiderdiep niet voor alle alternatieven op voorhand uit te sluiten was. Voor deze alternatieven gold dat er aan de westkant van het windpark windturbines gepland waren net achter de dijk, waardoor de invloedsfeer op de slaapplaats groot was. Voor het onderliggende plan geldt echter dat er in dit gebied geen windturbines zijn gepland en dus de verstoring beperkt is. Het is uitgesloten dat de geringe verstoring van de slaapplaats resulteert in een significant negatief effect op het behalen van de instandhoudingsdoelstelling voor brandgans.

Vogels

• In de aanlegfase kunnen bouwwerkzaamheden leiden tot verstoring van in gebruik zijnde nesten van vogels en de vernietiging van hun jongen en/of eieren. Hiermee kunnen verbodsbepalingen genoemd in artikel 3.1 lid 2, 4 en 5 Wnb overtreden worden. Tijdens de werkzaamheden en de voorbereiding daarvan dient vernietiging / verstoring van nesten die in gebruik zijn door vogels voorkomen te worden;
• In de gebruiksfase kan sterfte optreden van zowel vogels op seizoenstrek (met name merel, zanglijster, koperwiek, kramsvogel en spreeuw, maar ook vele tientallen andere zeer algemene vogelsoorten op seizoenstrek) als ook enkele soorten lokale vogels (grauwe gans, brandgans, wilde eend, smient, kokmeeuw, stormmeeuw, kleine mantelmeeuw, zilvermeeuw, boerenzwaluw, huiszwaluw, gierzwaluw, scholekster, goudplevier en/of kievit);
• deze sterfte is voorzienbaar en derhalve wordt aanbevolen om voor deze soorten een ontheffing van artikel 3.1 lid 1 van de Wnb aan te vragen. Aangezien voor alle betrokken vogelsoorten geldt dat de additionele sterfte in Windpark Kroningswind relatief ten opzichte van de landelijke populaties van deze soorten van (zeer) beperkte omvang is, komt de gunstige staat van instandhouding van betrokken populaties met zekerheid niet in het geding.

Vleermuizen

• Het overtreden van verbodsbepalingen in de aanlegfase van het windpark kan worden voorkomen door het treffen van passende maatregelen;
• in de gebruiksfase van het windpark kan sterfte optreden van gewone dwergvleermuis en ruige dwergvleermuis als gevolg van aanvaringen met de draaiende rotorbladen. Het aantal slachtoffers ligt (voor alle soorten samen) zonder preventieve maatregelen, op circa 54 exemplaren vleermuizen per jaar. Het betreft voor 50% gewone dwergvleermuizen en voor 50% ruige dwergvleermuizen;
• een effect op de gunstige staat van instandhouding van de relevante populatie van gewone dwergvleermuis op voorhand is uit te sluiten, maar voor de ruige dwergvleermuis niet. De aanbeveling is om het aantal slachtoffers bij de windturbines met een verhoogd risico op aanvaringsslachtoffers te verlagen door mitigerende maatregelen (een stilstandvoorziening). Het aantal slachtoffers voor het gehele windpark wordt daarmee verlaagd tot onder de 1%-mortaliteitsnorm, waarmee populatieeffecten op voorhand zijn uit te sluiten.
• effecten op de gunstige staat van instandhouding van relevante populaties van andere soorten vleermuizen zijn uitgesloten. De sterfte als gevolg van het windpark betreft incidenten.

Overige gebieden

Er is geen sprake van negatieve effecten op NNN en overige beschermde gebieden door het windpark.

Voor het aspect natuur is sprake van een goede ruimtelijke ordening.

5.6.1 Toetsingskader

Op 16 januari 1992 is in Valletta (Malta) het Europees Verdrag voor de bescherming van het archeologisch erfgoed (Verdrag van Malta) ondertekend. Het Verdrag van Malta voorziet in bescherming van het Europees archeologisch erfgoed onder meer door de risico's op aantasting van dit erfgoed te beperken. Deze bescherming was in Nederland geregeld in de Monumentenwet 198840. Vanaf 1 juli 2016 geldt de Erfgoedwet41, die de Monumentenwet 1988 vervangt. Het beschermingsniveau van de oude wetgeving blijft gehandhaafd. De Erfgoedwet vormt samen met de nog in te voeren Omgevingswet42 het kader voor de bescherming van het cultureel erfgoed.

5.6.2 Onderzoek

5.6.3 Conclusie

Het windpark doet geen afbreuk aan cultuurhistorische en archeologische waarden in het plangebied en de omgeving ervan. Er is sprake van een lage archeologische waarde. Er is geen negatief effect op overige cultuurhistorische waarden.

Voor het aspect cultuurhistorie is sprake van een goede ruimtelijke ordening.

5.7.1 Toetsingskader

Water en ruimtelijke ordening hebben met elkaar te maken. Enerzijds is water één van de ordende principes in de ruimtelijke ordening en kan daarmee beperkingen opleggen aan het ruimtegebruik. Anderzijds kunnen ontwikkelingen in het ruimtegebruik ongewenste effecten hebben op de waterhuishouding. Een goede afstemming tussen beide is derhalve noodzakelijk om problemen zoals wateroverlast, slechte waterkwaliteit, verdroging, et cetera te voorkomen.

De verplichte watertoets is geregeld in de artikelen 3.1.1. en 3.1.6. van het Besluit ruimtelijke ordening (hierna: Bro). Vanaf het begin van de planvorming dient overleg gevoerd te worden tussen bevoegd gezag, waterbeheerders en andere betrokkenen. Doel van dit overleg is gezamenlijk de uitgangspunten en wensen vanuit duurzame watersystemen en veiligheid te vertalen naar concrete gebied specifieke ruimtelijke uitgangspunten. Hierbij geldt dat afwenteling moet worden voorkomen en dat de drietrapsstrategie 'vasthouden, bergen en afvoeren' moet worden gehanteerd.

Het waterschap Hollandse Delta is primair verantwoordelijk voor de waterhuishouding in het plangebied en directe omgeving. Onder de verantwoordelijkheden vallen onder andere beveiliging tegen hoog water, peilbeheer en aan- en afvoer van water. Daarnaast wordt geadviseerd hoe om te gaan met hemelwater. De provincie is verantwoordelijk voor de vertaling van het nationale waterbeleid naar regionale maatregelen. Voor een deel van het waterbeheer heeft de provincie operationele taken. Bijvoorbeeld bij de verwijdering van grondwater uit de bodem. Het beheer van de grondwaterkwaliteit ligt ook bij de provincie.

