Fort Vuren

2.2 Ontstaansgeschiedenis

Het fort is gebouwd van 1844-1848, recht tegenover Slot Loevenstein. Samen met slot Loevenstein verdedigde fort Vuren in het verleden de rivier de Waal tegen mogelijke vijandige indringers. De vestingsteden Woudrichem en Gorinchem, Slot Loevestein en Fort Vuren vormen de Vestingdriehoek. Ook maakt het rijksmonument Fort Vuren deel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In de omgeving van het fort liggen weide- en akkerpercelen, boomgaarden, de woonkernen Vuren en Dalem. Verspreid liggen (woon)boerderijen. Het fort is begroeid met grazige vegetatie en solitaire bomen.

Afbeelding 4. Historische foto's Fort Vuren.

Van 1847-1849 werd het eenvoudige fort bouwkundig uitgebreid tot torenfort met drie verdiepingen. De toren had een middenlijn van 40 meter en bestond uit een kelder en een gelijkvloerse verdieping met op de eerste verdieping een geschut opstelling met daarboven het dak. In de kelder en op de begane grond waren schietgaten aangebracht. In de kelder bevond zich ook een regenbak, de keuken, een aparte bakkerij, het kruitmagazijn en nog wat opslagruimtes. Om de bomvrije toren werd een torengracht gegraven. De toren was daarna alleen nog via een ophaalbrug te bereiken.

Van 1873-1879 vond er opnieuw een verbouwing plaats. De bovenste verdieping van de toren werd er af gehaald omdat deze te kwetsbaar was voor vijandelijke aanvallen. De toren was immers al van ver te zien en was dus een eenvoudig doelwit. In het noordelijke deel werd een bomvrije kazerne gebouwd. De voorkant van de toren werd beschermd door de bouw van een contrescarpgalerij aan de oostzijde van de toren. De gracht om de toren zelf, werd gedicht. Er werd in de toren een nieuwe ingang aan de noordzijde gemaakt. Er kwam een nieuwe brug naar het binnenterrein van het fort. De oorspronkelijke ingang en de bijbehorende brug zijn respectievelijk dichtgemaakt en gesloopt.

De contrescarpgalerij had een poterne (ondergrondse bomvrije gang) naar de voorkant van het fort zodat men snel vanuit de toren naar de gevechtsopstelling kon komen. In de contrescarpgalerij bevonden zich diverse logiesvertrekken en werkplaatsen. Aan de andere kant van de poterne werd een remise gebouwd, hier werd het geschut gestald. De nieuwe kazerne bestond uit een aan beide uiteinden gelegen munitiemagazijn. Deze waren met hijskokers verbonden met de erboven liggende remises. Deze remises lagen op gelijke hoogte met de geschutsopstellingen. Onder de kazerne lag ook nog een waterkelder die via druipkokers werd gevuld. Het fort kon bijna 500 militairen herbergen.

In de Eerste Wereldoorlog werden er op het fort schuilplaatsen gebouwd. Het fort is gebruikt tijdens de verschillende mobilisaties en kreeg in 1940 een Duitse luchtaanval te verwerken. Het bleef in Duitse handen tot de laatste dagen voor de bevrijding. Jarenlang is in het fort munitie opgeslagen.

Vanwege de rijke historie van Fort Vuren is het fort op 24 maart 1971 aangewezen als rijksmonument. Het fort valt dientengevolge onder de bescherming van de Monumentenwet 1988.