De Bergen

3.11 Projecten

Binnen het plangebied is een aantal ontwikkelingslocaties opgenomen De basis voor deze ontwikkelingen zijn vastgelegd in de Ontwikkelingsvisie voor de Bergen. In het Uitvoeringsprogramma zijn de ambities geformuleerd voor genoemde ontwikkelingen en op basis daarvan zijn de kaders daarvoor gesteld. Deze kaders zijn in het bestemmingsplan vertaald als uitwerkingsregels. Verdere detaillering van de kaders geschiedt middels de initiatiefplannen die uiteindelijk moeten leiden tot een definitief plan voor het in procedure te brengen uitwerkingsplan. Uiteindelijk zal het uitwerkingsplan de grondslag zijn voor een bouwvergunning en het daadwerkelijk invullen van de ontwikkelingslocatie. Van de ruimtelijke projecten die in de ontwikkelingsvisie en het uitvoeringsprogramma zijn vermeld, zijn de volgende projecten geprioriteerd voor realisatie binnen de planperiode.

Wilheminaplein

In 2005 heeft architectenbureau DiederenDirrix de prijsvraag gewonnen voor het ontwerp van het Wilhelminaplein. Aangezien op dat moment geen financiële middelen beschikbaar waren om het plein her in te richten, waren er in de afgelopen periode geen vorderingen in de ontwikkeling van het plan. Inmiddels is 2,5 miljoen euro vanuit de Kadernota gereserveerd en zijn de werkzaamheden in september 2009 weer opgestart. Het concept voorlopig ontwerp voor de herinrichting van het Wilhelminaplein wordt de komende maanden door DiederenDirrix uitgewerkt tot een voorlopig ontwerp en uiteindelijk een definitief ontwerp. Het ontwerp heeft betrekking op de bovengrondse infrastructuur en openbare ruimte. BAM Vastgoed heeft in samenwerking met Parking een business-case opgesteld voor de realisatie van een stallingsgarage onder het Wilhelminaplein. Hiermee komen zij tegemoet aan de wens die is geuit door de Stichting Wilhelminaplein. Aangezien de bouw van de stallingsgarage pas start wanneer een bepaald percentage van de parkeerplaatsen is verkocht, is de realisatie van de garage nog niet zeker. De stallingsgarage is een privaat initiatief.

 Op dit moment worden twee ontwerpscenario's uitgewerkt, namelijk:

• Situatie met een stallingsgarage onder het plein 
• Situatie zonder een stallingsgarage, maar met parkeren op het plein

Eind van dit jaar of begin volgend jaar wordt een brede informatiebijeenkomst georganiseerd om het voorlopig ontwerp aan de buurt te presenteren. Het definitief ontwerp zal naar verwachting in het eerste kwartaal 2010 gereed zijn. Vervolgens wordt de aanbestedingsprocedure gestart en volgt de realisatie, naar verwachting in 2011. De planning hiervan is afhankelijk van de eventuele bouw van de garage.

Spijndhof

In het Uitvoeringsprogramma is ten aanzien van de ontwikkelingslocatie Het Spijndhof de volgende ambitie verwoord: Bij ontwikkelingen op het Spijndhof wordt gestreefd naar ondergronds parkeren, waarbij het plein een kwaliteitsimpuls krijgt ten aanzien van groen en openbare ruimte. De eventueel te kappen bestaande bomen dienen bij voorkeur op het Spijndhof gecompenseerd te worden. Sanering van de bodem dient bij de ontwikkeling meegenomen te worden. De bouwhoogte moet afgestemd zijn op de hoogte van de omliggende bebouwing aan de Heilige Geeststraat en Spijndhof (maximaal 3 lagen inclusief begane grond). De architectuur is geïnspireerd op het karakter en de schaal van de Bergen. Dit wil zeggen rode baksteenarchitectuur (traditioneel of eigentijds), perceelsgewijze opbouw, aandacht voor geveldetaillering, mix van kapvormen die in de Bergen voorkomen. In het specifieke geval van het Spijndhof is ook stucwerk op de gevels mogelijk, omdat meerdere woningen in de Heilige Geeststraat en de poortwoningen van het Spijndhof gestucte gevels hebben.