In het algemeen zoekt het waterschap naar duurzame oplossingen. Uitgangspunt is dat het water zoveel mogelijk binnen een plangebied en directe omgeving wordt vastgehouden en dat relatief schoon water ook relatief schoon blijft. Daarbij geldt dat het regenwater, dat op verharde oppervlaktes valt en schoon genoeg is (zoals van gevels en daken), zoveel mogelijk wordt vastgehouden of wordt geborgen

Waterbeheerprogramma 2016-2021

Vanaf 2016 is er een nieuw waterbeheerprogramma van kracht. Het programma bestaat uit een statisch en een dynamisch deel. Het statisch deel bevat de doelen die het waterschap wil bereiken, zowel op de lange termijn als voor de planperiode. Het dynamisch deel bevat de maatregelen die nodig zijn om de doelen uit het statisch deel te realiseren.

Het plan bevat doelen en maatregelen voor de thema's calamiteitenzorg, water en ruimte, waterveiligheid, voldoende water, schoon water en waterketen. Voor het thema water en ruimte is de nadere uitwerking van de deltabeslissing ruimtelijke adaptatie de belangrijkste ontwikkeling. Hierbij wordt uitgegaan van meerlaagse veiligheid: preventie (laag 1), ruimtelijke inrichting (laag 2) en crisisbeheersing (laag 3). Voor Hollandse Delta ligt de nadruk op de eerste laag: een overstroming voorkomen door middel van (primaire) waterkeringen. Voor de tweede laag is als doel geformuleerd dat de ruimtelijke inrichting bijdraagt aan het beperken van de gevolgen van een overstroming.

Binnen dit plan wordt nieuwe verharding gereliseerd (zie onder 'hemelwaterafvoer'). Door een toename aan verharding kan hemelwater niet langer infiltreren in de bodem, maar stroomt dit versneld af naar het oppervlaktewatersysteem. Als gevolg van deze versnelde afvoer wordt het oppervlaktewatersysteem meer belast. Om deze belasting te reduceren moeten compenserende maatregelen genomen worden. De versnelde afvoer als gevolg van de toename aan verharding moet volledig worden gecompenseerd door het graven van nieuw oppervlaktewater, met een oppervlakte van 10% van de toename van verharding.

Voor een ideale dimensionering van oppervlaktewatersysteem moet rekening worden gehouden met veel verschillende factoren. Zo spelen de afmetingen, bodemgesteldheid en het grondgebruik van het betreffende peilgebied een rol. Maar ook is van belang de aan- en afvoernorm, het verhang in het watersysteem en de relatie met de aangrenzende peilgebieden. Rekening houdend met het bovenstaande maakt een eenduidige en praktische afweging voor plantoetsing en vergunningverlening onmogelijk. Dit heeft tot gevolg dat standaard een compensatie-eis voor de toename aan verharding is opgenomen in een beleidsregel. De reikwijdte van deze beleidsregel is beperkt tot de toename van verhard oppervlak van maximaal 5 hectare.

Werken in- en nabij waterstaatswerken zijn op basis van de Keur van waterschap Hollandse Delta 2014 vergunningplichtig en is een watervergunning noodzakelijk.

5.7.2 Onderzoek

Oppervlatewatersysteem

Het plangebied is gelegen aan de noordzijde van het eiland Goeree-Overflakkee en grenst aan het Haringvliet. De hoogte van het maaiveld varieert van plaats tot plaats, maar ligt globaal tussen de 0 en 2 meter boven NAP Door deze relatief lage ligging en de aanwezigheid van nabijgelegen zeearmen is de omgeving van het plangebied erg waterrijk. In verloop van tijd is er door de mens een heel stelsel aan watergangen aangelegd om de waterhuishouding in dit gebied in stand te houden. Met andere woorden: om een bepaald peilniveau te handhaven voor een specifieke bodemkwaliteit en bijbehorende gebruiksfunctie. Over het algemeen loopt de afwatering in de omgeving het plangebied via een uitgebreid drainagestelsel in noord(westelijke) richting. Door een netwerk van drainagepijpen en verschillende type sloten wordt het overtollige water, een combinatie van regen en kwel, achtereenvolgens door gemalen naar het Spui en tenslotte naar het Haringvliet overgeheveld. Echter, wanneer het grondwater in een droge periode onder een bepaald niveau daalt, dan wordt water vanuit het Zuiderdiep juist ingelaten om het gewenste peilniveau te behouden. Het watersysteem heeft daarom naast de dominante functies van afwatering en waterberging, van tijd tot tijd ook een belangrijke watervasthoudende functie.

Alle watergangen in het plangebied (weergegeven in Figuur 5.7) zijn tevens opgenomen in de legger 'oppervlaktewaterlichamen en kunstwerken' en worden beschermd door de Keur van het Waterschap.

Figuur 5. Waterlichamen plangebied

Grondwatersysteem

Binnen het plangebied komen volgens de bodemkaart van Nederland de grondwatertrappen III, V, VB en VI voor, waarvan de laatstgenoemde het grootste gedeelte van het plangebied bedekt. Grondwatertrappen zijn klassen waarin aangegeven wordt waar de gemiddeld hoogste grondwaterstand (GHG) en de gemiddeld laagste grondwaterstand (GLG) zich bevindt. Tabel 5.6 geeft informatie over de verschillende grondwatertrappen in het plangebied.

Tabel 5.6 Grondwatertrappen

Hemelwaterafvoer

Door het plaatsen van de windturbines wordt verhard oppervlak (de windturbines plus een opstelplaats en een toegangsweg) gecreëerd. Hemelwater dat op dit verharde oppervlak valt, mag niet versneld worden afgevoerd richting oppervlaktewater. Het waterschap hanteert voor het omgaan met hemelwater de trits 'vasthouden - bergen - afvoeren'. Indien het verhard oppervlak met meer dan 1.500 m2 toeneemt, moet er een berging worden gecreëerd. Relevant voor de aanleg van het windpark is de wijze waarop met afstromend wegwater en water van opstelplaatsen wordt omgegaan.

