Kruisstraat 28a Rosmalen

4.2 Cultuurhistorie

Op de Cultuurhistorische waardenkaart van de provincie Noord-Brabant is de Kruisstraat aangeduid als lijn met een zeer hoge waarde als historisch geografische lijn.

Het plangebied maakt deel uit van het dorp Kruisstraat, dat wat betreft historische stedenbouw een hoge waardering heeft. Het gaat hier om een, aan weerszijden van de as Heeseind, Kruisstraat en Bruggen gesitueerde, overwegend agrarische lintbebouwing, iets ten noorden van en parallel aan de spoorlijn 's-Hertogenbosch-Oss gelegen tussen Rosmalen en Nuland. De lintbebouwing bezit twee kernen waar de bebouwing zich enigszins concentreert, waarvan Kruisstraat er één is. Het bebouwingsbeeld is eenlaags en vrijstaand, met de nok parallel aan de straat. De rooilijn is ongelijkmatig, doordat de bebouwing doorgaans verspreid van de straat ligt, alleen in de beide kernen grenst de bebouwing deels aan de straat. De beide straten liggen in de laaggelegen gedeelten op een dijk en zijn voorzien van restanten van een laanbeplanting met onder meer linden.

Delen van de bebouwing en soms ook de erven liggen op lage huisterpen in verband met de regelmatig terugkerende wateroverlast van de Maas en de Beerse overlaat, in wiens stroomgebied Heeseind/Kruisstraat/Bruggen voor een deel was gelegen. Heeseind, Kruisstraat en Bruggen dateren van voor 1400. De kernen ontstonden op een lage zandrug, Kruisstraat concentreerde zich rond een verdwenen kapel. Na 1850 groeiden de kernen langzaam naar elkaar toe, Bruggen werd in het westen omsloten door de uitbreidingen van Rosmalen. Het huidige bebouwingsbeeld dateert grotendeels uit de periode 1875-1945. Na 1945 is de lintbebouwing in de kernen verdicht. De relaties tussen de lintbebouwing en de omringende, open landbouwgronden zijn grotendeels intact en leveren vooral aan de noordzijde van de bebouwing sterke zichtrelaties over een open en nagenoeg leeg land op.

Het plangebied ligt daarnaast ook in de Beerse Overlaat, een gebied met een redelijk hoge waardering wat betreft historische geografie. De Beerse Overlaat is aangelegd om controle te krijgen over de wateroverlast van de Maas. Om de polders aan de Gelderse zijde van de Maas te sparen werden ter hoogte van Beers en Cuijk twee dijkvakken, de overlaten, opzettelijk laag gehouden. Bij hoge waterstanden stroomde de rivier over en trad de 'Groene Rivier' in werking. Deze stroomde over laaggelegen landen en polders via Cuijk, Grave en Oss richting 's Hertogenbosch. Afhankelijk van de hoeveelheid water stroomden verschillende kommen, die door dwarsdijken en kades van elkaar werden gescheiden, een voor een in elkaar over. Grote delen van de voormalige Beerse Overlaat zijn in de periode 1940 - 1950 onderhevig geweest aan ruilverkavelingen waardoor veel kavelstructuren verdwenen of gewijzigd zijn. Het historisch zeer open en weids karakter is echter nog goed bewaard gebleven.

De nieuw te bouwen woning versterkt de stedenbouwkundige structuur van het lintdorp Kruisstraat en behoudt het vrije doorzicht naar de gronden die deel uitmaakten van de Beerse Overlaat. Vanuit cultuurhistorisch perspectief is de voorgestane ontwikkeling van het plangebied derhalve aan te merken als een positieve ontwikkeling.

Kort samengevat zijn er vanuit het aspect cultuurhistorie en archeologie geen belemmeringen te verwachten voor de voorgestane ontwikkeling van het plangebied.