Het initiatief van ontwikkelaar BRj was om een geïntegreerd bouwplan te ontwikkelen, deels op de particuliere kavels die grenzen aan de Spijndhof en deels op gemeentegrond. In de initiatieffase is door de gemeente meegedacht aan een beperkte ontwikkeling, 30 appartementen en een commerciële plint, in combinatie met een parkeergarage onder de Spijndhof. Hierdoor wordt een hoogwaardige en groenere inrichting van de openbare ruimte mogelijk. Na deze initiatieffase is een haalbaarheidsonderzoek gestart, waarbij BRj de economische haalbaarheid zou onderzoeken en de gemeente de bodemverontreiniging en de maatschappelijke haalbaarheid. Hiertoe is met de ontwikkelaar een samenwerkingsovereenkomst van 3 maanden aangegaan. Gezien de negatieve uitslag van de economische en maatschappelijke haalbaarheid van dit plan heeft het college besloten om niet met het plan van deze ontwikkelaar verder te gaan. Neemt niet weg dat de ambities zoals verwoord in de ontwikkelingsvisie gehandhaafd blijven.

Luciferterrein

In Eindhoven zijn diverse "Luciferterreinen" te onderscheiden. Het hier bedoelde Luciferterrein betreft het terrein van de voormalige Mennen & Keunen Luciferfabriek. Voor het Luciferterrein, ook wel van der Schootterrein genoemd, is in het Uitvoeringsprogramma De Bergen de volgende ambitie uitgesproken:

• Ontwikkeling van een publieksgerichte functie (die geen overlast veroorzaakt voor de omwonenden), al dan niet gecombineerd met een woonfunctie; geen grootschalige detailhandelsontwikkeling, maar relatief kleinschalige verkaveling (zoals elders in de Bergen) is gewenst.
• Een bouwhoogte die afgestemd is op de hoogte van de omliggende bebouwing van de Bergstraat, Grote Berg en Kleine Berg (hoogte gelijk aan of lager dan het algemene beeld in de directe omgeving).

Naast deze ambities zijn de kaders geformuleerd voor de ontwikkeling van het gebied.

Met initiatiefnemer Holland Art Gallery (HAG) vindt afstemming plaats over de ontwikkeling op deze locatie. Vanaf het begin is met HAG gesproken over het realiseren van een Art Hotel op het Luciferterrein. In de met HAG aangegane reserveringsovereenkomst is vastgelegd dat in het te ontwikkelen plan zal worden voorzien in een hotel, horeca, galerie, bovenwoning en ondergrondse parkeergarage. Een definitief ontwerp wordt in samenspraak met een vertegenwoordiging van de bewoners en ondernemers in de Bergen opgesteld. Inmiddels is een plan in de vorm van een voorlopig ontwerp in het kader van de samenspraak gepresenteerd.

Fensterrein

In het Uitvoeringsprogramma De Bergen is ten aanzien van de ontwikkelingslocatie het Fensterrein de volgende ambitie verwoord:

• Transformatie van deze parkeerlocatie in een hoogwaardige ontwikkeling met een mix van functies (detailhandel, horeca, wonen, vermaak, groen), aansluitend op het karakter en schaal van De Bergen en dus in contrast met het kernwinkelgebied. Doordat terrein Fens een functionele invulling krijgt, vormt het een scharnierpunt tussen het kernwinkelgebied en de Bergen.
• Belangrijk is het vormgeven van een duidelijke looproute die de Hooghuisstraat met de Kleine Berg verbindt en het fijnmazig voetgangersnetwerk van de Bergen uitbreidt. Ook een looproute tussen de Hooghuisstraat en Bergstraat 3 en 5 is wenselijk, omdat deze aansluit op de toekomstige voetgangerscircuit over het Luciferterrein en dus een belangrijke schakel is in het 'rondje de Bergen'.
• Vanwege de ligging en de aanwezige grote bomen is terrein Fens een uitgelezen locatie voor een groenimpuls in het centrum van Eindhoven. Uitgangspunt is behoud van de grote bomen op terrein Fens, uitgezonderd de twee bomen in het midden van het terrein die door te rigoreuze snoei aangetast zijn. Te kappen bomen (ook die eerder gekapt zijn) moeten gecompenseerd worden. Voor het speeltuintje op het Treffinaterrein wordt gezocht naar een andere locatie. In aansluiting op de groenimpuls zou Terrein Fens een interessante mogelijkheid kunnen zijn. Een mooie speeltuin hier is niet alleen leuk voor kinderen uit de Bergen, maar ook voor ouders met kinderen die de binnenstad bezoeken.
• Parkeren wordt binnen de gebouwde ontwikkeling ondergronds opgevangen. De ambitie is om, naast de opvang van de parkeerbehoefte voor eigen gebruik van de ontwikkelingen, aanvullende ondergrondse parkeergelegenheid te ontwikkelen voor opvang van de bewonersbehoefte van de Bergen en voor bezoekers.
• De invulling van de locatie is deels nieuwbouw en deels spelen en groen (met inbegrip van de monumentale bomen in de randen). Het accent van bebouwing ligt aan de Keizersgracht, zodat aan de zijde van de Bergen een rustiger omgeving ontstaat. Het is van belang om het zicht op het karakteristieke koetshuis vrij te houden als aankondiging van de Bergen. De perceelsgewijze opbouw en het gevarieerde karakter van De Bergen zijn belangrijk. Er wordt daarom gedacht aan particulier opdrachtgeverschap en ontwerpen door verschillende architecten. De ervaring leert namelijk dat alleen zo een echt gevarieerd beeld ontstaat.
• Bebouwing op terrein Fens zou geïnspireerd moeten zijn op de architectuur en schaal van de Bergen. Dit wil zeggen rode baksteenarchitectuur (traditioneel of eigentijds), hoogte afgestemd op omgeving (doch maximaal 15 meter), perceelsgewijze opbouw, aandacht voor geveldetaillering, mix van kapvormen die in de Bergen voorkomen.
• Een uitgangspunt is voorts ondergrondse afvalinzameling.