Voor de omvang van de opstelplaatsen wordt uitgegaan van een omvang van 35 bij 55 meter (1.650 m2) per windturbine. Daarnaast wordt een fundering aangelegd, uitgegaan wordt van een diameter van maximaal 24 meter (circa 450 m2) per windturbine, en moeten er onderhoudswegen worden aangelegd met een breedte van circa 4 meter (circa 14.000 m2 nieuwe wegverharding) en 1.500 m2 (half)verharding voor het transformatorstation en maximaal 100 m2 voor de windmeetmast. Daarnaast is er circa 8.000 m2 aan verharding aanwezig op het perceel Halsweg 1-3 dat wordt verwijderd of deels hergebruik voor bijvoorbeeld het transformatorstation. De twee woningen in het kader van ruimte voor ruimte zorgen niet voor nieuwe verharding omdat ze op bestaande bouwpercelen kunnen worden gerealiseerd. Het verhard oppervlak neemt toe met ongeveer 47.500 m2 en dus moet er berging gerealiseerd te worden.

Het uitgangspunt is dat voor de toename aan verhard oppervlak compensatieberging wordt gecreëerd binnen het peilgebied waarin de betreffende turbine is gesitueerd. Om berging te realiseren is het mogelijk om bijvoorbeeld aan de rand van de toegangsweg of opstelplaats een greppel of zaksloot te creëren.

In dit bestemmingsplan wordt voorzien in de mogelijkheid tot de aanleg van (berm) sloten en watergangen om de benodigde hemelwaterafvoer vertraagd af te voeren. De uiteindelijke uitwerking zal in overleg met het waterschap tot stand komen. Voor het uitvoeren van maatregelen tot een vertraagde waterafvoer is conform de Keur een watervergunning nodig.

Door uit te gaan van deze maatregelen zijn er met uitvoering van het plan geen negatieve effecten op de hemelwaterafvoer te verwachten. De uitwerking van het waterhuishoudkundige plan wordt in overleg met het waterschap gedaan in het kader van de vergunningverlening Waterwet.

Watertoets

Het (eindconcept) ontwerpbestemmingsplan wordt in het kader van overleg met instanties als bedoeld in artikel 3.1.1 van het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) ook voorgelegd aan het Waterschap Hollandse Delta. De resultaten van overleg worden verwerkt worden verwerkt in het ontwerpbestemmingsplan dat ter inzage wordt gelegd. Daarmee wordt ook voldaan aan de watertoets.

5.7.3 Conclusie

De windturbines hebben geen negatief effect op de waterhuishouding. Een watervergunning is in ieder\\\ geval noodzakelijk voor watercompensatie/-berging. Daarnaast is mogelijk ook een watervergunning nodig voor grondwateronttrekking tijdens de aanleg, als ook bij aanpassingen aan watergangen. Rekening houdend met de aanbevelingen van het waterschap voldoet het plan voor het aspect water aan een goede ruimtelijke ordening.

5.8.1 Toetsingskader

Voor het windpark is in het kader van de Waterwet en ten behoeve van de milieueffectrapportage en het bestemmingsplan onderzocht wat de effecten van de windturbines zijn op de waterveiligheid (waterkerende functie van de bestaande keringen) (zie bijlage 8 van Bijlage 1). In het plangebied zijn zowel primaire als regionale waterkeringen aanwezig.

Figuur 5.8 Plangebied en ligging waterkeringen (bron: RHDHV)

De keringen worden beheerd door Waterschap Hollandse Delta. Het waterschap stelt, dat voor de windturbines en overige windparkonderdelen die deels of geheel zijn gelegen binnen (op, in, onder of over) het waterstaatswerk en beschermingszones, aangetoond dient te worden dat de waterkerende functie en de stabiliteit van de waterkering blijft gewaarborgd, dat het doelmatig beheer en onderhoud aan de waterkering niet wordt bemoeilijkt en dat de keringen in de toekomst versterkt kunnen worden. Daarnaast geldt dat voor primaire keringen een risicoprofiel moet worden opgesteld waarbij de locatie van de windturbine in relatie tot de huidige veiligheid van de dijk wordt bepaald.

De beoordeling is uitgevoerd voor de ondergrondse (grondmechanische) effecten van de trillingen van de windturbines in de gebruiksfase. Daarnaast is gekeken naar de ondergrondse effecten tijdens de bouwfase door aanleg en gebruik van wegen en de bekabeling binnen (op, in, onder of over) het waterstaatswerk en beschermingszones.

Beoordeling van de additionele faalfrequentie van de waterkering(en) ten gevolge van bovengrondse effecten is geen onderdeel van deze rapportage. Bovengrondse effecten betreffen het mogelijk falen van de windturbines of een onderdeel hiervan tijdens de exploitatiefase.

5.8.2 Onderzoek

Op basis van een kwalitatieve effectbeoordeling is vastgesteld dat de bouw, gebruik en verwijderen van het windpark effect kan hebben op de volgende faalmechanismen:

• hoogte;
• piping (dat er water door een dijk als gevolg van een groot waterstandsverschil);
• binnenwaartse en buitenwaartse macrostabiliteit.

Dijkveiligheid (bovengronds)

In het plan is rekening gehouden met de aanwezige waterkeringen, door minimale afstanden van een halve rotordiameter tot de kernzone van de waterkering aan te houden. Voor het plan is daarnaast een uitgebreide effectbeoordeling opgesteld voor het aspect dijkveiligheid (zie bijlage 8 van Bijlage 1 ). Hierin zijn de effecten van de aanleg en exploitatie van de windturbines gekwantificeerd en beoordeeld, waarbij specifiek gekeken is naar de verschillende faalmechanismen (overlopen, golfoverslag, afschuiven binnentalud, afschuiven buitentalud en piping) van de waterkering tijdens aanleg en naar de effecten van het falen van een windturbine en optredende trillingen tijdens de exploitatie. Ook is gekeken naar de effecten van zwaar transport.

De effecten op de mechanismen 'overlopen' en 'golfoverslag' zijn beoordeeld en zijn niet noemenswaardig, mits de uitvoering zorgvuldig wordt verricht met herstel van de profielopbouw en grasbekleding. De effecten op het mechanisme 'piping' zijn beoordeeld en niet noemenswaardig, mits de uitvoering zorgvuldig wordt verricht met herstel van de 'oorspronkelijke bodemopbouw' bij aanvulling van de sleuf voor de kabels nabij / in de waterkering. De effecten op de 'macrostabiliteit' zijn door middel van glijvlakberekeningen gekwantificeerd. De afname van de veiligheid door trillingen (gebruiksfase) bedraagt maximaal 12%. De absolute veiligheidsfactoren blijven hoger dan de waarden volgens IPO I veiligheidsklasse (vastgelegd in een richtlijn van het Interprovinciaal Overleg43). Bij de Nieuwe Dijk wordt niet voldaan aan de eis die geldt voor IPO V, echter bij deze kering staat ook bij extreme omstandigheden geen water tegen de dijk. Daarom wordt dit risico als verwaarloosbaar beschouwd.

