De Gracht Groenlo

5.4 Cultuurhistorie en archeologie

Op 16 december 2008 heeft de gemeenteraad de Cultuurhistorische gebiedsbeschrijving vastgesteld. Naast een beschrijvende nota is maakt een waarderende nota onderdeel uit van het beleid . Deze nota heeft de titel "Tussen kunst en kitsch". Naast de beschrijving dient deze waarderende nota als inspiratiebron om gebieden te beschermen dan wel te ontwikkelen.

Archeologie

Bij het opstellen en uitvoeren van ruimtelijke plannen wordt rekening gehouden met zowel de bekende als de te verwachten archeologische waarden. De gemeente Oost Gelre heeft een archeologische beleidsadvieskaart. Op deze kaart is aangegeven welke gebieden archeologisch waardevol zijn en welke gebieden de verwachting hebben archeologisch waardevol te zijn. Het beleid dient direct door te werken in het bestemmingsplan. Bescherming (behoud/conservering) van gebieden met archeologische (verwachtings)waarden is uitgangspunt bij de zorg voor het archeologische erfgoed in het plangebied. Het plangebied De Gracht valt binnen de archeologische beleidskaart het Archeologisch waardevol gebied categorie 4, historische stads/dorpskernen. Naast de archeologische beleidskaart is het centrum van Groenlo tevens opgenomen op de Archeologische monumentenkaart onder nummer 13210 (AMK terrein van archeologische waarde).

De aard van archeologische resten in historische stadskernen is wezenlijk anders dan in bijvoorbeeld het buitengebied. Historische stadskernen zijn plaatsen die gedurende eeuwen intensief bewoond zijn. De archeologische resten hebben zich daardoor als het opgestapeld zodat de kans op het voorkomen van archeologische resten zeer groot is. Verder zijn de archeologische resten relatief jong. Ze dateren uit een periode waarvoor veelal nog kaartmateriaal, geschreven bronnen, literatuur en prenten aanwezig zijn.

Groenlo was in de 80jarige oorlog een belangrijke vestingstad. Nadat Prins Frederik Hendrik in 1627 Groenlo van de Spanjaarden bevrijde heeft hij ravelijnen en halve manen laten aanleggen. Ravelijnen zijn verdedigingswerken tussen bastions en halve manen zijn verdedigingswerken voor een bastion. Als we oude kaartmaterialen over de bestaande kadaster kaart leggen zien we dat op de huidige locatie een halve maan aanwezig was. Halve manen zijn nog niet eerder door middel van archeologisch onderzoek vastgesteld.

Afhankelijk van de verstoring moeten de gebieden eerst nader worden onderzocht voordat hier bebouwing of grondbewerking (=verstoring) plaatsvindt. Tijdens het onderzoek gevonden archeologische resten moeten zo mogelijk onaangetast in de grond bewaard blijven of anders op verantwoorde wijze worden opgegraven. De kosten hiervan komen voor degene die de grond wil verstoren. Met behulp van een dubbelbestemming wordt voornoemde bescherming van archeologische waarden dan wel archeologische verwachtingswaarden in het bestemmingsplan geregeld.

Feitelijk betekent dit dat bij de sloop van de bestaande bebouwing het verwijderen van de fundering archeologisch begeleid dient te worden. Zodra de bebouwing weg is en afhankelijk van de resultaten van de begeleiding kan gekeken worden wat het vervolgonderzoek moet zijn. Hiervoor dient contact opgenomen te worden met het bevoegd gezag.

Monumenten en cultuurhistorische waarde pand

Binnen het plangebied komen er ook zichtbare cultuurhistorische waarden voor. Zo is de gracht beschermd als rijksmonument (nummer 18161 inschrijvingsdatum 11 mei 1966). De bescherming heeft enkel betrekking op het wateroppervlak zoals gespecificeerd in de kadastrale aanduiding uit 1966. Aangezien er sinds 1966 kadastraal veel gewijzigd is betekent dit voor het plangebied specifiek dat de gracht (sectie C nummer 3015) en het perceel C 4132 beschermd is.

Naast het rijksmonument is het pand Lievelderstraat 50 een pand met cultuurhistorische waarden. De Lievelderstraat wordt tussen 1850 en 1864 over de gracht verlengd tot aan de Lichtenvoordseweg. Op de stafkaart van 1885 staat op het huidige perceel Lievelderstraat 50 reeds een gebouw. Het huidige pand is in sobere eclecticisme stijl gebouwd. Een stijl die rond die tijd veelvuldig aan de Lievelderstraat is toegepast (Lievelderstraat 45-49 en 48).

De kadastrale minuut van 1832 (centrum Groenlo) geeft voor de grachtgrenzen weer die op de huidige kadastrale kaart terug te vinden zijn. Het verdient aanbeveling deze kadastrale grenzen niet te wijzigen i.v.m. de historische informatie over de oude loop van de gracht.

Het pand Lievelderstraat 50 is niet beschermd als monument maar bezit architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een in sobere eclectische stijl gebouwd woonhuis. Helaas heeft het pand door de jaren heen verschillende wijzigingen ondergaan waardoor het wel in waarde heeft ingeboet.

Naast de architectuurhistorische waarden bezit het pand stedenbouwkundige waarde. Het pand maakt als gebouw onderdeel van een stedelijk uitbreidingsgebied dat na het doortrekken van de Lievelderstraat over de gracht tot stand kwam en waarin het, mede door de markante situering bepalend is voor het zichtbaar houden van die situatie.