Fensterrein

De ambitie zoals verwoord in het uitvoeringsprogramma voor deze prominente locatie in de Bergen is hoog en de opgave is complex. Daarom is besloten om voor deze ontwikkelingslocatie een prijsvraag uit te schrijven op basis van inmiddels geformuleerde stedenbouwkundige randvoorwaarden.

Ontwikkeling 't Klein Paradijs

Over de ontwikkelingslocatie 't Klein Paradijs is inhet Uitvoeringsprogramma De Bergen de volgende ambitie uitgesproken:

Het Klein Paradijs is een prachtig gebouw en een fantastische plek, die in potentie uitermate geschikt is voor een publieke functie. Gestreefd moet worden naar een zo openbaar mogelijke invulling. Te denken valt aan een combinatie van restauratieve horeca, terrassen, galerie, podium en kleinschalige detailhandel. Voor deze functies zijn verschillende invullingsmogelijkheden, variërend van cultureel gesubsidieerd gebruik tot een volledig commerciële publieke invulling met afspraken over cultureel medegebruik. Globaal gezegd moet de ontwikkeling bijdragen tot een versterking van de bijzondere ruimtelijke kwaliteit en tevens een functionele en culturele kwaliteitsslag betekenen. Specifiek wordt benadrukt dat de bijzondere kwaliteiten van 't Klein Paradijs, te weten de historische monumentale kazerne, de verrassende groene binnenplaats en de strategische situering vlakbij de binnenstad, benut en versterkt moeten worden.

Deze voormalige marechausseekazerne heeft de status van een gemeentelijk monument. Hiermee is de bescherming van dit bouwcomplex veiliggesteld. In het uitvoeringsprogramma werd voor dit pand een gecombineerde ontwikkeling van een culturele- en commerciële bestemming. Initiatiefnemer Moon/en/co is bekend vanwege de pop-up restaurants in de Dutch Design Week. Op basis van de ontwikkelingsvisie hebben zij bij de gemeente aangegeven geïnteresseerd te zijn in het Klein Paradijs als permanente locatie voor hun initiatief, een internationaal podium voor de creatieve industrie. Hierbij worden commerciële functies als een high-end restaurant en guest houses, gecombineerd met een boardroom en tentoonstellingsruimtes. Voor deze ontwikkeling is een haalbaarheidstraject in gegaan met Moon/en/co. Het eindresultaat daarvan is van belang voor de voortgang van de voorgenomen ontwikkeling.

De basis voor bovengenoemde ontwikkelingen zijn vastgelegd in de Ontwikkelingsvisie voor de Bergen. In het Uitvoeringsprogramma zijn de ambities geformuleerd voor genoemde ontwikkelingen en op basis daarvan zijn de kaders daarvoor gesteld. Deze kaders zijn in het bestemmingsplan vertaald als uitwerkingsregels. Verdere detaillering van de kaders geschiedt middels de initiatiefplannen die uiteindelijk moeten leiden tot een definitief plan voor het in procedure te brengen uitwerkingsplan. Uiteindelijk zal het uitwerkingsplan de grondslag zijn voor een bouwvergunning en het daadwerkelijk invullen van de ontwikkelingslocatie.