Dijkveiligheid (bovengronds)

Ook de bovengrondse effecten van windturbines op de waterkering tijdens de exploitatiefase zijn gekwantificeerd voor het plan. Hierbij is gekeken naar de faalscenario's bladworp, mastfalen en gondelval. Uit de berekeningen blijkt dat de toevoeging van de faalkans van de waterkering als gevolg van een calamiteit aan de windturbines, verwaarloosbaar is.

5.8.3 Conclusie

Het windpark zorgt niet voor het in gevaar komen van de dijkveiligheid. Er is sprake van een goede ruimtelijke ordening op dit aspect.

5.9.1 Vliegverkeer en radar

Toetsingskader

De bouw van windturbines kan van invloed zijn op het vliegverkeer in Nederland, met name de hoogte van windturbines is daarbij relevant. Voor het vliegverkeer is het van belang is dat de vliegveiligheid en de werking van radar- en communicatieapparatuur te allen tijde kan worden gegarandeerd.

Laagvlieggebieden en helikopteroefengebieden kennen harde bouwhoogtebeperkingen. Hierbij is van belang dat de rotorbladen van een windturbine de route niet 'doorsnijden'. Er moet dus een afstand van minimaal een halve rotordiameter tot de rand van de laagvlieggebieden worden gehouden. Voor het veilig gebruik van luchthavens voor de militaire en civiele luchtvaart zijn obstakelbeheersvlakken ingesteld waarbinnen hoogtebeperkingen gelden.

Plaatsing van windturbines kan ook mogelijk leiden tot verstoring van de radar. Dat geldt voor zowel radar ten behoeve van de lucht- als de scheepvaart. Afhankelijk van de locatie kan een windpark een verstorende werking hebben op Communicatie-, Navigatie- en Surveillance (CNS)-apparatuur van de luchtverkeersleiding voor burgerluchtvaart.

Voor de militaire radarposten in Nederland moet binnen een straal van 75 kilometer van een radarpost worden gekeken of windturbines de radar niet teveel verstoren en moet een plan ter goedkeuring aan Defensie worden voorgelegd. Het beleid over verstoringsgebieden rond militaire radars van het Ministerie van Defensie is vastgelegd in het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro)44 en zijn nader uitgewerkt in de Regeling algemene regels ruimtelijke ordening (Rarro)45. Er dient een minimale dekkingsgraad van 90% op 1.000 voet in stand te blijven om een goede werking van de radar te garanderen.

Onderzoek

Vliegverkeer

Op circa 16 kilometer naar het zuidwesten van het plangebied ligt de VOR Haarstede46 (zie Figuur 5.9). Zoals de afbeelding laat zien valt het plangebied net buiten het toetsingsvlak. Negatieve effecten worden daarom niet verwacht. Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) heeft in een reactie laten weten dat windturbines die in het plangebied geplaatst worden niet verder onderzocht hoeven te worden op de correcte werking van CNS-apparatuur.

Figuur 5.9 CNS-apparatuur in de omgeving van het plangebied

De Inspectie Luchtvaart en Transport (ILT) heeft in een reactie laten weten dat in het plangebied geen bouwhoogtebeperkingen gelden om de veiligheid van vliegoperaties te waarborgen (bijlage 13 van Bijlage 1). Het windpark heeft daarom geen negatief effect op een veilige afwikkeling van vliegoperaties van en naar luchthavens.

In Figuur 5.10 is te zien dat Windpark Kroningswind zich bevindt nabij het militaire laagvlieggebied Voorne-Putten. Dit laagvlieggebied wordt door de Luchtmacht gebruikt als oefengebied voor het op lage hoogte vliegen met helikopters, hetgeen bij missies nodig kan zijn om buiten het beeld van een radar te blijven. In een reactie heeft het Rijksvastgoedbedrijf, die deze beoordeling namens Defensie uitvoert, laten weten dat het beoogde windpark op deze locatie naar verwachting geen negatieve invloed heeft op het militaire laagvlieggebied Voorne-Putten (zie bijlage 10 van Bijlage 1).

Figuur 5.10 Militaire laagvlieggebieden in omgeving plangebied

Defensieradar

Het Rarro schrijft verstoringsgebieden voor waarbinnen de radarverstoring moet worden getoetst. Voor deze gebieden wordt een normprofiel aangehouden die voor windturbines loopt tot 75 kilometer van de primaire radarposten, zijnde de vijf zogenoemde Millitary Approach Surveillance Systems (MASS)-radars en twee Medium Power Range (MPR)-radars. Het plangebied wordt gedekt door het MASS-radarstation Woensdrecht. Het plangebied wordt eveneens gedekt door de toekomstige SMART-L-radarpost te Herwijnen, die waarschijnlijk vanaf 2018 operationeel wordt. De locaties van deze radarposten met de 75 kilometer-contouren zijn weergegeven in Figuur 5.11.

Figuur 5.11 Ligging radarstations en 75-kilometer contouren

Er is door TNO een radarverstoringsonderzoek uitgevoerd (zie bijlage 11 van Bijlage 1). De analyse is uitgevoerd voor een tweetal radarsystemen:

• het primaire verkeersleidingsradarnetwerk bestaande uit een vijftal MASS verkeersleidingsradarsystemen verspreid over Nederland en met de nog te plaatsen extra MASS radar bij De Kooy in Den Helder aangevuld met Terminal Approach radar (TAR) West bij Schiphol;
• de SMART-L gevechtsleidingsradar op de nieuwe locatie te Herwijnen, deze wordt geplaatst ter vervanging van de MPR te Nieuw Milligen.

Voor de verkeersleidingradarsystemen gelden de volgende conclusies:

• reductie van detectiekans ter hoogte van het bouwplan: na realisatie van het bouwplan is er op de toestingshoogte van 1000 voet een vermindering van de detectiekans tot 95% geconstateerd ter hoogte of in de nabijheid van het bouwplan. Het bouwplan voldoet dus aan de thans gehanteerde 2018 norm;
• de reductie van het maximum bereik ten gevolge van de schaduwwerking van het bouwplan: de MASS radar te Woensdrecht aangevuld met de TAR West radar te Schiphol ondersteunen elkaar volledig in de schaduwgebieden achter het bouwplan. Na realisatie van het bouwplan is er op toetsingshoogte van 1000 voet dan ook geen afname van het maximum bereik waarneembaar. Het bouwplan blijft daarmee binnen de thans gehanteerde 2018 norm.

