Gymzaal Vlinderveen

5.1 Archeologie

Door de gemeente Spijkenisse is een Archeologische Waardenkaart (AWK) van het gemeentelijk grondgebied opgesteld. De kaart is in opdracht van de Spijkenisse vervaardigd door het BOOR en getoetst door de provincie Zuid-Holland. De Archeologische Waardenkaart (AWK) van Spijkenisse toont de archeologische waarden en potenties van het gemeentelijk grondgebied. De AWK geeft een indicatie van de locatie, de omvang en het belang van de binnen de gemeente aanwezige archeologische waarden. In november 2004 is deze kaart met beschrijving door de gemeenteraad vastgesteld.

De verschillende archeologische waarden vereisen, voorafgaande aan bodemverstorende grondwerkzaamheden, verschillende procedures die doorlopen moeten worden op het gebied van de Archeologische Monumentenzorg (AMZ), en die beschreven staan in de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA, Amersfoort).

Op basis van het voorafgaande kan geconcludeerd worden dat de AWK vooral een verwachtingskaart is, waar de archeologische waarden en potenties op basis van een 'educated guess' worden gepresenteerd. De kaart is dus een weergave van onze huidige kennis en inzichten en zal daarom in de toekomst mogelijk – meer of minder ingrijpend – moeten worden bijgesteld.

Op de AWK van de gemeente Spijkenisse worden gebieden met verschillende waarden onderscheiden.

Terreinen met een zeer hoge waarde

Van de terreinen met een zeer hoge waarde is met zekerheid bekend dat er zich archeologische relicten in de ondergrond bevinden.

Terreinen met een hoge waarde

Op basis van archeologische, geologische en/of historische informatie, in samenhang met de kennis over (sub)recente verstoringen, is een aantal gebieden aangewezen met een hoge archeologische waarde. De kans op het aantreffen van archeologische sporen in deze gebieden is hoog. Voor alle genoemde locaties geldt dat ze behouden dienen te blijven, nadat zonodig de precieze omvang door een archeologisch vooronderzoek is bepaald.

Terreinen met een middelmatige waarde

Op basis van archeologische, geologische en/of historische informatie, in samenhang met de kennis over (sub)recente verstoringen, is een aantal gebieden aangewezen met een middelmatige waarde. Hoewel de trefkans minder is dan in de gebieden met een hoge waarde, en er sprake van aantasting kan zijn, kunnen ook hier archeologische waarden in de ondergrond aanwezig zijn. Vandaar dat voorafgaande aan grondwerkzaamheden in deze gebieden er altijd een inventariserend veldonderzoek zal moeten plaatsvinden.

Terreinen met een lage waarde

Voor terreinen met een lage waarde geldt dat de kans op het aantreffen van archeologische relicten in ongestoorde context gering is. Desalniettemin kunnen ook in deze gebieden archeologische vondsten worden gedaan. Op grond van de Monumentenwet 1988 moeten deze vondsten worden gemeld, waarna eventueel een nader archeologisch onderzoek kan volgen. In principe hoeft er voorafgaande aan kleinschalige grondwerkzaamheden bij de terreinen met een lage waarden geen archeologisch vooronderzoek plaats te vinden. Bij grootschalige bouwwerkzaamheden (gehele bouwblokken bijvoorbeeld) verdient het aanbeveling -zeker voor de nog onbebouwde gebieden- de werken archeologisch te laten begeleiden. De begeleiding bestaat uit het doen van waarnemingen tijdens het te verrichten grondverzet. Hierdoor kan de huidige waardetoekenning getoetst en up-to-date gehouden worden.

Terreinen met een onbekende waarde

Voor de terreinen met een onbekende waarde geldt dat een archeologische kartering voorafgaande aan grondwerkzaamheden op dit moment in alle gevallen noodzakelijk is. Om vroegtijdig te kunnen anticiperen op de gevolgen van ruimtelijke planontwikkeling in deze gebieden, is het aan te bevelen om de terreinen met onbekende waarde te karteren. Op grond van de resultaten van dit archeologisch vooronderzoek kunnen de nu nog onbestemde terreinen ingedeeld worden bij een van de drie voornoemde waardenklassen.

Dijken

De dijken vormen een afzonderlijke categorie. Op de AWK zijn ze, voorzover zichtbaar, aangegeven. Ze dateren voornamelijk uit de Late Middeleeuwen B (1200-1500). Het zijn archeologische relicten en veelal goed zichtbare getuigenissen uit een bewoningsperiode waarin het huidige landschap vorm kreeg. Bovendien kunnen onder de dijken resten van oudere bewoningssporen onaangetast aanwezig zijn. Behoud van deze relicten dient dan ook voorop te staan. Indien toch sprake moet zijn van aantasting van archeologische waarden, dan zal, afhankelijk van de mate van aantasting, archeologisch (voor)onderzoek of archeologische begeleiding plaatsvinden.

De gemeente Spijkenisse kent een lange bewoningsgeschiedenis. De vroegst aangetroffen bewoningssporen op het gemeentelijk grondgebied dateren uit de Nieuwe Steentijd (Neolithicum) en zijn ongeveer 5000 jaar oud.

Vanuit de zorg voor de toenemende bedreiging van het bodemarchief door het groeiend aantal bouwactiviteiten, grootschalige cultuurtechnische ingrepen en intensivering van de landbouw is in 1992 het Europese Verdrag inzake de bescherming van het archeologisch erfgoed gesloten, beter bekend als het Verdrag van Malta.

Als gevolg hiervan heeft de gemeente voor haar hele grondgebied in 2003 een archeologische waarden kaart (AWK) laten opstellen, waarbij een archeoloog van de provincie Zuid Holland is betrokken. Deze AWK is samengesteld aan de hand van een combinatie van informatiebronnen:

• de archeologische informatie;
• de geologische informatie;
• historische informatie, ontleend uit schriftelijke en cartografische bronnen en
• de bestaande informatie over de ligging, aard en omvang van gebieden waar het bodemarchief is verstoord, vanwege (sub)recente grondwerkzaamheden.

Door de archeologische, geologische en (voor de jongere perioden) historische informatie te combineren is het dus mogelijk om meer of minder archeologisch potentievolle gebieden aan te wijzen. Daarbij moet rekening worden gehouden met een mate van verstoring van de gebieden. Zo kunnen in principe potentievolle gebieden een lage archeologische waarde bezitten, als het bodemarchief ter plaatse door (sub)recente grondwerkzaamheden geheel of grotendeels is verstoord.

De gronden binnen het plangebied hebben de kwalificatie "Terreinen met een lage waarde".

Tot deze categorie behoort vrijwel het gehele bebouwde gebied in de wijk Waterland. Voor terreinen met een lage waarde geldt dat de kans op het aantreffen van archeologische relicten in ongestoorde context gering is. Desalniettemin kunnen ook in deze gebieden archeologische vondsten worden gedaan. Bij grootschalige bouwwerkzaamheden (gehele bouwblokken bijvoorbeeld) verdient het aanbeveling - zeker voor de nog onbebouwde gebieden - de werken archeologisch te laten begeleiden.

Op bijgaande kaart zijn de archeologisch waardevolle gebieden in de wijk Waterland aangegeven.