Voor de gevechtsleidingradar gelden de volgende conclusies:

• reductie van detectiekans ter hoogte van het bouwplan: voor de normhoogte van 1000 voet boven of in nabijheid van het bouwplan wordt de gehanteerde 2018 norm niet overschreden.
• voor het maximaal verlies aan bereik op 1000 voet wordt de gehanteerde 2018 norm ook niet overschreden.

Vanuit beide radarsystemen is er dus geen belemmering voor realisatie van het windpark. Het radarverstoringsonderzoek ligt nog voor bij Defensie voor een verklaring van geen bezwaar.

Conclusie

Vanuit de aspecten vliegverkeer en radar is er sprake van een goede ruimtelijke ordening.

5.9.2 Niet-gesprongen explosieven

Toetsingskader

In de bodem kunnen niet gesprongen explosieven (NGE's) aanwezig zijn die een risico vormen voor de veiligheid van het personeel dat werkzaamheden voor realisatie van het windturbinepark uitvoert. Daarnaast kan de openbare veiligheid in het geding komen. De aanwezigheid van explosieven is geen ruimtelijk relevant criterium voor het bestemmingsplan, maar het is voor de uitvoering wel van belang om hier inzicht in te hebben teneinde de veiligheid voor personeel en omgeving tijdens de realisatiefase te garanderen.

Onderzoek

Het benodigde onderzoek wordt voor aanvang van de realisatie uitgevoerd. Op basis van dit onderzoek wordt bepaald hoe hiermee tijdens werkvoorbereiding omgegaan dient te worden, teneinde de werkzaamheden veilig uit te kunnen voeren. De eventuele aanwezigheid van NGE's zorgen in praktijk niet voor een onuitvoerbaar plan.

Conclusie

De aanwezigheid van explosieven is geen ruimtelijk relevant criterium voor het bestemmingsplan en aanwezigheid zorgt ook niet voor een onuitvoerbaar plan. Dit aspect is om die reden niet in strijd met een goede ruimtelijke ordening.

5.9.3 Straalpaden

Toetsingskader

Windturbines kunnen van invloed zijn op de zogenaamde straalpaden voor het transport van spraak-, data-, radio- en tv-signalen. Door de aanwezigheid van verschillende windturbines kan de signaaloverdracht van straalpaden worden verstoord of verzwakt. Deze straalverbindingen (ook wel straalpaden genaamd) verzenden informatie (radiocommunicatie) langs een rechtstreekse cilindervormige lijn door de lucht. Verstoring kan optreden doordat deze cilindervormige lijn wordt onderbroken (doorkruising van de tweede fresnelzone). De uitvoering van de functies van een straalverbinding kunnen mogelijk worden beperkt door de aanwezigheid van de windturbine.

Onderzoek

Er zijn geen straalpaden die het plangebied doorkruisen. Er is dus geen sprake van een effect door windturbines op straalpaden.

Conclusie

Er zijn geen straalverbindingen aanwezig, er is daarom sprake van een goede ruimtelijke ordening.

5.9.4 Drinkwatertransportleidingen

Toetsingskader

In het plangebied zijn enkele ondergrondse drinkwatertransportleidingen van drinkwaterbedrijf Evides aanwezig. Deze transportleidingen (> 200 mm2 doorsnede) zijn van belang voor de drinkwatervoorziening van het eiland Goeree-Overflakkee, deze zijn ook planologisch beschermd in het geldende bestemmingsplan. De ligging van deze leidingen in het plangebied en de directe omgeving is weergegeven in Figuur 5.12. Omdat de windturbines zich in de nabijheid van deze leidingen bevinden, kan in geval van een calamiteit aan de windturbines, schade optreden aan deze leidingen waardoor de drinkwatervoorziening van een deel van het eiland tijdelijk onderbroken kan worden.

Figuur 5.12 Drinkwatertransportleidingen in en nabij het plangebied

Onderzoek

Er zijn drie leidingtracés aanwezig van hoofdtransportleidingen voor drinkwater. Dit zijn leidingen met een diameter groter dan 200 mm2. Waterleidingbeheerder Evides aangegeven dat de zuidelijk gelegen waterleiding aan de noordkant van het plangebied (tracé 2) komt te vervallen. De effecten op deze waterleiding zijn daarom niet nader beschouwd.

Binnen het plan zijn er twee windturbines gelegen binnen een relevante afstand tot de waterleiding die ten noorden van het plangebied loopt. Er zijn tien windturbines gepositioneerd op een relevante afstand tot de waterleiding die door het plangebied loopt. Voor beide leidingen zijn de additionele faalkansen berekend (zie ook bijlage 9 van Bijlage 1). Deze berekening is ook representatief als worst-case inschatting voor Windpark Kroningswind zoals dat in dit bestemmingsplan is opgenomen.

Uit deze berekening blijkt dat de kans dat de leiding lek raakt als gevolg van een calamiteit aan de windturbines voor onderliggend plan maximaal 4,1 x 10-4 per jaar is. Omgerekend komt dit neer op een kans van één maal in de 2.400 jaar. Er van uitgaande dat een lek binnen 48 uur gerepareerd kan worden, is de onderbreking van de drinkwatervoorziening daarmee maximaal 1,2 minuut per jaar. Vergeleken met de normale geplande en ongeplande onderbrekingen van circa 15 minuten per jaar, is dit verwaarloosbaar.

Conclusie

De bijdrage van Windpark Kroningswind aan de faalkans van de drinkwatertransportleidingen is verwaarloosbaar. Er is sprake van een goede ruimtelijke ordening op dit aspect.

5.9.5 Bodemkwaliteit

Toetsingskader

Op grond van artikel 3.1.6 van het Bro dient een bodemonderzoek verricht te worden met het oog op de toekomstige ruimtelijke ontwikkeling van het gebied. Het bevoegd gezag moet onderzoek verrichten naar de bestaande toestand en deze toetsen aan de wenselijke bodemkwaliteit.

Voor de realisatie van het windpark zal grondverzet plaatsvinden, waarbij grond (en mogelijk ook asfalt en onderliggend funderingsmateriaal) wordt ontgraven, hergebruikt, toegepast en/of afgevoerd. Bij dergelijke werkzaamheden is het Besluit bodemkwaliteit (hierna: Bbk)47 van toepassing. Het Bbk bevat algemene regels voor het toepassen van grond (en bouwstoffen) en de kwaliteit van toe te passen grond (en bouwstoffen).

Onderzoek

In opdracht van de gemeente Goeree-Overflakkee is door adviesbureau Marmos Bodemmanagement in 2015 een bodemkwaliteitskaart opgesteld van de gemeentegronden. Deze bodemkwaliteitskaart is erop gericht bodemverplaatsing te begeleiden om zodoende de huidige samenstelling en functies van bodems te waarborgen. Voor het opstellen van de kaart is alleen de algemene bodemkwaliteit in beschouwing genomen en niet eventuele lokale verontreinigingen. Uit de kaart komt naar voren dat de bodemkwaliteit in de omgeving van het plangebied een aandachtspunt is. De noordelijke delen van het plangebied zijn namelijk pas na 1850 ingepolderd en kunnen hierdoor vanwege het destijds aangevoerde slib (onder invloed van industrieën verder landinwaarts) verontreinigd zijn. Echter, vanwege beleidskeuzes zijn de normen voor deze specifieke gebieden versoepeld waardoor vrijgekomen grond binnen het plangebied vrij toepasbaar is. Regelgeving hieromtrent staat beschreven in de Nota Bodembeheer Goeree-Overflakkee (2015).

Naast de algemene diffuse bodemkwaliteit die in de Bodemkwaliteitskaart wordt beschreven, kunnen er lokaal ook specifieke aandachtspunten aanwezig zijn. Informatie over eventueel lokaal aanwezige bodemverontreinigingen is te vinden op de bodemverontreinigingenkaart van Bodemloket. Hieruit wordt duidelijk dat er in de omgeving van het plangebied meerdere bodemonderzoeken zijn uitgevoerd naar aanleiding van historische activiteiten. Binnen het plangebied betreffen dit voornamelijk activiteiten gerelateerd aan bedrijvigheid vanuit de agrarische sector, waaronder ophoging en demping van de bodem en de aanwezigheid van voormalige opslagplaatsen voor diesel en bestrijdingsmiddelen.

Tijdens de bouwfase van het windpark zal grondverzet plaatsvinden. Op het afgraven, toepassen en afvoeren van grond alsmede de kwaliteit hiervan is het Bbk van toepassing. Met inachtneming van de bodemkwaliteitskaart zal grondverzet binnen het plangebied over het algemeen vrij toepasbaar zijn en worden geen belemmeringen verwacht.

De kaart van het Bodemloket geeft informatie over de gesteldheid van de Nederlandse bodemkwaliteit door middel van inzicht in het uitgevoerde bodemonderzoek. Voor wat betreft voortgang van bodemonderzoek houdt het Bodemloket vier categorieën aan:

• gesaneerd;
• onderzoek uitgevoerd, geen noodzaak tot verder onderzoek of sanering;
• onderzoek uitgevoerd, verder onderzoek noodzakelijk;
• historische activiteiten bekend.

Voor de gebieden waar geen van bovenstaande categorieën staan weergegeven geldt dat er geen historisch bodemonderzoek bekend is, maar ook geen historische activiteiten die op mogelijke verontreinigingen kunnen duiden.

Figuur 5.13 Overzicht bodemkwaliteiten plangebied

De situatie van de voortgang van het bodemonderzoek in de omgeving van het plangebied is weergegeven in Figuur 5.13. Hieruit wordt duidelijk dat voor een groot gedeelte van het plangebied geldt dat er geen historische activiteiten bekend zijn die op mogelijke verontreinigingen kunnen duiden. Vijf windturbine zijn geland op gronden die onderzocht zijn en in procedure zijn (verder onderzoek is noodzakelijk), dit zijn de vijf windturbines in de Zuiderdieppolder (windturbine 1 t/m 5) Voor deze windturbines geldt dat er op de locatie een oriënterend onderzoek moet worden uitgevoerd naar de aard en ernst van de (mogelijke) verontreiniging. De basis voor dit onderzoek is het 'Protocol Oriënterend Onderzoek' (Sdu, 1993).

Op deze windturbine locaties moet er nader een bodemonderzoek worden uitgevoerd. Dit onderzoek kan in een later stadium worden uitgevoerd (voor realisatie van het windpark). In de uitvoering kan goed rekening worden gehouden met eventuele bodemrisico's.

Het toekomstige gebruik van de gronden voor een windturbinepark is niet van gevoelige aard in relatie tot bodemkwaliteit waardoor de bodemkwaliteit voor het bestemmingsplan in voldoende mate bekend is en geen belemmering betekent voor de uitvoerbaarheid van het bestemmingsplan.

Verder worden windturbines in het algemeen niet beschouwd als gevoelige objecten die van nature een negatieve invloed hebben op de bodemkwaliteit, mits gebruik wordt gemaakt van niet-uitlogende (bouw)materialen.

Conclusie
Er zijn geen belemmeringen voor de realisatie van het windpark vanuit bodemkwaliteit. Vanuit het aspect bodemkwaliteit is er sprake van een goede ruimtelijke ordening.

5.9.6 Bedrijven en milieuzonering

Toetsingskader

Op basis van de VNG-publicatie Bedrijven en Milieuzonering (2009)48 kan worden beoordeeld of de in het plangebied te realiseren activiteiten een belemmering betekenen of van invloed zijn op gevoelige functies, zoals wonen, in of in de omgeving van het plangebied.

Onderzoek

Windturbinepark 

Volgens de VNG-richtlijn is de richtafstand voor 'windturbines' met een 'wiekdiameter' van 50 meter tot aan een rustige woonwijk 300 meter, voor een gemengd gebied is deze afstand 200 meter. De dichtst bij het windpark gelegen woning van derden is de woningen Oost Havendijk 26 te Dirksland, op een afstand van circa 450 meter van windturbine 10. De richtafstand wordt bepaald door het aspect 'geluid'. Het aspect 'slagschaduw' kent de VNG-richtlijn niet. Voor windturbines met een grotere rotordiameter geeft de VNG-richtlijn geen afstanden waardoor nader onderzoek in ieder geval noodzakelijk is ter voldoening aan een goede ruimtelijke ordening.

Aangezien de VNG-richtlijn niet toepasbaar is op de voorliggende situatie is op basis van specifiek onderzoek gekeken naar de effecten van de windturbines op gevoelige objecten. Door middel van akoestisch onderzoek (zie paragraaf 5.2 Geluid) is aangetoond dat het windpark inpasbaar is in de omgeving, zo ook door middel van slagschaduwonderzoek (zie paragraaf 5.3 Slagschaduw). Op basis van onderzoek voor geluid en slagschaduw is sprake van een goede ruimtelijke ordening. Ook ten aanzien van de overige milieueffecten is geconcludeerd dat het windpark voldoet aan een goede ruimtelijke ordening.

Transformatorstation

Volgens de VNG-richtlijn geldt voor een elektriciteitsdistributiebedrijf, met transformatorvermogen van 10-100 MVA (megavoltampère) de richtafstand voor het aspect geluid (grootste aan te houden afstand) van 50 meter tot aan een rustige woonwijk. Voor de richtafstand ten opzichte van een gemengd gebied, zoals het buitengebied, is ook nog eens een kleinere afstand van 30 meter aan te houden. Het transformatorstation krijgt een vermogen van circa 75 MVA. De dichtstbijzijnde woning van derden in de omgeving van het transformatorstation ligt op een afstand van ruim 1.000 meter tot aan de rand van het terrein waar het transformatorstation gerealiseerd kan worden. Er wordt ruim aan de adviesafstand uit de VNG richtlijn voldaan, waarmee geen nader onderzoek benodigd is. Het transformatorstation voldoet aan een goede ruimtelijke ordening.

Windmeetmast

De VNG-richtlijn geeft geen afstanden voor een windmeetmast. Een windmeetmast kent ook geen milieueffecten waardoor deze dan ook verder niet beschouwd is.

Woningen

De twee woningen die in dit bestemmingsplan mogelijk worden gemaakt liggen op een zodanig ruime afstand van andere functies (dichtstbijzijnde agrarische bedrijf van derden op minimaal 350 meter), dat deze goed in te passen zijn in de omgeving. Bovendien geldt voor beide woningen dat het een tweede woning is op een bouwperceel waar al een woning aanwezig is.

Conclusie

De VNG-publicatie is voor het windturbinepark niet toepasbaar. Op basis van specifiek onderzoek wordt geconcludeerd dat er sprake is van een goede ruimtelijke ordening. Het transformatorstation voldoet ruimschoots aan de richtafstanden van de VNG-publicatie dus voldoet ook aan een goede ruimtelijke ordening.

5.9.7 Luchtkwaliteit

Toetsingskader

Op 15 november 2007 is een wettelijk stelsel voor luchtkwaliteitseisen van kracht geworden. De hoofdlijnen van deze regelgeving zijn te vinden in hoofdstuk 5, titel 5.2, van de Wet Milieubeheer (Wm).

Luchtkwaliteitseisen vormen geen belemmering voor ruimtelijke ontwikkelingen indien deze voldoet aan één van deze voorwaarden:

• er geen sprake is van feitelijke of dreigende overschrijding van de grenswaarde;
• een project, al dan niet per saldo, niet leidt tot een verslechtering van de luchtkwaliteit;
• een project 'in niet betekenende mate' bijdraagt aan de luchtverontreiniging;
• een project is opgenomen in een regionaal programma van maatregelen of in het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL), dat in werking treedt nadat de EU derogatie (toestemming) heeft verleend.

Van een verslechtering van de luchtkwaliteit 'in betekenende mate' is sprake indien zich één van de volgende ontwikkelingen voordoet:

• woningbouw: minimaal 1.500 woningen netto bij 1 ontsluitende weg of 3.000 woningen bij 2 ontsluitende wegen;
• infrastructuur: minimaal 3% concentratiebijdrage (verkeerseffecten gecorrigeerd voor minder congestie);
• kantoorlocaties: minimaal 100.000 m2 bruto vloeroppervlak bij 1 ontsluitende weg, 200.000 m2 bruto vloeroppervlak bij 2 ontsluitende wegen.

Onderzoek

Onderhavig plan maakt een ontwikkeling mogelijk dat niet onder één van bovenstaande categorieën onder te brengen is en het is ook geen project dat beschreven staat in het NSL. Op basis daarvan kan geconcludeerd worden dat de luchtkwaliteit niet 'in betekenende mate' zal verslechteren. Daarom hoeft niet nader op het aspect luchtkwaliteit te worden ingegaan door middel van onderzoek.

Het windpark produceert elektriciteit zonder uitstoot van stoffen. Door het windpark produceren andere (gas- of kolengestookte) centrales minder energie dan zonder het windpark. Verkeer van en naar het windturbinepark en het windturbinepark zelf dragen niet in betekenende mate bij aan de concentratie in de buitenlucht van een stof waarvoor in bijlage 2 van de Wet milieubeheer een grenswaarde is opgenomen.

Conclusie

Voor het aspect luchtkwaliteit is er sprake van een goede ruimtelijke ordening.

6.2.1 Algemeen

In het bestemmingsplan is gekozen voor een bestemmingsregeling, waarbinnen alleen datgene dat noodzakelijk is, wordt vastgelegd. Dit houdt het volgende in:

• De nieuwe bedrijfsbestemmingen voor het windturbinepark zijn toegekend aan gronden die deel uitmaken van de windturbineopstelling.
• Het betreft momenteel hoofdzakelijk agrarische gronden die zijn voorzien van een agrarische bestemming. Het opwekken van energie middels windturbines verhoudt zich niet met deze bestemmingen. Daarom is, overeenkomstig de SVBP2012, gekozen voor het toekennen van een bedrijfsbestemming specifiek voor windturbines.
• Een uitzondering betreft het perceel Halsweg 1-3 waar in het kader van 'ruimte-voor-ruimte' de bestande bedrijfsopstallen worden gesloopt en wegbestemd met een nieuwe bestemming 'Agrarisch' en realisatie van een transformatorstation mede mogelijk wordt gemaakt.

6.2.2 Bestemmingen, gebiedsaanduidingen en dubbelbestemmingen

Bestemming ‘Bedrijf – Windturbinepark’
Om de omliggende gronden zo min mogelijk te beperken is gekozen voor een gedetailleerde planvorm. De fundering en masten zijn bestemd als ‘Bedrijf - Windturbinepark’ met een bestemmingsvlak waarbinnen voldoende ruimte is voor de benodigde fundering voor verschillende windturbinetypes. Hierdoor is er ook een (mogelijke) schuifmarge van maximaal 4 meter naar alle zijden opgenomen.

Om te voorkomen dat de (schuif)ruimten waar geen windturbines gerealiseerd worden, niet meer ten behoeve van de onderliggende bestemming 'Agrarisch ' gebruikt kunnen worden is tevens agrarisch gebruik toegestaan.

Bijbehorende voorzieningen

Naast windturbines, worden binnen de bestemming ‘Bedrijf - Windturbinepark’, ook bij het windturbinepark behorende voorzieningen mogelijk gemaakt. Denk daarbij aan kabels en leidingen (parkbekabeling), toegangs- en onderhoudswegen en kraanopstelplaatsen voor het opbouwen, onderhouden en demonteren van windturbines.

Voorzieningen ten behoeve van het windpark, alsmede kabels en leidingen en waterberging, ten behoeve van de aanleg van het windturbinepark, zijn tevens binnen de bestemming ‘Bedrijf - Windturbinepark' toegestaan. De voorzieningen bestaan uit alle type bouwwerken die niet als gebouw beschouwd kunnen worden. Gedacht moet worden aan bijvoorbeeld opslagplaatsen, voorzieningen ten behoeve van bouwinstallaties, nuts- en verkeersvoorzieningen en verlichting ten behoeve van de aanlegfase.

Bouwmogelijkheden en flexibiliteit

Het is nu nog niet exact bekend welke turbinetypen gebouwd gaan worden. Met de keuze van een turbinetype hangen onder meer de omvang en de exacte situering van de windturbinemasten samen. Daarom is enige mate van flexibiliteit geboden in de planregeling:

• de ashoogte en rotordiameter van turbines is voorgeschreven met een marge. Deze marge bedraagt minimaal 91 en maximaal 100 meter voor de ashoogte, minimaal 100 meter en maximaal 117 meter voor de rotordiameter van de windturbines, met een maximale tiphoogte van 150 meter. Dit geeft de initiatiefnemers nog enige mate van vrijheid om straks een definitieve keuze te kunnen maken qua te bouwen turbinetype;
• de situering van de turbines is op de verbeelding zoveel mogelijk vastgelegd met bestemmingsvlakken. Binnen een bestemmingsvlak mag maximaal 1 windturbine gerealiseerd worden. Binnen het bestemmingsvlak is enkele meters schuifruimte, deze ruimte wordt ondervangen door de resultaten van onderzoek gezien de afwijking van enkele meters (zie nadere toelichting hieronder).

Voor de windturbines is in het onderzoek uit gegaan van een concrete positie. Dit bestemmingsplan biedt voor de realisatie van windturbines (uitgaande van de maximale afmetingen van de windturbine) binnen de bestemming ‘Bedrijf - Windturbinepark’ een beperkte schuifruimte van maximaal circa 3 meter naar alle zijden vanwege praktische inpassing van het windpark.

Bestemming 'Agrarisch'

Deze bestemming wordt opgenomen ter plaatse van het perceel Halsweg 1-3, waar de bestaande bedrijfsbebouwing wordt. De bestemmingsregeling wordt overgenomen uit het geldende bestemmingsplan "Landelijk gebied Goedereede" voor zover het betrekking heeft op onbebouwd gebied (dus buiten agrarische bouwpercelen).

Gebiedsaanduiding ‘vrijwaringszone – windturbine’

Voor de overdraai van de wieken van de windturbine is in het bestemmingsplan een specifieke regeling opgenomen. Hiermee wordt te kennen gegeven dat naast de geldende bestemming, het overdraaien van rotoren van windturbines ook mogelijk is. Binnen de aanduiding ‘vrijwaringszone - windturbine’ wordt gangbaar de vestiging van kwetsbare en beperkt kwetsbare objecten ook uitgesloten. Omdat deze op basis van de onderliggende bestemming ter plaatse niet mogelijk zijn is hier ook geen aparte regeling voor opgenomen.

De opstelplaatsen zijn hoofdzakelijk mogelijk binnen de aanduiding ‘vrijwaringszone - windturbine’ (maximaal 1 opstelplaats per windturbine), als ook een inkoopstation. In aanvulling op de overdraai en opstelplaatsen zijn ook aanvullende bouw- en aanlegmogelijkheden ten behoeve van het windpark geboden (zoals parkbekabeling, tijdelijke voorzieningen en toegangs- en onderhoudswegen). Dit is gedaan om extra flexibiliteit te bieden voor het kunnen bouwen van bij het windpark behorende voorzieningen.

Gebiedsaanduiding 'overige zone - transformatorstation'

Ter plaatse van de gebiedsaanduiding 'overige zone - transformatorstation' is het transformatorstation voor het windpark toegestaan.

Gebiedsaanduiding ‘overige zone - parkinfrastructuur’

Ter plaatse van de aanduiding 'overige zone-parkinfrastructuur' zijn toegangs- en onderhoudswegen ten behoeve van het windturbinepark toegestaan, ook zijn opstelplaatsen (deels) mogelijk. Omdat de exacte locatie van de benodigde wegen nog niet bekend is, is hiervoor middels een aanduiding op de verbeelding een breder gebied aangegeven waarbinnen deze onderhoudswegen gerealiseerd kunnen worden.

Er is een maximale aanlegbreedte van 5 meter voor de toegangs- en onderhoudswegen opgenomen in de regels. Deze breedte geldt niet ter plaatse van kruisingen met andere wegen en/of bochten, om daar voldoende ruimte te hebben voor de draaicirkels van vrachtwagens. Per windturbine wordt er uiteindelijk maximaal één onderhoudsweg aangelegd. Medegebruik van de onderhoudswegen voor agrarisch gebruik is toegestaan.

Voor parkbekabeling en aansluiting op openbaar elektriciteitsnet hoeft in principe geen planologische regeling opgenomen te worden omdat de kabels niet ruimtelijk relevant zijn (geen hoogspanning). Deze kabels kunnen via het privaatrechtelijke spoor altijd aangelegd worden.

Gebiedsaanduiding 'overige zone - woning in de sfeer van het windturbinepark'

Ter plaatse van de aanduiding 'overige zone - woning in de sfeer van het windturbinepark' zijn woningen behorende tot de sfeer van de inrichting aangegeven binnen het plaatsingsgebied. Dit zijn beheerderswoningen bij het windpark, woningen van initiatiefnemers en grondeigenaren. Dit zijn woningen die vanuit geluid en slagschaduw niet als woningen van derden beoordeeld zijn (zie paragraaf 5.1 onder 'woningen van derden en woning behorend tot de sfeer van de inrichting').

Gebiedsaanduiding 'overige zone - windmeetmast'

Ter plaatse van de gebiedsaanduiding 'overige zone - windmeetmast' is een (permanente) windmeetmast voor het windpark toegestaan.

Maataanduiding 'maximaal aantal wooneenheden'

Ter plaatse van de aanduiding 'maximaal aantal woningen' op de verbeelding zijn twee woningen toegestaan binnen het aanwezige bouwvlak. Deze regeling sluit aan op de onderliggende bestemmingsplannen “Landelijk gebied Goedereede” en "Landelijk Gebied Dirksland". Met deze regeling wordt een tweede woning op een tweetal bestaande bouwpercelen mogelijk gemaakt.